Marie de France

Marie de France
Marie de France
Ganwyd	12 g ; Llydaw
Bu farw	13 g
Dinasyddiaeth	Teyrnas Ffrainc
Galwedigaeth	bardd, llenor, cyfieithydd, lleian, chwedleuwr
Adnabyddus am	Lais of Marie de France, Legend of the Purgatory of St. Patrick
Mudiad	medieval poetry

Llenor o ail hanner y 12g a aned yn Ffrainc ac sy'n adnabyddus fel awdures cyfres o gerddi Ffrangeg ar themâu chwedlonol yw Marie de France (fl. diwedd y 12g - dechrau'r 13g). Credir iddi gael ei geni yng ngogledd Ffrainc, efallai yn Normandi, ac iddi dreulio cyfnod sylweddol o'i hoes yng nghylchoedd Normanaidd Lloegr. Mae cynnwys rhai o'i cherddi yn dangos cysylltiad â Llydaw a'i thraddodiadau hefyd.

Dynes ddiwylliedig oedd Marie, yn medru Ffrangeg, Saesneg a Lladin, ac yn gyfarwydd â thraddodiadau Llydewig am gylch y Brenin Arthur yn ogystal â llenyddiaeth Ladin ganoloesol a chlasurol. Mae rhai ysgolheigion wedi ceisio dangos ei bod yn hanner-chwaer i'r brenin Plantagenaidd Harri II ac iddi fod yn abades ar Abaty Shaftesbury rhwng 1181 a 1215.

Gweithiau llenyddol

Ei gwaith enwocaf yw ei Laïs (cerddi naratifol) am gariad a rhamant o naws ryfeddol a swynol, y credir bod rhai ohonynt yn deillio o ddeunydd "Celtaidd" (h.y. Llydewig). Ceir deuddeg ohonynt, sef:

Guigemar
Equitan
Le Fresne, chwedl ryngwladol am y ferch Griselda
Bisclavert
Lanval, stori am un o farchogion Arthur sy'n sôn am Gaerlyr (fersiwn Saesneg Canol: Sir Launfal)
Les Deus Amanz
Yonec, a leolir yn Ne Cymru
Laüstic
Milun, a leolir yn Ne Cymru
Chaitivel
Chevrepoil (neu Chèvrefeuil), chwedl am Drystan ac Esyllt a leolir yng Nghernyw
Eliduc

Cyfansoddodd hefyd Esope, casgliad o gerddi seiliedig ar foeschwedlau Aesop. Mewn llawysgrifau diweddarach cafwyd yr enw Isopet (ney Ysopet) a daeth hyn i'w arfer fel enw am gasgliadau canoloesol o'r fath yma o chwedlau. Cyfansoddodd hefyd fersiwn Ffrangeg Normanaidd o chwedl Purdan Padrig.

Llyfryddiaeth

Marie de France: Lais, gol. A. Ewert (Rhydychen, 1947, 1960)

Dolenni allanol