Clustbig y conwydd
| Clustbig y conwydd Auriscalpium vulgare
| |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Polyporales |
| Teulu: | Auriscalpiaceae |
| Genws: | Auriscalpium[*] |
| Rhywogaeth: | Auriscalpium vulgare |
| Enw deuenwol | |
| Auriscalpium vulgare | |
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Auriscalpiaceae yw'r Clustbig y conwydd (Lladin: Auriscalpium vulgare; Saesneg: Earpick Fungus).[1] Y Pigau yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Casgliad o bigau yw'r ffwng, o ran siap, ac wrth iddynt heneiddio, maent yn troi'n frown ac yn fregus. Mae'r teulu Auriscalpiaceae yn gorwedd o fewn urdd y Polyporales.
Ceir cryn dystiolaeth, dros y blynyddoedd, na ellir bwyta'r ffyngau hyn.
Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop, Asia a Gogledd America.
Lliw sborau'r fadarchen hon yw gwyn. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: teeth. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel maethiad saproffytig.
Ffyngau[golygu | golygu cod]
Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Auriscalpiaceae[golygu | golygu cod]
Mae gan Clustbig y conwydd ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Auricularia americana | Auricularia americana |  |
| Auricularia cornea | Auricularia cornea |  |
| Auricularia delicata | Auricularia delicata |  |
| Auricularia fuscosuccinea | Auricularia fuscosuccinea |  |
| Auricularia peltata | Auricularia peltata | |
| Auricularia polytricha | Auricularia polytricha | |
| Auricularia sordescens | Auricularia sordescens | |
| Auricularia tremelloides | Auricularia tremelloides | |
| Clustiau'r llwyfen | Auricularia mesenterica |  |
| Clustiau'r ysgaw | Auricularia auricula-judae | .jpg) |
Gweler hefyd[golygu | golygu cod]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Clustbig y conwydd gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.