Rhestr o grugiau crynion yng Nghymru

Dyma restr o grugiau crynion yng Nghymru sydd wedi'u cofrestru gan Cadw, yn nhrefn y siroedd.

Pentwr o bridd wedi'i osod gan bobl Oes Newydd y Cerrig neu Oes yr Efydd fel rhan o'u seremoniau neu i gladdu'r meirw ydy crug crwn (enw gwrywaidd; Saesneg: round barrow). Ceir bron i 400 ohonynt yng Nghymru.

Sir Abertawe[golygu | golygu cod]

Llanrhidian Isaf: Pen-y-crug
Mynydd Pysgodlyn, Felindre: Penlle'r Pebyll
Penllergaer: Crug crwn Garn Goch

Bro Morgannwg[golygu | golygu cod]

Y Barri: Crugiau crwn Y Barri
Drenewydd Gelli-farch: Crug Heol y Mynydd
Gwenfô: Crug crwn Gwenfô
Llan-faes: Domen Fawr, Llan-faes
Llanddunwyd: Crugiau Llanddunwyd
Llanilltud Fawr: Crug Llanilltud Fawr
Sain Dunwyd: Crugiau Sain Dunwyd
Y Bont-faen: Crugiau'r Bont-faen
Y Wig: Crug y Rhyl

Caerdydd[golygu | golygu cod]

Gwaelod-y-garth: Pum crug Gallt y Garth

Caerffili[golygu | golygu cod]

Ynysddu: Twyn Cae Huw a Twyn yr Oerfel

Casnewydd[golygu | golygu cod]

Graig:Twyn Pant Teg
Langstone: Crug Langstone

Castell-nedd Port Talbot[golygu | golygu cod]

Glyncorrwg: Crug Bryn Llydan

Ceredigion[golygu | golygu cod]

Aberporth: Crug crwn Blaenannerch
Blaenrheidol: Crugiau Blaenrheidol
Ceulan-a-Maesmor: Crug Bwlch yr Adwy
Cwmbrwyno: Crug Pen-rhiwlas
Lladdewi Brefi: Crug Pen y Gurnos
Llanarth: Crug Penlan-noeth
Llandysilio: Crug Cou, Crug Bach Llandysilio a Chrug crwn Llandysilio
Lledrod: Crug Ty'n yr Eithin
Pontarfynach: Crug crwn Fron Ddu
Trefeurig: Crug crwn Plas Gogerddan
Troedyraur: Crug crwn Mynydd y Gernos
Y Ferwig: Crug Bychan y Ferwig

Sir Conwy[golygu | golygu cod]

Betws-yn-Rhos: Crugiau crynion Gloddaeth
Eglwysbach: Crugiau Mwdwl Eithin
Llanfairfechan: Crug Waun Llanfair
Llannefydd: Crug Moel Fodiar
Llansannan: Crugiau Eglwys Bylchau, Rhos y Domen, Crug Rhiwiau, Crug Plas Newydd, Crug Blaen y Cwm, Crug Cae Du, Llansannan a Chrug Bryn Nantllech
Ysbyty Ifan: Crug crwn Hwlffordd

Gwynedd[golygu | golygu cod]

Brithdir a Llanfachreth: Crug crwn Tyddyn Bach
Llanegryn: Twll y Darren
Llanelltyd: Crug crwn Llanelltyd
Pennal: Crug crwn Pennal
Pentir: Crug Goetre Uchaf
Tywyn: Crug Capel Maethlon a Chrug Bryn Dinas
Ynys Enlli: Crug crwn Mynydd Enlli

Merthyr Tudful[golygu | golygu cod]

Treharris: Crugiau Tir Lan

Pen-y-bont ar Ogwr[golygu | golygu cod]

Powys[golygu | golygu cod]

Aberriw: Crug crwn Maen Beuno
Banwy: Crug Cae'r Lloi
Bronllys: Crug crwn Bronllys
Cadfarch: Crug Foel Fadian
Ceri: Crugiau crwn Ceri
Cilmeri: Crug Crwn Gwaun Neli
Glantwymyn: Crug Moelfre
Gwernyfed: Crug crwn Coed y Polyn
Llanbrynmair:: Crug crwn Bryn y Fedwen
Llandinam: Crugiau crwn Llandinam
Llanfyllin: Crug Cil Haul
Llangamarch: Crugiau crynion Ffynnon Dafydd Bifan, Tri chrug crwn Llangamarch a Chrugiau Tafarn y Drofar
Llanrhaeadr-ym-Mochnant: Crug crwn Moel Sych, Crug crwn Craig Berwyn, Crug Crwn Foel Ddu a Maes Mochnant Isaf
Llansilin: Crug Ysgwennant
Maescar: Crug crwn Garn Wen, Crug crwn i'r de o Fryn Melin a Chrug crwn Llyn Nant y Llys
Meifod: Crugiau crwn Meifod
Trallwng: Crug crwn Twyn Cerrig Cadarn a Chrug crwn Aber-criban
Tre'r Llai: Crug Trelystan
Trefeglwys: Crugiau Trefeglwys
Trewern: Crug crwn Trewern
Y Trallwng: Crugiau'r Trallwng
Yr Ystog: Crug crwn yr Ystog

