Titw cynffonhir
| Titw cynffonhir Aegithalos caudatus
| |
|---|---|
| Statws cadwraeth | |
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Animalia |
| Ffylwm: | Chordata |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Passeriformes |
| Teulu: | Aegithalidae |
| Genws: | Aegithalos[*] |
| Rhywogaeth: | Aegithalos caudatus |
| Enw deuenwol | |
| Aegithalos caudatus | |
_distribution_map.png)
| |
| Dosbarthiad y rhywogaeth | |
Aderyn a rhywogaeth o adar yw Titw cynffonhir (sy'n enw gwrywaidd; enw lluosog: titwod cynffonhir) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol Aegithalos caudatus; yr enw Saesneg arno yw Long-tailed tit. Mae'n perthyn i deulu'r Titwod cynffonhir (Lladin: Aegithalidae) sydd yn urdd y Passeriformes.[1] Dyma aderyn sydd i'w gael yng ngwledydd Prydain ac mae i'w ganfod yng Nghymru.
Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn A. caudatus, sef enw'r rhywogaeth.[2] Mae'r rhywogaeth hon i'w chanfod yn Asia ac Ewrop.
Mae'n aderyn cyffredin trwy'r rhan fwyaf o Ewrop ac Asia. Fel rheol mae'n aderyn mudol, yn symud tua'r de yn y gaeaf, ond yng ngorllewin Ewrop mae'n aros trwy'r flwyddyn. Gellir ei adnabod yn hawdd, yn enwedig o'r gynffon hir - mae'r aderyn tua 13–15 cm o hyd ond mae'r gynffon yn 7–9 cm o hyd a'r corff dim ond tua 6 cm. Mae'n ddu a brown ar y cefn, coch neu binc ar yr ochrau a gwyn ar y bol, gyda chap gwyn ar y pen. Mae'r is-rywogaeth yng ngogledd Ewrop, (A. c. caudatus), ychydig yn wahanol, gyda'r pen yn wyn i gyd a'r ochrau'n wyn.
Fel rheol gellir ei weld mewn heidiau o rhyw 6 i 15 aderyn, weithiau fwy, yn symud yn ddi-baid o un goeden i'r llall. Adeiledir y nyth mewn coeden neu lwyd gan ddefnyddio gwe pryf copyn i ddal y nyth at ei gilydd. Mae'n dodwy rhwng 6 a 12 wy.
Mae'r Titw Cynffon-hir yn aderyn cyffredin yng Nghymru. Gall ei niferoedd ddisgyn yn sylweddol os ceir gaeaf anarferol o galed, ond buan yr adferir ei nifer.
Teulu
[golygu | golygu cod]Mae'r titw cynffonhir yn perthyn i deulu'r Titwod cynffonhir (Lladin: Aegithalidae). Dyma rai o aelodau eraill y teulu:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Titw bochwyn | Aegithalos leucogenys |  |
| Titw clustddu | Psaltriparus melanotis | |
| Titw cynffonhir | Aegithalos caudatus |  |
| Titw cynffonhir Blyth | Aegithalos iouschistos |  |
| Titw cynffonhir du | Aegithalos fuliginosus |  |
| Titw pengoch | Aegithalos concinnus | _-on_branch.jpg) |
| Titw-delor Severtzov | Leptopoecile sophiae |  |
| Titw-delor cribog | Leptopoecile elegans |  |
| Titw’r prysgwydd | Psaltriparus minimus |  |
Enwau
[golygu | golygu cod]Yswigw gynffon-hir; yswigw hirgwt; lleian gynffon-hir; gwas y dryw [gweler blue tit]; yswelw; pela gynffon-hir; yswidw hir ei gwt; y penloyn gynffonig; glas gynffon hir; yswedw; pwd; yswidw'r botel*; shibigw; sigl-di-gwt [gweler siglen fraith]; aderyn reis pwdin; Aegithalos caudatus; Long-tailed Tit[3]
- All birds except Bottle Tit* are 10-14 days later this year than last...[4]
Ecoleg
[golygu | golygu cod]Mae peth tystiolaeth bod y titw hwn yn newid ei ymddygiad ac yn symyd fwyfwy i fwydo mewn gerddi, yn arbennig ar beli-saim. Mae dioddef yn arbennig o ddrwg mewn gaeafau caled.[5]
Gweler hefyd
[golygu | golygu cod]Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ [https://web.archive.org/web/20040610130433/http://www.cymdeithasedwardllwyd.org.uk/ Archifwyd 2004-06-10 yn y Peiriant Wayback Gwefan Cymdeithas Edward Llwyd]; adalwyd 30 Medi 2016.
- ↑ Gwefan Avibase; adalwyd 3 Hydref 2016.
- ↑ Rhestr [1] Rhagor o Enwau Adar: Dewi E Lewis a Chymdeithas Edward Llwyd
- ↑ Dyddiadur di-enw (?Y Parch. Lorrimer Thomas mae'n debyg) o Tywyn, Abergele 1922-1942; 5 Mai 1927
- ↑ Bwletin Llên Natur 146 (tud. 2)
Safonwyd yr enw Titw cynffonhir gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.