Coesyn pengrwn gaeaf
| Coesyn pengrwn gaeaf Tulostoma brumale
| |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Agaricales |
| Teulu: | Agaricaceae |
| Genws: | Tulostoma[*] |
| Rhywogaeth: | Tulostoma brumale |
| Enw deuenwol | |
| Tulostoma brumale Pers. | |
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Agaricaceae yw'r Coesyn pengrwn gaeaf (Lladin: Tulostoma brumale; Saesneg: Winter Stalkball).[1] Y Coesynnau Pengrwn yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Gair cyfansawdd yw 'pengrwn': 'pen a 'crwn'. Mae'r teulu Agaricaceae yn gorwedd o fewn urdd yr Agaricales.
Mae'r rhywogaeth hon hefyd i'w chanfod yn byw ar dwyni glan y môr, yng Nghymru.[2]
Ffyngau[golygu | golygu cod]
Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[3] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[4] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Agaricaceae[golygu | golygu cod]
Mae gan Coesyn pengrwn gaeaf ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Abstoma purpureum | Abstoma purpureum | |
| Abstoma stuckertii | Abstoma stuckertii | |
| Ambarelo'r bwgan | Macrolepiota procera |  |
| Macrolepiota brunnescens | Macrolepiota brunnescens | |
| Macrolepiota clelandii | Macrolepiota clelandii |  |
| Macrolepiota excoriata | Macrolepiota excoriata |  |
| Macrolepiota konradii | Macrolepiota konradii |  |
| Parasol main | Macrolepiota mastoidea |  |
| Pertyn brych | Echinoderma asperum |  |
| Termitomyces albuminosus | Macrolepiota albuminosa |  |
Gweler hefyd[golygu | golygu cod]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Gwefan www.naturalresources.wales Cyfoeth Naturiol Cymru; adalwyd 23 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Coesyn pengrwn gaeaf gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.