Ynys Môn (etholaeth Senedd Cymru)

Oddi ar Wicipedia
Ynys Môn
Etholaeth Senedd Cymru
Lleoliad Ynys Môn o fewn Gogledd Cymru a Chymru
Math: Senedd Cymru
Rhanbarth Gogledd Cymru
Creu: 1999
AS presennol: Rhun ap Iorwerth (Plaid Cymru)
AS (DU) presennol: Virginia Crosbie (Ceidwadwyr)

Etholaeth Senedd Cymru o fewn Rhanbarth Gogledd Cymru ydy Ynys Môn. Mae'n ethol un aelod drwy ddull cyntaf i'r felin. Mae hefyd yn rhan o etholaeth ranbarthol Gogledd Cymru, sydd yn ethol pedwar aelod ychwanegol er mwyn cael cynrichiolaeth mwy cyfrannol ar gyfer y rhanbarth. Yr aelod dros yr etholaeth yw Rhun ap Iorwerth (Plaid Cymru).

Ffiniau[golygu | golygu cod]

Crëwyd etholaeth Senedd Cymru Ynys Môn yn 1999, gyda'r un ffiniau ac etholaeth seneddol o'r un enw, a'r un ffiniau a Sir Fôn.

Crëwyd rhanbarth Gogledd Cymru yn ystod yr etholiad cynulliad cyntaf hefyd yn 1999, ac ers 2007 mae hi wedi cynnwys etholaethau Aberconwy, Alun a Glannau Dyfrwy, Arfon, De Clwyd, Dyffryn Clwyd, Gorllewin Clwyd, Delyn, Wrecsam ac Ynys Môn.

Hanes[golygu | golygu cod]

Yn Etholiad Cynulliad Cenedlaethol Cymru, 1999, yr etholiad cyntaf i'r Cynulliad, enillwyd y sedd gan Ieuan Wyn Jones, a ddaeth yn arweinydd Plaid Cymru rhwng 2000 a 2012. Ar yr 20fed o Fehefin, 2013, ymddiswyddodd Ieuan Wyn Jones, i achosi isetholiad a gynhaliwyd ar y 1af o Awst. Enillwyd yr isetholiad yn gyfforddus gan Rhun ap Iorwerth gyda mwyafrif o dros 9000 o bleidleisiau. Yn yr etholiad Cynulliad canlynol, daliwyd y sedd eto gan Rhun ap Iorwerth gyda mwyafrif tebyg.

Pleidleisio[golygu | golygu cod]

Mewn etholiadau Senedd, mae gan bob pleidleisiwr ddwy bleidlais: un ar gyfer ymgeisydd i fod yn Aelod o'r Senedd dros yr etholaeth, a'r llall ar gyfer rhestr pleidiol o ymgeiswyr rhanbarthol. Defnyddir Dull d'Hondt ar gyfer dyrannu seddi rhanbarthol, gan ystyried canlyniadau'r etholaethau yn y rhanbarth.

Aelodau Cynulliad/ Aelodau o'r Senedd[golygu | golygu cod]

Etholiad Aelod Plaid Delwedd
1999 Ieuan Wyn Jones Plaid Cymru
2013 (isetholiad) Rhun ap Iorwerth Plaid Cymru

Aelodau o'r Senedd[golygu | golygu cod]

Etholiad Aelod Plaid Delwedd
2021 Rhun ap Iorwerth Plaid Cymru

Etholiadau[golygu | golygu cod]

Etholiadau yn y 2020au[golygu | golygu cod]

Etholiad Senedd 2021: Ynys Môn
Plaid Ymgeisydd Pleidleisiau % ±%
Plaid Cymru Rhun ap Iorwerth 15,506 55.91 +1.12
Ceidwadwyr Lyn Hudson 5,689 20.51 +8.97
[[Llafur|Nodyn:Llafur/meta/enwbyr]] Samantha Egelstaff 5,300 19.11 +2.11
Reform UK Emmett Jenner 692 2.50 -
Democratiaid Rhyddfrydol Christopher Jones 547 1.97 +0.65
Mwyafrif 9,817 35.40 +3.93
Y nifer a bleidleisiodd 27,734 51.79 +1.12
Plaid Cymru yn cadw Gogwydd +1.80



Etholiadau yn y 2010au[golygu | golygu cod]

Etholiad Cynulliad 2016: Ynys Môn[1]
Plaid Ymgeisydd Pleidleisiau % ±%
Plaid Cymru Rhun ap Iorwerth 13,788 54.8 +13.4
Llafur Julia Dobson 4,278 17.0 −9.2
Plaid Annibyniaeth y DU Simon Wall 3,212 12.8 +12.8
Ceidwadwyr Clay Theakston 2,904 11.5 −17.7
Gwyrdd Gerry Wolff 389 1.5 +1.5
Democratiaid Rhyddfrydol Thomas Crofts 334 1.3 −1.8
Annibynnol Daniel ap Eifion Jones 262 1.0 +1.0
Mwyafrif 9,510 37.8 +25.6
Y nifer a bleidleisiodd 25,167 50.0
Plaid Cymru yn cadw Gogwydd
Is-etholiad Ynys Môn, 2013
Plaid Ymgeisydd Pleidleisiau % ±%
Plaid Cymru Rhun ap Iorwerth 12,601 58.24 +16.8
Llafur Tal Michael 3,435 15.88 −10.3
Plaid Annibyniaeth y DU Nathan Gill 3,099 14.3
Ceidwadwyr Neil Fairlamb 1,843 8.5 −20.7
Llafur Sosialaidd Kathrine Jones 348 1.61
Democratiaid Rhyddfrydol Stephen Churchman 309 1.4 −1.8
Mwyafrif 9,166 42.3 +30.3
Y nifer a bleidleisiodd 21,635
Etholiad Cynulliad 2011: Ynys Môn[2]
Plaid Ymgeisydd Pleidleisiau % ±%
Plaid Cymru Ieuan Wyn Jones 9,969 41.4 +1.7
Ceidwadwyr Paul Williams 7,032 29.2 +16.2
Llafur Joe Lock 6,307 26.2 +8.8
Democratiaid Rhyddfrydol Rhys Taylor 759 3.2 −0.2
Mwyafrif 2,937 12.2 −4.4
Y nifer a bleidleisiodd 24,067 48.6 −3.2
Plaid Cymru yn cadw Gogwydd −7.3


