Bronfraith
| Bronfraith | |
|---|---|
| |
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Animalia |
| Ffylwm: | Chordata |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Passeriformes |
| Teulu: | Turdidae |
| Genws: | Turdus |
| Rhywogaeth: | T. philomelos |
| Enw deuenwol | |
| Turdus philomelos Brehm, 1831 | |
Mae'r Fronfraith neu Ceiliog bronfraith (Lladin: Turdus philomelos) yn aelod o deulu'r Turdidae. Mae'n aderyn cyffredin ac adnabyddus trwy Ewrop heblaw am dde Sbaen a Phortiwgal, yn enwedig gan ei fod yn hoff o erddi.
Nid yw'r Fronfraith yn aderyn mudol fel rheol, ond mae adar o'r gogledd yn symud tua'r de yn y gaeaf. Eu prif fwyd yw pryfed, malwod ac aeron. Defnyddir carreg i dorri cregyn y malwod cyn eu bwyta, a gan fod yr aderyn yn aml yn defnyddio'r un garreg bob tro gellir gweld darnau o gregyn ar wasgar o'i chwmpas. Mae'n nythu mewn llwyni fel rheol.
Gellir gwahaniaethu rhwng y Fronfraith a Brych y Coed sy'n aderyn tebyg iawn trwy fod y Fronfraith llai na Brych y Coed ac yn fwy brown ar y pen a'r cefn lle mae Brych y Coed yn fwy llwydfrown. Mae'r gân yn adnabyddus iawn, a gellir ei hadnabod trwy fod yr aderyn yn ail-adrodd pob darn o'r gân nifer o weithiau cyn symud ymlaen i ddarn arall.
Rhai rhywogaethau yn nheulu'r Turdidae[golygu | golygu cod]
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Brych daear Abysinia | Geokichla piaggiae | _perched.jpg) |
| Brych daear Crossley | Geokichla crossleyi |  |
| Brych daear Molwcaidd | Geokichla dumasi | |
| Brych daear Siberia | Geokichla sibirica |  |
| Brych daear cefnllwyd | Geokichla schistacea |  |
| Geokichla cinerea | Geokichla cinerea |  |
| Geokichla dohertyi | Geokichla dohertyi |  |
| Geokichla erythronota | Geokichla erythronota |  |
| Geokichla interpres | Geokichla interpres |  |
| Mwyalch Adeinlwyd | Turdus boulboul | .jpg) |
| Mwyalchen | Turdus merula |  |
| Mwyalchen y mynydd | Turdus torquatus |  |
Llenyddiaeth[golygu | golygu cod]
Cymraeg[golygu | golygu cod]
Honna rhai[1] mai cerdd am frych y coed Turdus viscivorus ac nid y fronfraith Turdus philomelos roedd goddrych cerdd [Dafydd ap Gwilym] am dan y teitl Y Ceiliog Fronfraith:
Plygain y darllain deirllith,
Plu yw ei gasul[2] i'n plith.
Pell y clywir uwch tiroedd
Ei lef o lwyn a'i loyw floedd.
Proffwyd rhiw, praff awdur hoed[3]
Pencerdd gloyw angerdd glyngoed.”
Un peth sydd o blaid ceiliog bronfraith fel goddrych y gerdd ydi’r gair “llwyn”. Mae brych y coed yn canu fel hyn[4] o’r coed uchaf fel arfer. Mae’r hen enw gwerinol S. ‘stormcock’ yn addas iawn I gyfleu hyn.
Dolenni allanol[golygu | golygu cod]
- Cân y Fronfraith Archifwyd 2009-02-25 yn y Peiriant Wayback.