Roger Ebert

Roger Ebert
Roger Ebert mewn cyfweliad radio yn Chicago yn 2006.
Ganwyd	18 Mehefin 1942  Urbana
Bu farw	4 Ebrill 2013  Chicago
Dinasyddiaeth	Unol Daleithiau America
Alma mater	Prifysgol Tref y Penrhyn Prifysgol Illinois yn Urbana–Champaign Prifysgol Chicago Urbana High School UIUC College of Media
Galwedigaeth	sgriptiwr, beirniad ffilm, newyddiadurwr, gohebydd, ysgrifennwr, cyflwynydd, cyflwynydd teledu
Cyflogwr	Prifysgol Chicago
Plaid Wleidyddol	plaid Ddemocrataidd
Priod	Chaz Ebert
Gwobr/au	Pulitzer Prize for Criticism, seren ar Rodfa Enwogion Hollywood, Gwobr lenyddiaeth Carl Sandburg, Gwobr Pulitzer, Order of Lincoln
Gwefan	https://www.rogerebert.com/
llofnod

Beirniad ac hanesydd ffilm, newyddiadurwr, a sgriptiwr o'r Unol Daleithiau oedd Roger Joseph Ebert (18 Mehefin 1942 – 4 Ebrill 2013) a fu'n adolygu ffilmiau i'r Chicago Sun-Times am hanner can mlynedd bron, ac yn cyd-gyflwyno'r rhaglen At the Movies gyda Gene Siskel. Ebert oedd un o'r beirniaid ffilm enwocaf a mwyaf dylanwadol yn Unol Daleithiau America, a'r beirniad ffilm cyntaf i ennill Gwobr Pulitzer.

Ganed ef yn Urbana, Illinois, a chychwynnodd ar ei yrfa yn ysgrifennu i bapurau newydd fel gohebydd chwaraeon i'r Champaign-Urbana News-Gazette, pan oedd ond yn 15 oed. Bu'n ben golygydd The Daily Illini, papur newydd myfyrwyr Prifysgol Illinois, ac oddi yno derbyniodd ei radd baglor mewn newyddiaduraeth ym 1964. Treuliodd flwyddyn yn astudio yn Nhref y Penrhyn, De Affrica, gydag ysgoloriaeth o'r Clwb Rotari, ac aeth i Brifysgol Chicago am flwyddyn arall fel myfyriwr ôl-raddedig. Ymunodd â staff y Chicago Sun-Times, a fe'i penodwyd yn brif feirniad ffilm y papur newydd ym 1967; bu yn y swydd honno hyd at ei farwolaeth. Bu'n gyfaill i'r cyfarwyddwr sexploitation Russ Meyer, ac ysgrifennodd Ebert ambell sgript ffilm ar gyfer Meyer yn y 1970au, gan gynnwys Beyond the Valley of the Dolls (1970).

Enillodd Ebert Wobr Pulitzer am Feirniadaeth ym 1975. Yn yr un flwyddyn, ymddangosodd am y tro cyntaf gyda Gene Siskel, prif feirniad ffilm y Chicago Tribune, ar raglen deledu leol o'r enw Opening Soon at a Theater near You (1975–77), a gafodd ei ail-enwi'n Sneak Previews a'i ddarlledu ar y sianel gyhoeddus PBS gyda Siskel ac Ebert o 1977 i 1982. Addaswyd y fformat hwn ar ffurf At the Movies, sioe wedi ei syndicetio ar gyfer sianeli masnachol, ym 1982; yn ddiweddarach cafodd ei ail-enwi'n Siskel & Ebert & the Movies, ac yna Siskel & Ebert. Wedi marwolaeth Siskel ym 1999, cyd-gyflwynai Ebert y sioe â sawl gŵr gwadd cyn i'r colofnydd Richard Roeper gael ei benodi'n bartner parhaol iddo yn 2000, ac ail-enwyd y rhaglen yn Ebert & Roeper & the Movies.

Dioddefodd Ebert o ganser y thyroid ym 1987, ac ailymddangosodd y clefyd yn 2002. Cafodd driniaeth yn yr ysbyty sawl tro, ac yn 2006 bu'n rhaid tynnu ei ên isaf yn sgil cymhlethdodau llawdriniaeth. Collodd ei lais a'i allu i fwyta ac yfed, ond parhaodd i ysgrifennu adolygiadau a llyfrau, gan gynnwys ei hunangofiant Life Itself (2011). Bu farw yn Chicago yn 70 oed.