Bwncath cefngoch
| Bwncath cefngoch Buteo polyosoma
| |
|---|---|
| Statws cadwraeth | |
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Animalia |
| Ffylwm: | Chordata |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Falconiformes |
| Teulu: | Accipitridae |
| Genws: | Geranoaetus[*] |
| Rhywogaeth: | Geranoaetus polyosoma |
| Enw deuenwol | |
| Geranoaetus polyosoma | |
| |
| Dosbarthiad y rhywogaeth | |
_1.jpg)
Aderyn a rhywogaeth o adar yw Bwncath cefngoch (sy'n enw gwrywaidd; enw lluosog: bwncathod cefngoch) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol Buteo polyosoma; yr enw Saesneg arno yw Red-backed hawk. Mae'n perthyn i deulu'r Eryr (Lladin: Accipitridae) sydd yn urdd y Falconiformes.[1]
Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn B. polyosoma, sef enw'r rhywogaeth.[2]
Mae'r bwncath cefngoch (Geranoaetus polyosoma) neu'r bwncath amrywiol yn aderyn ysglyfaethus polymorffig yn y teulu Accipitridae. Mae'n eang ei ddosbarthiad ac yn aml yn gyffredin mewn cynefinoedd agored yng ngorllewin a de America, gan gynnwys Ynysoedd y Falkland. Mae yna anghytuno ynglŷn â'i dacsonomeg,
Disgrifiad[golygu | golygu cod]
Mae'r enw bwncath amrywiol yn cael ei haeddu'n llawn, gan fod y ddau ryw yn digwydd mewn sawl ffurf. Mae gan oedolion o bob un gynffon wen gyda band is-derfynol du ac adenydd llwyd gyda barrau tywyll. Mae o leiaf 27 o batrymau plu oedolion gwahanol yn hysbys yn y rhywogaeth hon, o bosibl y mwyaf o unrhyw aderyn ysglyfaethus.
Teulu[golygu | golygu cod]
Mae'r bwncath cefngoch yn perthyn i deulu'r Eryr (Lladin: Accipitridae). Dyma rai o aelodau eraill y teulu:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Gwalch Caledonia Newydd | Accipiter haplochrous |  |
| Gwalch Frances | Accipiter francesiae |  |
| Gwalch Gray | Accipiter henicogrammus | .jpg) |
| Gwalch Gundlach | Accipiter gundlachi | .jpg) |
| Gwalch Marth | Accipiter gentilis |  |
| Gwalch Ynys Choiseul | Accipiter imitator | |
| Gwalch cefnddu | Accipiter erythropus |  |
| Gwalch glas | Accipiter nisus | _male_-20200308_(2).JPG) |
| Gwalch glas y Lefant | Accipiter brevipes |  |
| Gwalch llwyd a glas | Accipiter luteoschistaceus | |
| Gwalch torchog Awstralia | Accipiter cirrocephalus |  |
| Gwalch torchog Molwcaidd | Accipiter erythrauchen |  |
| Gwalch torchog Prydain Newydd | Accipiter brachyurus | |
| Gwyddwalch Henst | Accipiter henstii |  |
Cynefin[golygu | golygu cod]
Mae'r bwncath cefngoch a'i amrywiadau yn mynychu cynefinoedd agored ym mhob lefel o uchder tir. Mae'r ffurf 'cefngoch' yn byw yn yr ystod ehangaf o gynefinoedd, gan gynnwys parthau uwchben y llinell goed mewn mynyddoedd, bryniau arfordirol Pacific, stepdir Patagonia, ardaloedd amaethyddol ac ymylon afonydd, coedwigoedd ffawydd a choedwigoedd lled-fynyddig ac iseldir.
Ymddygiad[golygu | golygu cod]
Fe'u gwelir amlaf yn ymgodi ar thermalau cynnes neu fe ellir eu gweld yn gwylio am eu prae ar bron unrhyw fath o glwyd cyfleus gan gynnwys polion neu goed. Maent yn hela anifeiliaid bychan neu o faint canolig; dangosodd rhai astudiaethau bod mamaliaid bach yw mwy na 90% o'u hysglyfaeth.
Cenhedlu[golygu | golygu cod]
Mae tymor nythu yn amrywio'n fawr a hynny'n wahanol i bob ffurf ar y rhywogaeth. Maent yn adeiladu nythod o frigau ar unrhyw strwythur cynhaliol sydd ar gael. Weithiau mae nhw'n bridio'n gydweithredol. Dodwyir un i dri wy a'r cyfnod gori yw 26 i 36 diwrnod. Mae'r yn hedfan yn hedfan o 40 i 74 diwrnod. Mae'r mathau mwy eu maint ar diroedd uwch yn cymryd mwy o amser i'w deori ac yn llawer hirach i ddatblygu na'r mathau o dirweddau is.
Gweler hefyd[golygu | golygu cod]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ [https://web.archive.org/web/20040610130433/http://www.cymdeithasedwardllwyd.org.uk/ Archifwyd 2004-06-10 yn y Peiriant Wayback. Gwefan Cymdeithas Edward Llwyd]; adalwyd 30 Medi 2016.
- ↑ Gwefan Avibase; adalwyd 3 Hydref 2016.
Safonwyd yr enw Bwncath cefngoch gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.