Neidio i'r cynnwys

Crawen dyllog

Oddi ar Wicipedia
Crawen dyllog
Schizophyllum commune

Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas: Fungi
Dosbarth: Basidiomycota
Urdd: Agaricales
Teulu: Schizophyllaceae
Genws: Schizophyllum[*]
Rhywogaeth: Schizophyllum commune
Enw deuenwol
Schizophyllum commune
Fr.

Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Schizophyllaceae yw'r Crawen dyllog (Lladin: Schizophyllum commune; Saesneg: Splitgill).[1] 'Y Crawennau' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Crwstyn neu haen sych yw 'cramen'. Ceir enw Cymraeg arall ar y rhywogaeth hon, sef Tagell hollt. Mae'r teulu Schizophyllaceae yn gorwedd o fewn urdd yr Agaricales.

Disgrifiwyd ac enwyd y tacson yma'n wreiddiol gan y naturiaethwr Elias Magnus Fries.

Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop, Awstralia, Asia, Affrica, Gogledd America a De America.

Lliw sborau'r fadarchen hon yw gwyn. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un onglog. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: mandyllog. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel maethiad saproffytig.

Ffyngau

[golygu | golygu cod]

Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.

Aelodau eraill o deulu'r Schizophyllaceae

[golygu | golygu cod]

Mae gan Crawen dyllog ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:

Rhestr Wicidata:

rhywogaeth enw tacson delwedd
Chaetocypha oudemansii Chaetocypha oudemansii
Chaetocypha pallida Chaetocypha pallida
Chaetocypha palmarum Chaetocypha palmarum
Chaetocypha paraguayensis Chaetocypha paraguayensis
Chaetocypha parasitica Chaetocypha parasitica
Chaetocypha peckii Chaetocypha peckii
Chaetocypha pelargonii Chaetocypha pelargonii
Chaetocypha pendula Chaetocypha pendula
Chaetocypha perexigua Chaetocypha perexigua
Chaetocypha perpusilla Chaetocypha perpusilla
Diwedd y rhestr a gynhyrchwyd yn otomatig o Wicidata.

Gweler hefyd

[golygu | golygu cod]

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
  2. Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
  3. Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Crawen dyllog gan un o brosiectau . Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.

a