Reifflwyr Latfia

Reifflwyr Latfia
Enghraifft o:	troedfilwr
Dechrau/Sefydlu	Tachwedd 1920
	Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Ffurfiannau milwrol a ddechreuodd ffurfio tua 1915 yn Latfia gyda'r nod o amddiffyn tiriogaethau'r Baltig rhag bygythiadau Ymerodraeth yr Almaen yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf oedd y Reifflwyr Latfia (Latfieg: Latviešu strēlnieki; Rwsieg Латышские стрелки; wyddor Ladin Latyshskie strelki).

Ar y dechrau roedd yn cynnwys gwirfoddolwyr, ac o 1916 dechreuodd y bataliwn gynnwys conscripts o boblogaeth Latfia. Felly y cofrestrwyd tua 40,000 o filwyr o fewn bataliwn reiffl Latfia.

Sefydlu

Gwirfoddolwyr Latfiaidd o'r 3ydd. Bataliwn Reifflwr Latfia, Kurzeme (1915)

Rhwng 1915 a 1917 bu'r bataliynau hyn yn ymladd yn y Fyddin Ymerodrol Rwsiaidd yn erbyn yr Almaenwyr, ar y blaen ar hyd Afon Daugava.

Wrth i'r Almaenwyr symud ymlaen i Latfia, roedden nhw'n dadlau y byddai unedau o'r fath yn arbennig o effeithiol. Roedd Latfia yn adnabod yr ardal ac roedd ganddynt forâl uchel oherwydd er gwaethaf y polisi o Rwseiddio, roedd teimladau cenedlaetholgar Latfia yn fwy gwrth-Almaenig.^[1]Yn Jelgava roedd dwy fataliwn o Warchodlu Cartref Latfia eisoes wedi dal Byddin Ymerodrol yr Almaen yn ôl.

Rhwng Rhagfyr 1916 ac Ionawr 1917 dioddefasant golledion trwm yn ystod ymosodiad y Nadolig, a ddechreuodd gyda chysur annisgwyl yn erbyn yr Almaenwyr; i ddechrau roedd y reifflwyr o Latfia yn llwyddiannus ond heb ddal ati gyda'r sarhaus fe'u gorfodwyd i encilio, gan ddioddef rhwystr strategol difrifol a cholled difrifol iawn o ddynion (tua 9,000 o anafusion allan o gyfanswm o 26,000 yn y fyddin tsaraidd gyfan). Achosodd y gorchfygiad cryf hwn anfodlonrwydd eang ymhlith bataliynau reiffl Latfia yn erbyn cadfridogion Rwsia a’r tsar, a arweiniodd yn araf at aelodau’r llu milwrol hwn i ochri o blaid y Bolsieficiaid a oedd o blaid tynnu allan o’r blaen.

"Lleng Latfiaidd"

Roedd sefydlu Reffilwyr Latfia yn foment trawsffurfiol yn wleidyddol yn ogystal â milwrol i Latfia. Trawsnewidiwyd ymadawiad y gwirfoddolwyr Latfia cyntaf o Riga ar gyfer hyfforddiant sylfaenol yn wrthdystiad cenedlaethol eang gan mai'r unedau Reifflwyr oedd yr unedau milwrol Latfia cyntaf gyda rheolwyr Latfia yn rheoli. Roedd y bataliynau cyntaf yn cynnwys gwirfoddolwyr yn bennaf, yn enwedig ffoaduriaid o Courland a gweithwyr o'r ffatrïoedd a symudwyd i Rwsia fewnol o Riga. Yn ddiweddarach ymunodd nifer o Latfia o unedau Rwsiaidd eraill neu fe'u trosglwyddwyd i Reifflwyr Latfia.^[2]

