Conffeti
Mae Conffeti yn ddarnau bach, lliwgar o bapur, sy'n boblogaidd gyda gorymdeithiau carnifal, ond hefyd mewn eraill dathliadau - fel partïon pen-blwydd plant neu briodasau - i'w taflu yn yr awyr neu at bobl. Weithiau defnyddir canon conffeti hefyd. Sillefir y gair yn y Gymraeg gydag 'ff' ac ond un 't', tra mai un 'f' a dwy 't' sydd yn yr Eidaleg gwreiddiol, confetti, ac arddelir yn y rhan fwyaf o ieithoedd megis y Saesneg.
Etymoleg[golygu | golygu cod]
Benthycir y gair 'confetti', a ardystiwyd ers y 18g, o'r Eidaleg (lluosog: confetto). Mae'n dynodi stwff siwgr wedi'i baratoi, wedi'i baratoi, yn ystyr melysion. Mae'r ddau air yn mynd yn ôl i'r enw Lladin confectum, sy'n deillio o con-ficere yn yr ystyr o baratoi.[1]
Cyfeiriodd Confetti yn wreiddiol at y losin a daflodd cyfranogwyr carnifal at ei gilydd, sef almonau siwgrog, cnau a dynwarediadau hufen iâ. O ganlyniad, mae llawer o bobl yn cysylltu'r term conffeti â digwyddiadau carnifal, gwyliau a seremonïau gwobrwyo.
Gweithgynhyrchu[golygu | golygu cod]
.jpg)
Yn y diwydiant papur, mae conffeti yn gynnyrch gwastraff dtylliedyddion sy'n tyllu papur yn barhaus, ond mae hefyd yn cael ei gynhyrchu gan rai cwmnïau arbenigol fel cynnyrch annibynnol. Mae ffatri conffeti yn y Swistir, Näfels; mae'n cynhyrchu 200 tunnell o gonffeti y flwyddyn.[2][3]
Ar gyfer y glaw conffeti, defnyddir conffeti arbennig, confetti cwymp araf fel y'i gelwir wedi'i wneud o bapur sidan neu ffoil, sy'n aros yn yr awyr hyd at ddeg gwaith yn hirach na chonffeti papur confensiynol. Weithiau defnyddir punch twll i ddyrnu conffeti a'i wneud eich hun.
Mwy o ystyr gair[golygu | golygu cod]
- Mae gorymdaith conffeti Efrog Newydd (gorymdaith tâp ticio Saesneg) yn cymryd ei enw o'r stribedi o bapur gan deleprinters a'r conffeti sy'n cael eu taflu o'r skyscrapers ar hyd yr orymdaith gan y dunnell.
- Mewn priodasau Eidalaidd, mae conffeti (almonau wedi'u gorchuddio ag eisin) yn cael eu llenwi mewn bagiau bach a'u dosbarthu i'r gwesteion priodas.
Dewisiadau amgen[golygu | golygu cod]
Datblygiad a ddefnyddir mewn priodasau yn lle conffeti papur yw conffeti petalau naturiol. Gwneir y rhain o betalau blodau wedi'u rhewi-sychu ac maent yn gwbl bioddiraddadwy. Mewn gwirionedd, dim ond y fersiynau bioddiraddadwy hyn y gall lleoliadau eu caniatáu. Mae rhai lleoliadau priodas wedi penderfynu oherwydd y llanastr a'r anghyfleustra posibl a achosir gan ddefnyddio conffeti papur a naturiol i wahardd ei ddefnydd yn llwyr. Un ffordd y mae'r cyfyngiad hwn wedi'i osgoi yw defnyddio swigod sebon yn lle conffeti.[4]
Etymoleg a chonffeti Eidalaidd[golygu | golygu cod]
Conffeti Eidalaidd[golygu | golygu cod]
Mabwysiadwyd y gair Saesneg confetti (i ddynodi almonau wedi ei gorchuddio â siwgr) o'r melysion Eidalaidd o'r un enw, a oedd yn felysyn bach a daflwyd yn draddodiadol yn ystod carnifalau.[5] Adwaenir hefyd fel dragée neu comfit, mae conffeti Eidalaidd yn almonau â gorchudd siwgr caled; mae eu henw yn cyfateb i confit Ffrengig. Y gair Eidaleg am bapur confetti yw coriandoli sy'n cyfeirio at yr hadau coriander a gynhwyswyd yn wreiddiol yn y melysyn.[6]