Rhondda Cynon Taf[golygu | golygu cod]

Cwmbach: Crug Craig y Gilfach
Hirwaun: Crug Penmoelallt
Llanharan: Crug Llanharan
Llanhari: Crugiau Llanhari

Sir Benfro[golygu | golygu cod]

Aberllydan: Crug Little Haven a Chrug Rosehill
Arberth: Crug Arberth
Boncath: Crugiau Boncath
Camros: Crugiau Camros
Cariw:Crugiau Caeriw
Cas-mael: Crugiau Cas-mael, Crug Parc Castell a Chrug Mynydd Cas-fuwch
Castellmartin: Crugiau Castellmartin
Cas-wis : Crug dwyrain Cas-wis a Chrug Heol Treglarbes
Clydau: Crug crwn y Freni Fach, Crug Bach a Chrug Rhos y llyn
Crymych: Crug crwn Crymych
Cwm Gwaun: Crugiau Mynydd Cilciffeth
Cas-lai: Crug crwn Twmp a Chrug Cas-lai
Hundleton: Crugiau Hundleton
Llanbedr Efelffre: Crug crwn Llanteg, Crug Llanmarlais a Chrug Swllt
Llangwm: Crug Tafarn y Milwr
Llanrhian: Crug crwn Llanrhian
Maenclochog: Crug Rhiwiau
Maenorbŷr: Crug Gallt y Bŷr
Nanhyfer: Crug Cemaes a Crug crwn Pant-y-Groes
Rudbaxton: Crug crwn Y Shems a Chrug crwn Pwll y Glenod
Scleddau: Crug crwn Scleddau
St Dogfael: Crug Pant-y-Groes, St Dogfael a Chrug y Bryncws
Trefdraeth: Crugiau Carn Ingli
Treletert: Crug Pen-dre
Uzmaston: Crugiau Uzmaston

Sir Ddinbych[golygu | golygu cod]

Bryneglwys: Crug Tŷ Mawr, Crug Pant y Maen a Chrugiau Rhos Lydan
Bwlchgwyn: Casgan Ditw
Clocaenog: Crugiau Bryn Beddau, Crug Plas Perthi a Bedd Emlyn
Corwen: Crugiau Mynydd Meifod a Chrug Rug
Cwm: Crugiau Cwm
Cyffylliog: Crug Capel Hiraethog a Thŵr yr Allt
Gronant: Crud Coed Bell
Henllan: Crug Plas Heaton, Crug Coed Plas, Crug Plas Meifod a Crug Coed Copi
Llanarmon-yn-Iâl: Crug Llyn Cyfynwy, Crug Cyrn y Brain, Crug Tyn y Mynydd a Chrug Moel y Plas
Llanbedr Dyffryn Clwyd: Crug Moel Gyw, Crug Mynydd Cricor a Chrug Crwn Moel Eithinen
Llandegla: Crug crwn Abersychnant, Cefn y Cist, Cyrn y Brain a Chrug Maes Maelor
Llandrillo: Crug crwn Cadair Bronwen a Chrugiau Pennant
Llanelidan: Tomen Dongen
Llanelwy: Crug Pentre Uchaf
Llanfair Dyffryn Clwyd: Crug Moel Llech a Chrug Cefn Coch
Llangollen: Crug Ffynnon Las
Llantysilio: Crug a Chroes Eliseg, Crugiau Mynydd Eglwyseg, Crug Moel y Gamelin
Moel Gamelin, Bryneglwys: Crug Cribin Oernant
Nantglyn: Crug Bwlch-du
Prestatyn: Crug Tŷ Draw
Rhuthun: Crug crwn Rhewl a Chrug Cae Gwynach
Tremeirchion: Crugiau Tremeirchion

Sir Fynwy[golygu | golygu cod]

Caerwent: Crugiau Caerwent
Drenewydd Gelli-farch: Crug Pen y Cae Mawr
Llangatwg Feibion Afel: Crug Hendre Ganol
Llanofer: Crug crwn Llanofer