Ffiwsilwyr Latfia Coch

Ar ôl Chwyldro Chwefror a ddaeth â diwedd yr Ymerodraeth Tsaraidd, ym mis Mai 1917, ymunodd tua 35,000 o reifflwyr Latfia â'r Bolsieficiaid; daethant yn adnabyddus fel Reifflwyr Latfia Coch (Latfieg: Latviešu sarkanie strēlnieki, Rwsieg: Красные латышские стрелки, Krasnyje latyschskije strelki),^[3] a gymerodd ran yn llwyddiannus yn Rhyfel Cartref Rwsia. Ar 26 Tachwedd 1917, ychydig wythnosau ar ôl Chwyldro Hydref, cyrhaeddodd 6ed Catrawd Tukums o Reifflau Latfia i St Petersburg gan ymgymryd yn uniongyrchol â'r dasg o amddiffyn personol Vladimir Lenin. Safodd y reifflwyr o Latfia yn wyliadwrus o flaen drws swyddfa Lenin yn Smolny i amddiffyn pennaeth y blaid Bolsieficaidd yn y dyddiau tyngedfennol hynny i'r chwyldro comiwnyddol. Aeth Catrawd Reifflau Latfia hefyd gyda Lenin a'r holl lywodraeth Bolsieficaidd ar y daith trên a drosglwyddodd i bob pwrpas ym 1918 weithrediaeth a rheolaeth Rwsia o Petersburg i Moscow.

Cymerodd bataliynau Latfia ran yn y gwaith o atal gwrthryfeloedd gwrth-Bolsieficaidd ym Moscow a Yaroslavl ym 1918, a buont yn ymladd yn erbyn cadfridogion y Fyddin Wen Denikin, Yudenich a Vrangel. Ym 1919 dyfarnwyd y wobr filwrol uchaf ar y pryd i'r bataliynau hyn, Baner Goch er Anrhydedd Vtsik. Yn ddiweddarach daeth y swyddog reiffl o Latfia, Jukums Vācietis, yn bennaeth pennaf y Fyddin Goch. Ym 1919 bu Reifflwyr Latfia yn rhan o ymgais i sefydlu grym Sofietaidd yn Latfia, ond gorchfygwyd hwy gan wirfoddolwyr Almaenig Baltig yng ngorllewin Latfia, a chan wirfoddolwyr Pwylaidd a byddin newydd Latfia yn nwyrain Latfia.

Dioddefasant golledion mawr o bersonél oherwydd bod poblogrwydd syniadau Bolsieficaidd yn gostwng ymhlith Reifflwyr Latfia a Latfia yn gyffredinol, a chafodd y mwyafrif eu hail-leoli i ffryntiau eraill yn Rhyfel Cartref Rwsia. Gorchfygwyd gweddill lluoedd y Fyddin Goch yn Latfia gan wirfoddolwyr Almaenig Baltig o dan y Cadfridog von der Goltz ac unedau Latfia a oedd newydd eu ffurfio i ddechrau o dan y Cyrnol Kalpaks ac yn ddiweddarach o dan y Cyrnol Jānis Balodis, a oedd yn deyrngar i Weriniaeth Latfia yng ngorllewin Latfia; gan Fyddin Estonia gan gynnwys Brigâd Gogledd Latfia [lv], ac yn olaf gan ymgyrch ar y cyd rhwng byddin Bwylaidd a newydd Latfia yn Latgale, de-ddwyrain Latfia.

Yn dilyn cytundeb heddwch 1920 rhwng Latfia a Rwsia Bolsiefic, dychwelodd 11,395 o gyn Reifflwyr Coch i Latfia.

Arhosodd cyn Reifflwyr eraill yn Rwsia Sofietaidd a chodi i swyddi arwain yn y Fyddin Goch, y Blaid Gomiwnyddol, a Cheka. Pan feddiannodd yr Undeb Sofietaidd Latfia ym 1940, dychwelodd llawer o'r Reifflwyr Coch a oedd wedi goroesi i Latfia.

Roedd yr arweinwyr Comiwnyddol Sofietaidd enwocaf o Latfia cyn yr Ail Ryfel Byd o blith y Reifflwyr Coch: Martin Latsis, Jēkabs Peterss, Arvīds Pelše, Yan Karlovich Berzin, Yan Rudzutak, Pēteris Stučka, Robert Ekhe.

