Hugo Chávez
| Hugo Chávez | |
| |
61ain Arlywydd Feneswela
| |
| Cyfnod yn y swydd 2 Chwefror, 1999 – 5 Mawrth, 2013 | |
| Rhagflaenydd | Rafael Caldera |
|---|---|
| Olynydd | Nicolas Maduro |
| Geni | 28 Gorffennaf 1954 Sabaneta, Barinas, Feneswela |
| Marw | 5 Mawrth 2013 (58 oed) |
| Plaid wleidyddol | Plaid Sosialaidd Unedig Feneswela |
| Priod | Nancy Colmenares (ysg.) Marisabel Chávez (ysg.) |
Arlywydd Feneswela o 1999 hyd 2013 oedd Hugo Rafael Chávez Frías (IPA: 'uɣo rafa'el 'tʃaβes 'fɾias (28 Gorffennaf 1954 – 5 Mawrth 2013). Fel arweinydd y Chwyldro Bolifariaidd hybodd ei weledigaeth o sosialaeth ddemocrataidd drwy ddiwygio cymdeithasol ac roedd yn feirniadol iawn o bolisïau tramor yr Unol Daleithiau.
Dywedir iddo sefydlu mudiad asgell-chwith o'r enw Fifth Republic Movement wedi methiant y coup i ddiorseddu'r Arlywydd Carlos Andrés Pérez yn 1992. Cafodd ei ethol yn Arlywydd ei wlad yn 1998 gyda maniffesto yn addo cynorthwyo'r tlodion. Cafodd ei ail-ethol i'r swydd yn 2000, yn 2006 ac yn 2012. O fewn ei wlad roedd yn frwdfrydig iawn dros datblygiadau economaidd amgen; gan ganolbwyntio hefyd ar estyn llaw i wledydd eraill yn Ne America.
Roedd yn ddyn oedd yn barod iawn i ddweud ei farn, gan greu gelynion a chyfeillion gyda phob brawddeg, bron. Hona Llywodraeth yr Unol Daleithiau ei fod yn fygythiad i systemau democrataidd America Ladin.[1]
Y cyfnod cynnar[golygu | golygu cod y dudalen]
Cafodd ei fagu ar aelwyd gweithiol yn Sabaneta, Barinas. Wedi cyfnod fel swyddog yn y fyddin sefydlodd MBR-200 yn y 1980au cynnar gyda'r nod o ddymchwel Llywodraeth yr Arlywydd Carlos Andrés Pérez. Yn 1992 aflwyddiannus oedd ei ymdrech i wneud hyn drwy coup d'état a chafodd ei garcharu am ddwy flynedd. Yn dilyn ei ryddhau o'r carchar sefydlodd plaid sosialaidd, democrataidd o'r enw Mudiad y Pumed Gweriniaeth.
Diwygio cymdeithasol[golygu | golygu cod y dudalen]
Yn 1998 fe'i etholwyd yn Arlywydd Feneswela. Canlyniad ei bolisiau i adfer diwydiant a chymdeithas (Cyfansoddiad Newydd y Llywodraeth, 1999) oedd: gwladoli sawl diwydiant allweddol, cynyddu nawdd y Llywodraeth ym maesydd iechyd a gofal ac addysg, a lleihau tlodi.[2]
Beirniadu George W. Bush[golygu | golygu cod y dudalen]
Ar 20 Medi, 2006, areithiodd Chávez i Gynulliad Cyffredinol y Cenhedloedd Unedig gan gondemnio George W. Bush (Arlywydd yr Unol Daleithiau ar y pryd) yn hallt.[3] Yn yr araith, fe alwodd ef Bush yn "Ddiafol", gan gyfeirio at y ffaith i Bush fod yn areithio yn yr un fan y diwrnod cynt "to share his nostrums to try to preserve the current pattern of domination, exploitation and pillage of the peoples of the world."[4] Er iddo gael ei feirniadu am hyn gan y cyfryngau a gwleidyddion led-led y byd,[5] fe dderbyniodd Chávez gymeradwyaeth frwdfrydig.[6].
Salwch a marwolaeth[golygu | golygu cod y dudalen]
Bu farw ar y 5ed o Fawrth 2013 yn dilyn dwy flynedd o frwydro yn erbyn cancr. Cyhoeddwyd cyfnod saith niwrnod o fwrnio cenedlaethol drwy'r wlad i'w goffáu.
Gweler hefyd[golygu | golygu cod y dudalen]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod y dudalen]
- ↑ Gweler gwefan Saesneg y BBC
- ↑ Ian James (4 Hydref 2012). "Venezuela vote puts 'Chavismo' to critical test". Yahoo. Cyrchwyd 2 Chwefror 2013.
- ↑ Gweler y fideo llawn o'r araith
- ↑ CNN
- ↑ Gweler CNN (Saesneg) [1] "Don't bash Bush"
- ↑ CBS News. "The Devil And Mr. Chavez." (Medi 25, 2006).
