Corn Affrica

Oddi ar Wicipedia
(Ailgyfeiriad o Horn Affrica)
Corn Affrica
Mathgorynys Edit this on Wikidata
Poblogaeth115,000,000 Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
GwladEthiopia, Somalia, Eritrea, Jibwti Edit this on Wikidata
Arwynebedd2,000,000 km² Edit this on Wikidata
GerllawY Môr Coch, Môr Arabia, Gwlff Aden Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau9.5°N 48°E Edit this on Wikidata
Map
Gwledydd Corn Affrica

Rhanbarth yng ngogledd-ddwyrain Affrica yw Corn Affrica sy'n cynnwys gwledydd Eritrea, Ethiopia Jibwti,, a Somalia.[1] Mewn ystyr ddaearyddol, ceir diffiniad cul sy'n gyfystyr â Phenrhyn Somalia, hynny yw Somalia a dwyrain Ethiopia yn unig. Hwn yw pentir mwyaf dwyreiniol y cyfandir. Cynhwysir  rhannau o Genia, Swdan, De Swdan ac Wganda gan ddiffiniadau ehangach sy'n cysylltu hanesion y bobloedd a diwylliannau hyn.[2] Rhennir Gwlff Aden oddi ar Gefnfor India gan Gorn Affrica, a lleolir gorynys Arabia ar ochr draw'r culfor. Mae'r penrhyn yn ymwthio allan tua 100 km i Fôr Arabia, ac mae'n gorwedd ar hyd ochr ddeheuol Gwlff Aden. Y Sahel sydd i ogledd y Corn.

Daearyddiaeth a chymdeithas hynod o amrywiol sydd yng Nghorn Affrica, gan gynnwys Ucheldiroedd Ethiopia, diffeithwch yr Ogaden, ac arfordiroedd Eritrea a Somalia, ac yn gartref i nifer fawr o bobloedd gan gynnwys yr Amhara, y Tigray, yr Oromo, a'r Somaliaid. Mae'r mwyafrif ohonynt yn siarad ieithoedd Affro-Asiaidd ac yn Fwslimiaid neu'n Gristnogion. O ganlyniad i leoliad yr ardal, bu hanes hir o gysylltiadau ag Arabia, yr Aifft, a De Orllewin Asia.

Daearyddiaeth a hinsawdd[golygu | golygu cod]

Corn Affrica fel y'i gwelir o Wennol Ofod NASA yn 1993. Mae'r lliwiau oren a melyn yn y ddelwedd hon yn dynodi hinsawdd gras a lletgras.

Mae Corn Affrica yn ardal sych sydd bron yn gytbell o'r cyhydedd a Throfan Cancr. Ystyrir Socotra, ynys fach ger arfordir Somalia sydd yng Nghefnfor India, fel rhan o Affrica. Mae'n 3600 km². Mae'n diriogaeth o Iemen, gwlad mwyaf deheuol Arabia.

Ffawna a fflora[golygu | golygu cod]

Sebra Grevy (Equus grevyi).

Ymhlith anifeiliaid Corn Affrica mae'r babŵn, y sebra, yr amodeil (neu gerbil Somalïaidd), y baedd dafadennog, yr asyn gwyllt Somalïaidd, a'r corgerbil Somalïaidd. Mae'r dic-dic arian, y dibatag (neu gafrewig Clarke), gafrewig Speke, a'r beira i gyd dan fygythiad.

Mae Corn Affrica yn dioddef o orbori ac dim ond rhyw 5% o'i gynefin gwreiddiol sy'n aros. Bygythiad mawr arall ar Socotra yw datblygiad isadeiledd, sydd yn rhoi natur unigryw yr ynys honno mewn perygl.

Hanes[golygu | golygu cod]

Hanes modern[golygu | golygu cod]

Mae Corn Affrica yn rhanbarth sydd yn dioddef o newyn, rhyfel, sychder a thrychinebau naturiol yn aml. Rhwng 1982 a 1992 bu farw tua dwy filiwn o bobl fel canlyniad o ryfel a newyn. Yn ddiweddar mae argyfwng bwyd wedi difrodi'r rhanbarth.

Ers 2002 mae'r ardal wedi bod o dan sylw'r Unol Daleithiau, Ffrainc, yr Almaen, ac un ar ddeg o wledydd Affricanaidd ynghylch y Rhyfel yn erbyn Terfysgaeth.

Economi[golygu | golygu cod]

Mae gwledydd y rhanbarth yn dibynnu ar rai allforion allweddol:

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. Michael Hodd, East Africa Handbook 7fed argraffiad, (Passport Books, 2002), t. 21
  2. (Saesneg) Horn of Africa. Encyclopædia Britannica. Adalwyd ar 22 Hydref 2018.