Cap gweog orengoch
| Cap gweog orengoch Cortinarius mucosus
| |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Agaricales |
| Teulu: | Cortinariaceae |
| Genws: | Cortinarius[*] |
| Rhywogaeth: | Cortinarius mucosus |
| Enw deuenwol | |
| Cortinarius mucosus (Bull.) J.Kickx f. (1867) | |
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Cortinariaceae yw'r Cap gweog orengoch (Lladin: Cortinarius mucosus; Saesneg: Orange Webcap).[1] 'Y Capiau Gweog' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. 'Fel gwe' yw 'gweog' hy cap sy'n edrych fel pe tae wedi'i wneud o we pry cop. Mae'r teulu Cortinariaceae yn gorwedd o fewn urdd yr Agaricales.
Ceir cryn dystiolaeth, dros y blynyddoedd, na ellir bwyta'r ffyngau hyn.
Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop a Gogledd America. Mae'r rhywogaeth hon hefyd i'w chanfod yn byw ar dwyni glan y môr, yng Nghymru.[2]
Lliw sborau'r fadarchen hon yw melyn tywyll. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un cap conig. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: tegyll. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel mycorhisa.
Ffyngau[golygu | golygu cod]
Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[3] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[4] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Cortinariaceae[golygu | golygu cod]
Mae gan Cap gweog orengoch ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Cap gweog Caledonaidd | Cortinarius caledoniensis | |
| Cortinarius bulbosus | Cortinarius bulbosus | .jpg) |
| Cortinarius calosporus | Cortinarius calosporus | |
| Cortinarius carbonellus | Cortinarius carbonellus | |
| Cortinarius cartilagineus | Cortinarius cartilagineus | |
| Cortinarius caryotis | Cortinarius caryotis | |
| Cortinarius castaneiceps | Cortinarius castaneiceps | |
| Cortinarius castanellus | Cortinarius castanellus | |
| Cortinarius castoreus | Cortinarius castoreus | |
| Cortinarius cavipes | Cortinarius cavipes |
Gweler hefyd[golygu | golygu cod]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Gwefan www.naturalresources.wales Cyfoeth Naturiol Cymru; adalwyd 23 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Cap gweog orengoch gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.