Strwythur

Brigâd Reifflau 1af Latfia (1-я Латышская стрелковая бригада):
- Catrawd Reifflau 1af Latfia “Daugavgrīva”
- 2il Gatrawd Reifflau Latfia “Riga”
- 3edd Catrawd Reifflau Latfia “Kurzem”
- 4ydd Catrawd Reifflau Latfia “Vidzeme”

2il Frigâd Reifflau Latfia (2-я Латышская стрелковая бригада):
- 5ed Catrawd Reifflau Latfia “Zemgale”
- 6ed Catrawd Reifflau Latfia “Tukums”
- 7fed Catrawd Reifflau Latfia “Bauska”
- 8fed Catrawd Reifflau Latfia “Valmiera”

Annibyniaeth Latfia

Yn 1920, ar ôl arwyddo’r cytundeb heddwch rhwng y Bolsieficiaid a Latfia, dychwelodd tua 11,395 o filwyr adref, tra parhaodd eraill mewn gwasanaeth gyda’r Fyddin Goch; arestiwyd llawer ohonynt a dienyddiwyd pob un ohonynt, ac eithrio Stučka (a fu farw ym 1932) a Pelše, yn ddiweddarach yn yr hyn a elwir yn Ymgyrch Latfia o'r NKVD yn ystod y Purge Mawr Stalinaidd yn yr 1930au, pan ddaeth comiwnyddion ethnig Latfia yn ddioddefwyr dynodedig y broses hon.

Ym 1967, enwyd 13eg Catrawd Reiffl y Gwarchodlu ar ôl Reifflwyr Coch Latfia, a drawsnewidiwyd yn ddiweddarach yn 25ain Frigâd Reiffl Modur y Gwarchodlu ar hyn o bryd.

Latfia Annibynnol Eto

Yn 1991 ad-enillodd Latfia ei hannibyniaeth.

Ar ôl cwymp y gyfundrefn Sofietaidd, daeth rôl hanesyddol Reifflwyr Latfia yn bwynt hollbwysig yn y ddadl wleidyddol a hanesyddol yn Latfia. Mae dadleuon brwd ynghylch a ddylid dymchwel y cerflun a gysegrwyd i Reifflwyr Coch Latfia a godwyd yn Riga ai peidio, gan fod yr olaf yn cael ei ystyried yn gydymdeimladwyr comiwnyddol, tra bod eraill yn eu gweld fel gwladgarwyr beth bynnag. Arwydd o newidiadau'r amser hefyd yw'r ffaith bod yr amgueddfa wreiddiol a gysegrwyd i Reifflwyr Coch Latfia bellach yn cael ei meddiannu gan Amgueddfa Meddiannaeth Latfia.

Gweler hefyd

Dvēseļu putenis - ffilm "Storm Eira yr Einaid", gelwir hefyd 'Y Reifflwyr' (2019, yn Latfieg}

Dolenni allanol

Latvian red riflemen I WW1, I Wars of Independence Erthygl
Royal Marines - Anonymous Warfare - Latvian Riflemen Sianel Youtube hanesyddol 'The Great War' (2017)

Cyfeiriadau

↑ "Archived copy" (PDF). Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 2011-06-12. Cyrchwyd 2009-03-29.CS1 maint: archived copy as title (link)
↑ "100th anniversary of Latvian riflemen celebrated". Public Broadcasting of Latvia (yn Saesneg). 2015-08-01. Cyrchwyd 2019-03-06.
↑ Orlando Figes: Die Tragödie eines Volkes. Berlin, 1998, tud. 624.

Eginyn erthygl sydd uchod am Latfia. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato

[1] "Archived copy" (PDF). Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 2011-06-12. Cyrchwyd 2009-03-29.CS1 maint: archived copy as title (link)

[2] "100th anniversary of Latvian riflemen celebrated". Public Broadcasting of Latvia (yn Saesneg). 2015-08-01. Cyrchwyd 2019-03-06.

[3] Orlando Figes: Die Tragödie eines Volkes. Berlin, 1998, tud. 624.

[1]

[2]

[3]