Rufino José Cuervo
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | bod dynol  |
|---|---|
| Aelod o'r canlynol | Academia Mexicana de la Lengua |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Ysgolhaig ieithoedd Románws o Colombia, ysgolhaig Sbaeneg ac ieithydd oedd Rufino José Cuervo (19 Medi 1844 yn Bogotá – 17 Gorffennaf 1911 ym Mharis). Ei enw llawn oedd Rufino José Cuervo Urisarri.
Gyrfa[golygu | golygu cod]
Astudiodd Ladin a Groeg, ond cysegrwyd prif ran ei waith i astudio amrywiadau tafodieithol Sbaeneg a siaredir yng Ngholombia. Ynglŷn â'r pwnc hwn, ysgrifennodd ei lyfr Apuntaciones críticas sobre lenguaje bogotano ('Nodiadau Beirniadol ar Iaith [dinas] Bogotá', 1867),[1] sy'n dal i fod yn gyfeiriad pwysig yn yr astudiaeth o'r iaith Sbaeneg Americanaidd.
Ei waith pwysicaf oedd Diccionario de construcción y régimen de la lengua castellana (Geiriadur strwythur a threfn yr iaith Sbaeneg). Mae'r gwaith hwn yn cael ei ddiweddaru'n rheolaidd gan Instituto Caro y Cuervo. Fe wnaeth Cuervo hefyd adolygu ac ailgyhoeddi gramadeg Sbaeneg America Andrés Bello, Castilian Grammar for Americans..
Roedd Cuervo yn un o'r ieithyddion cyntaf i hyrwyddo undeb yr iaith Sbaeneg yn ei gwahanol amrywiadau. Roedd yn poeni am y duedd arwahanu mewn Sbaeneg llafar a chredai fod y ffenomen hon yn debyg i'r digwyddiadau yn dilyn cwymp yr Ymerodraeth Rufeinig, ac ar ôl hynny dechreuodd Lladin rannu'n sawl iaith Románws annibynnol, megis Sbaeneg, Portiwgaleg, Catalaneg ac Eidaleg.
Yn 1878 derbyniwyd ef yn gynrychiolydd Colombia i'r Real Academia Española. Yn 1882 symudodd i Baris, lle y bu hyd ei farwolaeth yn 1911.[2]
Bywyd a gwaith[golygu | golygu cod]
Magwyd Cuervo yn Bogotá yn blentyn i'r Arlywydd dros dro (1847) Rufino Cuervo. Pan gollodd ei dad yn naw oed a thrafferth y Chwyldro wneud gyrfa ysgol arferol yn amhosibl, hyfforddodd fel awto-dact i ddod yn ieithegydd (astudiaethau Lladin ac ieithoedd Romanws), a enillodd gydnabyddiaeth ryngwladol yn 30 oed (Awst. Mae ymateb Friedrich Pott yn enwog). Cydnabu'r angen i aros yn Ewrop, cododd yr arian angenrheidiol ynghyd â'i frawd hŷn Angel (1838-1896) trwy sefydlu a gwerthu bragdy ac yn olaf symudodd i Baris (rue Meissonnier), lle cysegrodd ail hanner ei oes. i ymchwil a gohebiaeth helaeth (3,000 o lythyrau) gyda bron pob arbenigwr yn y byd. Yn 1900 galwodd Graziiadio Ascoli ef yn dywysog ieithegwyr Sbaenaidd.
Geiriadur Cuervo, Diccionario de construcción y régimen de la lengua castellana (AB, Paris 1886; C-D, 1893; A-D, 2 cyf. (Bogotá, 1953-1954), 2270 tudalen; AZ, 8 cyf. (Bogotá, 1999), tudalen 82294, Barcelona), yr hwn y terfynodd ei gyhoeddiad, er ei fod wedi ei barotoi hyd at y llythyren L, ac na gorffenwyd ond 80 mlynedd ar ol ei farwolaeth, er hynny erys yn un o orchestion geiriadurol mwyaf un dyn erioed.
Roedd Cuervo o 1878 yn aelod cyfatebol o'r Real Academia Española a'r Academia Mexicana de la Lengua.[3] Derbyniodd ddoethuriaeth er anrhydedd gan Brifysgol Berlin yn 1910.
