Ffwng melog
| Ffwng melog Armillaria mellea
| |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Agaricales |
| Teulu: | Tricholomataceae |
| Genws: | Armillaria[*] |
| Rhywogaeth: | Armillaria mellea |
| Enw deuenwol | |
| Armillaria mellea (Vahl) P.Kumm. (1871) | |
.jpg)
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Tricholomataceae yw'r Ffwng melog (Lladin: Armillaria mellea; Saesneg: Honey Fungus).[1] 'Y Ffyngau Melog' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Tebyg i fêl, llawn mêl, neu felys yw 'melog'. Ceir enw Cymraeg arall ar y rhywogaeth hon, sef Careiau'r coed. Mae'r teulu Tricholomataceae yn gorwedd o fewn urdd yr Agaricales.
Mae bywoleuni (neu 'bioymoleuedd') yn cael ei gynhyrchu a'i allyrru gan y rhywogaeth hon, a cheir grwp o ffyngau tebyg. Ceir hefyd rhai bacteria, a llawer o organebau eraill sy'n cynhyrchu bywoleuni.
Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop, Asia, Affrica a Gogledd America.
Ffyngau
[golygu | golygu cod]Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Arwyddocád i goedwigwyr a garddwyr
[golygu | golygu cod]Gall Armillaria fod yn bathogen coedwig ddinistriol. Mae'n achosi clefyd gwreiddiau "pydredd gwyn" (gweler yr adran patholeg planhigion) mewn coedwigoedd, sy'n ei wahaniaethu oddi wrth Tricholoma, genws mycorhisol (nad yw'n barasitig). Gan fod Armillariayn saproffyt cyfadranol, mae hefyd yn bwydo ar ddeunydd planhigion marw, gan ganiatáu iddo ladd ei letywr, yn wahanol i barasitiaid y mae'n rhaid iddynt gymedroli eu twf er mwyn osgoi marwolaeth y gwesteiwr.
Aelodau eraill o deulu'r Tricholomataceae
[golygu | golygu cod]Mae gan Ffwng melog ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Omphalia asterospora | Omphalia asterospora | |
| Omphalia clavata | Omphalia clavata | |
| Omphalia cornui | Omphalia cornui | |
| Omphalia discorosea | Omphalia discorosea | |
| Omphalia fallax | Omphalia fallax | |
| Omphalia kalchbrenneri | Omphalia kalchbrenneri | |
| Omphalia papillata | Omphalia papillata | |
| Omphalia pseudopicta | Omphalia pseudopicta | |
| Omphalia tubarioides | Omphalia tubarioides | |
| Omphalia viridimammata | Omphalia viridimammata |
Gweler hefyd
[golygu | golygu cod]Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Ffwng melog gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.