Yn ôl traddodiad, rhoddir y conffeti Eidalaidd (almonau wedi'u gorchuddio â siwgr) mewn priodasau a bedyddiadau (gyda chot wen), neu seremoni graddio (cot goch), yn aml wedi'u lapio mewn cwdyn tiwl bach fel anrheg i'r gwesteion. Ar gyfer priodas, dywedir eu bod yn cynrychioli'r gobaith y bydd y cwpl newydd yn cael priodas ffrwythlon. Addasodd y Prydeinwyr y taflegrau i briodasau (gan ddisodli'r grawn traddodiadol neu'r reis sy'n symbol o ffrwythlondeb rhywiol) ar ddiwedd y 19g, gan ddefnyddio rhwygiadau symbolaidd o bapur lliw yn hytrach na losin go iawn.[5]
Conffeti mewn ieithoedd eraill[golygu | golygu cod]
Er mai conffeti (neu amrywiaethau ar y sillafiad fel a geir yn y Gymraeg) yw'r term a ddefnyddir mewn sawl iaith, ceir sawl gair gwahanol yn yr Almaeneg. DefnyddirRäppli yn Basel yn y Swistir; Punscherli yn St. Galler Rheintal; ac yn Awstria defnyddir y term sy'n deillio o'r term 'cywir' yn yr Eidaleg, 'coriandoli', sef Koriandoli.[7]
Conffeti a Chymru[golygu | golygu cod]
Ceir y cofnod archifedig cynharaf o conffeti (ond wedi ei sillafu yn yr orgraff Eidaleg wreiddiol, confetti) yn y Gymraeg o 1892. Mae'n ymddangos ym mhapur Y Gwyliedydd "Ar ôl y wasanaeth, gadawodd y cwmni y capel ... o dan gawodydd o 'rice' a confettiac aethpwyd i gyfranogi o'r boreufwyd priodasol."[8]
Ceir yr enghraifft cofnodedig cynharaf o'r gair wedi ei hysgrifennu yn yr orgraff y Gymraeg yn y cylchgrawn Heddiw (Cyf. 1, rhifyn 1) yn 1936, mewn cerdd gan D. Gwenallt Jones,
"Gwae inni wybod y geiriau heb wybod y Gair
A gwerthu ein henaid am doffi a chonffeti ffair."
Mae cwmni cardiau cyfarch 'Cardiau Cymraeg', yn arddel y sillafiad yn eu casgliad o gardiau dathlu penblwydd.[9] 'Conffeti' hefyd yw enw'r ferlen hud yn y llyfr i blant, 'Conffeti Merlen Hud y Briodas (Merlod Y Dywysoges Efa)'.[10]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Duden: Das Herkunftswörterbuch. Etymologie der deutschen Sprache. Mannheim 2007, Lemmata Konfetti und Konfekt.
- ↑ Markus Schneider: Der Konfetti-König. In: Schweizer Familie, Februar 2019 (Archiv)
- ↑ Tages-Anzeiger online 27. Februar 2014 (Archiv)
- ↑ "Wedding Confetti, where did it come from, and where is it going? Throwing it out there!| London Wedding Photographer". Big Day Weddings Photography | London Wedding Photographer. Cyrchwyd 2015-12-03.
- ↑ 5.0 5.1 "Etymology and Origin". Celebrationsandme.posterous.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2014-03-25. Cyrchwyd 2014-07-21.
- ↑ admin on June 29, 2011 (2011-06-29). "A Brief History of Confetti" (yn Saesneg). Foodinitaly.org. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 14 Ebrill 2013. Cyrchwyd 21 Gorffennaf 2014.
- ↑ Koriandoli bei Duden. Cyrchwyd 30 Rhagfyr 2020. (Almaeneg)
- ↑ conffeti. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 15 Awst 2022.
- ↑ "Conffeti Penblwydd (Gwyn)". Cardiau Cymraeg. Cyrchwyd 14 Hydref 2021.
- ↑ "Cyfres Merlod y Dywysoges Efa: Conffeti Merlen Hud y Briodas". Awen Menai. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2021-09-28. Cyrchwyd 14 Hydref 2021.
Dolenni allanol[golygu | golygu cod]
- Cân Confetti gan Little Mix gyda Saweetie (2021)
- Tudalen ar greu conffeti naturiol o betalau blodau