Ymgymerodd yr Instituto Caro y Cuervo, a sefydlwyd ym 1942, â'r dasg o gynnal gwaith a gohebiaeth Cuervo a Miguel Antonio Caro.
Meddu sawl iaith[golygu | golygu cod]
Roedd ei ddealltwriaeth ieithyddol mor eang fel ei fod yn cwmpasu nifer o foncyffion idiomatig: Armeneg, Ieithoedd Celtaidd, Daneg, Fflemeg, Groeg, Lladin, Lithwaneg, Rwsieg, Swedeg a Sansgrit, ac o fewn yr ieithoedd Romáwns: Ffrangeg, Eidaleg, Portiwgaleg a Provençal, gan gyfrif ar Sbaeneg]], y darparodd ei ddosbarthiad tafodieithol wybodaeth. Cyfeiriodd hefyd at Fasgeg, ac ym maes ieithoedd Semitig, at Arabeg a Hebraeg. Dywed Fernando A. Martínez: Pe bai Cuervo wedi parhau o fewn maes cyfyngedig cymhariaeth, gallai fod wedi bod yn un o Indo-Ewropeaid cyntaf y 19g. Ar yr un pryd, ymdrechodd Cuervo i gynnal cylch o gysylltiadau cymdeithasol lle mae ffigurau Venancio González Manrique yn sefyll allan, ei gydweithiwr yn yr Arddangosfa, Dr. Ezequiel Uricochea, a roddodd y wybodaeth ddiweddaraf iddo am newyddion llenyddol a gwyddonol Ewropeaidd, ac, yn arbennig, Miguel Antonio Caro.
Gwaith arall[golygu | golygu cod]
- Apuntaciones críticas sobre el lenguaje bogotano, Bogotá 1867–1872, 9. argraffiad 1955
- Gramática de la lengua latina para el uso de los que hablan castellano, Bogotá 1867, 1869; 10fed argraffiad, Bogotá 1972 (gyda Miguel Antonio Caro)
- (Golygydd) Andrés Bello, Gramática de la lengua castellana destinada al uso de los Americanos, Paris 1891, 1898; gol. von Ramón Trujillo, 2 Bde., Madrid 1988
- gydag Angel Cuervo [1838–1896]) Vida de Rufino Cuervo [1801-1853] y noticias de su época, 2 Bde., Paris 1891
- (Gol.) Angel Cuervo, Cómo se evapora un ejército, recuerdos personales de la campaña que concluyó el 18 de julio de 1861 con la toma de Bogotá por los revolucionarios, Chartres 1900
- El Castellano en América, Bogotá 1935 (yno: Manuel Antonio Bonilla, Don Rufino José Cuervo y su obra)
- Escritos literarios, gol. gan Nicolás Bayona Posada, Bogotá 1939
Obras ineditas de Rufino J. Cuervo, gol. gan Félix Restrepo, S.J. [1887-1965], Bogotá 1944
- El castellano en América, Buenos Aires 1947 (astudiaeth ar Cuervo gan Rodolfo N. Ragucci)
- Disquisiciones sobre filología castellana, hrsg. von Rafael Torres Quintero, Bogotá 1950
- Obras, 2 Bde., Bogotá 1954
- Notas a la gramática de la lengua castellana de don Andrés Bello, gol. gan Ignacio Ahumada Lada, Bogotá 1981
- Obras, 4 Bde., Bogotá 1987
Gwaddol[golygu | golygu cod]
Fel arwydd o barch sefydliad Colombia i waith Caro, sefydlwyd Instituto Caro y Cuervo yn 1942. Enwyd yr institiwt ar ôl Caro a Rufino José Cuervo.
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Cuervo, Rufino José (1907). Apuntaciones críticas sobre el lenguaje bogotano: con frecuente referencia al de los paises de Hispano-América. París: A. Y R. Roger y F. Chernoviz. t. 692. Unknown parameter
|fechaacceso=ignored (|access-date=suggested) (help) - ↑ "Rufino Jose Cuervo". Encarta. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2009-02-04. Cyrchwyd 18 Ebrill 2023.
- ↑ Nuestros centenarios. "Rufino José Cuervo. Miembro Honorario de la Academia Mexicana". Cyrchwyd 13 Rhagfyr 2009. Unknown parameter
|urlarchive=ignored (help); Unknown parameter|fechaarchivo=ignored (|archive-date=suggested) (help)