Sir Gaerfyrddin[golygu | golygu cod]

Abergwili: Crug Felin Wen Isaf
Abernant: Crug Pant y Bugail
Cenarth: Crug Crwn Moelfre
Cilycwm: Crug Nantiwrch
Cilymaenllwyd: Crug crwn Meini Gwyr a Chrug Pant y Menyn
Clynderwen: Crugiau Clynderwen
Cwmfelinmynach: Crugiau Lan
Cynwyl Elfed: Crug Ieuan, Crugiau Nant Gronw a Chrug Carn Wen
Cynwyl Gaeo: Crugiau Cerrigdiddos, Banc Maes-yr-Haidd a Chrug crwn Bryn Bedd
Efail-wen: Crug Maengwyn
Eglwyscummin: Henebau Celtaidd Morfa-Bychan
Lladdeusant: Arhosfa'r Garreg-lwyd
Llanddowror: Crug Parc y Geirf a Chrug y Tri Arglwydd
Llanboidy: Crug Elwin, Crug Hywel, Llanboidy, Crug Pant-glas, Llanboidy a Chrugiau Eglwysfair a Churig
Llanegwad: Maes y Crug
Llanfihangel Rhos-y-Corn: Crugiau Edryd, Crug y Biswail a Chrug Mynydd Llanfihangel Ros-y-corn
Llanfihangel-ar-Arth: Crugiau Rhos-Wen, Crugyn Amlwg, Mynydd Trebeddau a Crug y Bedw
Llangeler: Crug Tarw, Crug Perfa, Crug y Gorllwyn a Chrug Nant Sais
Llanllawddog: Crug y Rhyd Hir
Llanllwni: Crugiau Giar a Crugiau Derlwyn
Llanpumsaint: Crugiau crwn Llanpumsaint, Crugiau Fach, Crug Gwyn, Crug Bwlch Bychan a Chrug y Banc
Llanybydder: Crug y Bwdran a Crug Pen Lan
Llanycrwys: Carreg y Bwci
Myddfai: Crug crwn Mynydd Myddfai
Newchurch a Merthyr: Crug Garn Fawr
Pencarreg: Crug Gelli Dewi Uchaf
Pentywyn: Crugiau Marros
St Cler: Crug crwn Bryn Helyg a Chrug Eithin Bach
St Ishmael: Crug crwn Mynydd Uchaf
Trelech: Crugiau Trichrug, Crug Glas Treleg, Crug Ebolion, Crug y Dryn a Chrug Garreg Wen

Sir Wrecsam[golygu | golygu cod]

Bronington: Crugiau Whitwell
Brychdyn: Crug Crwn Gatewen
Ceiriog Ucha:: Tomen y Gwyddel
Esclus: Crug Hafod y Bwlch a Crug Croes Foel
Glyntraian: Crug Pen y Brongyll
Isycoed: Crug Sutton Green
Llai: Crug Bryn Alun
Llansantffraid Glyn Ceiriog: Tomen y Meirw
Wrecsam: Crugiau Fairy Oak a Hillbury
Penycae: Crugiau Cefn y Gader a Chrug Mynydd Rhiwabon
Rhiwabon: Crug Rhosymedre

Sir y Fflint[golygu | golygu cod]

Brynffordd: Henebion Brynffordd
Caerwys: Crugiau crynion Caerwys
Chwitffordd: Crugiau crwn Chwitffordd
Cilcain: Crug Tan Plas Yw
Coed-llai: Crug Pentrehobin
Gwernaffield-y-Waun: Crug Rual Isaf
Helygain: Crug Moel y Crio a Chrug Crwn Mwcwd
Llanasa: Crugiau Llanasa
Llanfynydd: Crug Plas Maen
Nannerch: Crug crwn Nannerch
Trelawnyd a Gwaenysgor: Crug crwn y Gop, Crug Coed yr Esgob, Crug Gwaenysgor, Crug crwn Bryn yr Odyn a Chrug Hendy
Treuddyn: Crugiau Treuddyn
Ysceifiog: Crugiau Ysgeifiog

Ynys Môn[golygu | golygu cod]

Aberffraw: Crug crwn Mynydd Bach
Llangristiolus: Crug Craiglas
Llanidan: Crug Crwn dwyrain Brynsiencyn
Llannerch-y-medd: Crug Crwn Cors y Bol
Mechell: Pen y Morwyd
Rhosybol: Crug Pen y Fynwent
Trearddur: Cytiau crwn Porth Dafarch
Tref Alaw: Bedd Branwen