Etholiadau yn y 2000au[golygu | golygu cod]

Etholiad Cynulliad 2007: Ynys Môn[3]
Plaid Ymgeisydd Pleidleisiau % ±%
Plaid Cymru Ieuan Wyn Jones 10,653 39.7 +2.3
Annibynnol Peter Rogers 6,261 23.3 +23.3
Llafur Jonathan Austin 4,681 17.4 −6.4
Ceidwadwyr James Roach 3,480 13.0 −15.5
Democratiaid Rhyddfrydol Mandi L. Abrahams 912 3.4 −4.9
Plaid Annibyniaeth y DU Francis C. Wykes 833 3.1 +2.2
Mwyafrif 4,392 16.4 +6.5
Y nifer a bleidleisiodd 26,820 51.8 +1.5
Plaid Cymru yn cadw Gogwydd
Etholiad Cynulliad 2003: Ynys Môn
Plaid Ymgeisydd Pleidleisiau % ±%
Plaid Cymru Ieuan Wyn Jones 9,452 37.4 −15.2
Ceidwadwyr Peter Rogers 7,197 28.5 +9.3
Llafur William G. Jones 6,024 23.8 +0.9
Democratiaid Rhyddfrydol Nicholas Bennett 2,089 8.2 +3.0
Plaid Annibyniaeth y DU Francis C.Wykes 481 1.9
Mwyafrif 2,255 8.9 0.0
Y nifer a bleidleisiodd 25,243 50.3 −9.3
Plaid Cymru yn cadw Gogwydd

Etholiadau yn y 1990au[golygu | golygu cod]

Etholiad Cynulliad 1999: Ynys Môn[4]
Plaid Ymgeisydd Pleidleisiau % ±%
Plaid Cymru Ieuan Wyn Jones 16,469 52.6
Llafur Albert Owen 7,181 22.9
Ceidwadwyr Peter Rogers 6,031 19.2
Democratiaid Rhyddfrydol James H. Clarke 1,630 5.2
Mwyafrif 9,288 29.7%
Y nifer a bleidleisiodd 31,311 59.6
Plaid Cymru yn cipio etholaeth newydd

Gweler Hefyd[golygu | golygu cod]

Etholaethau Senedd Cymru
Llafur

Aberafan | Alun a Glannau Dyfrdwy | Blaenau Gwent | Bro Morgannwg | Caerffili | Canol Caerdydd | Castell-nedd | Cwm Cynon | Delyn | De Caerdydd a Phenarth | De Clwyd | Dwyrain Abertawe | Dwyrain Casnewydd | Gogledd Caerdydd | Gorllewin Abertawe | Gorllewin Caerdydd | Gorllewin Casnewydd | Gŵyr | Islwyn | Llanelli | Merthyr Tudful a Rhymni | Ogwr | Pen-y-bont ar Ogwr | Pontypridd | Rhondda | Torfaen | Wrecsam

Ceidwadwyr

Aberconwy | Brychieniog a Sir Faesyfed | Dyffryn Clwyd | Gorllewin Caerfyrddin a De Sir Benfro | Gorllewin Clwyd | Maldwyn | Mynwy | Preseli Penfro

Plaid Cymru

Arfon | Ceredigion | Dwyfor Meirionnydd | Dwyrain Caerfyrddin a Dinefwr | Ynys Môn

Rhanbarthau etholiadol Senedd Cymru

Rhanbarth Gogledd Cymru: Ceidwadwyr (2) | Plaid Cymru (1) | Llafur (1)
Rhanbarth Canolbarth a Gorllewin Cymru: Llafur (2) | Plaid Cymru (1) | Y Democratiaid Rhyddfrydol (1)
Rhanbarth Gorllewin De Cymru: Ceidwadwyr (2) | Plaid Cymru (2)
Rhanbarth Canol De Cymru: Ceidwadwyr (2) | Plaid Cymru (2)
Rhanbarth Dwyrain De Cymru: Ceidwadwyr (2) | Plaid Cymru (2)

  1. "Wales elections". BBC. BBC. 6 Mai 2016. Cyrchwyd 22/04/2018. Check date values in: |accessdate= (help)
  2. "Wales elections". BBC. BBC. 6 Mai 2011. Cyrchwyd 6 Mai 2011.
  3. "Etholiad Cynulliad 2007". BBC News. British Broadcasting Corporation. 2007-05-07. Cyrchwyd 2018-04-22.
  4. "Wales elections". BBC. BBC. 6 Mai 1999. Cyrchwyd 22/04/2018. Check date values in: |accessdate= (help)