Nitrogen
| Nitrogen
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Symbol | N | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Rhif | 7 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Dwysedd | 1.2506 kg m-3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | |
| Enghraifft o: | elfen gemegol, atmophile element  |
|---|---|
| Math | diatomic nonmetal, Anfetel |
| Màs | 14.007 ±0.001 uned Dalton |
| Dyddiad darganfod | 1772 |
| Symbol | N |
| Rhif atomig | 7 |
| Trefn yr electronnau | 1s² 2s² 2p³, [He] 2s² 2p³ |
| Electronegatifedd | 3 |
| Cyflwr ocsidiad | 3 |
| Rhan o | Elfen cyfnod 2, Elfen Grŵp 15 |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Nwy di-liw yw nitrogen. Mae'n elfen gemegol yn y tabl cyfnodol a chaiff ei gynrychioli gan y symbol N a'r rhif atomig 7. Mae nitrogen yn nwy cyffredin iawn, ac yn ffurfio rhan sylweddol o'r atmosffer (78% o aer sych).
Ffurf elfennol
[golygu | golygu cod]Mae nitrogen yn bodoli ar ffurf nwy o foleciwlau deuatomig, N2 ar TGS (pwynt berwi -196 C). Mae'r rhain yn anadweithiol iawn, gan bod ganddynt bond triphlyg rhyngddynt. Mae angen llawer o ynni i'w dorri, sy'n gweud ynni actifadu unrhyw adwaith yn uchel iawn.
Y gylchred nitrogen
[golygu | golygu cod]
- Prif: Cylchred nitrogen
Y gylchred nitrogen (o'r gair 'cylch') yw'r gylched bioddaeargemegol pan gaiff y nwy nitrogen ei drawsnewid i wahanol ffurfiau sy'n ddefnyddiol mewn prosesau cemegol. Gall y trawsnewid hwn ddigwydd mewn prosesau ffisegol a biolegol.
- Mewn organebau byw, defnyddiwyd nitrogen i wneud proteinau.
- Mae'r aer yn 79% nitrogen.
- Ni all anifeiliaid a phlanhigion ddefnyddio nitrogen sydd ar ffurf nwy.
- Er mwyn i blanhigion ddefnyddio nitrogen, mae angen troi'r nwy yn nitradau.