Mabinogi: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

← Cymharer â'r fersiwn gynt Cymharer â'r fersiwn dilynol →

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu

Mewn-lein

Fersiwn yn ôl 23:15, 19 Hydref 2006

Casgliad o bedair stori yn seiliedig ar y traddodiad llafar Cymreig yw'r Mabinogi. Eu henw traddodiadol yw Pedair Cainc y Mabinogi (mae cainc yn golygu "cangen", sef "chwedl o fewn chwedl").

Oherwydd i'r Arglwyddes Charlotte Guest gamddeall y gair mabynogion (sy'n digwydd unwaith yn unig, mewn testun o chwedl Pwyll mewn un o'r llawysgrifau), fe ddefnyddir y gair Mabinogion ers iddi hi gyhoeddi ei chyfieithiad Saesneg o'r Pedair Cainc ac wyth chwedl arall i gyfeirio at y chwedlau mytholegol Cymreig yn eu crynswth. Mae rhai o'r chwedlau hynny'n chwedlau llafar sy'n cynnwys elfennau hanesyddol o'r Oesoedd Canol, ond ceir ynddynt hefyd elfennau cynharach o lawer sy'n deillio o fyd y Celtiaid.

Cedwir y chwedlau mewn dwy lawysgrif ganoloesoel, sef Llyfr Gwyn Rhydderch a ysgrifenwyd rywbryd rhwng 1300 a 1325, a Llyfr Coch Hergest a ysgrifenwyd rywbryd rhwng 1375 a 1425.

Y Pedair Cainc

Pedair Cainc y Mabinogi yw:

Y Chwedlau Brodorol

Cyfieithodd a chyhoeddodd yr Aglwyddes Guest saith chwedl arall yn ei chasglaid. Mae pedair ohonynt yn chwedlau sy'n cynnwys deunydd o chwedloniaeth a thraddodiadau Cymreig, sef:

Gan fod draddodiadau cynnar am y brenin Arthur i'w cael yn Culhwch ac Olwen a Breuddwyd Rhonabwy, mae'r storïau hyn o ddiddordeb arbennig i ysgolheigion Celtaidd. Mae Breuddwyd Macsen Wledig yn adrodd hanes yr Ymerawdwr Rhufeinig Magnus Maximus.

Y Tair Rhamant

Mae'r tair stori a adnabyddir wrth yr enw Y Tair Rhamant yn chwedlau Arthuraidd sydd i'w cael yn rhannol yng ngwaith yr awdwr Ffrangeg Chrétien de Troyes yn ogystal. Erbyn hyn cred ysgolheigion fod y ddau gylch o chwedlau yn annibynnol ar ei gilydd ond bod elfennau ynddynt yn seiliedig ar waith hŷn. Y Tair Rhamant yw:

Hanes Taliesin

Yn ogystal â'r chwedlau hyn mae'r Arglwyddes Guest yn cynnwys wythfed chwedl sydd ddim yn y Llyfr Gwyn na'r Llyfr Coch (nid yw'n arfer ei chynnwys mewn argraffiadau diweddarach chwaith), sef

Hanes Taliesin (neu Chwedl Taliesin neu Ystorya Taliesin)

Ffilm

Gwnaed y ffilm cartŵn Y Mabinogi (90 munud; cyfarwyddwr: Derec Hayes) ym 2002.

Gweler hefyd

Pwyll, Branwen, Manawydan, Llŷr, Math, Mathonwy, Lludd, Llefelys, Culhwch, Olwen, Rhonabwy, Peredur, Geraint ab Erbyn

Pwyull Pendeuic Dyuet ar Wikisource
Branwen uerch Lyr ar Wikisource

@@ Llinell 1: / Llinell 1: @@
-Casgliad o bedair stori yn seiliedig ar y traddodiad llafar Cymreig yw'r '''Mabinogi'''. Oherwydd i'r [[Arglwyddes Charlotte Guest]] gamddeall y gair 'mabynogyon' yn un o'r llawysgrif fe ddefnyddir y gair [[Mabinogion]] ers iddi hi gyhoeddi ei chyfieithiad Saesneg o Bedair Cainc y Mabinogi ond hefyd am  nifer eraill o chwedlau llafar sydd yn rhannol a rhyw sylfaen hanesyddol o'r canol oesoedd iddyn nhw ond hefyd mae elfennau cynharach yn perthyn iddynt hefyd.
+Casgliad o bedair stori yn seiliedig ar y traddodiad llafar Cymreig yw'r '''Mabinogi'''. Eu henw traddodiadol yw [[Pedair Cainc y Mabinogi]] (mae ''cainc'' yn golygu "cangen", sef "chwedl o fewn chwedl").
+Oherwydd i'r [[Arglwyddes Charlotte Guest]] gamddeall y gair ''mabynogion'' (sy'n digwydd unwaith yn unig, mewn testun o chwedl [[Pwyll]] mewn un o'r llawysgrifau), fe ddefnyddir y gair [[Mabinogion]] ers iddi hi gyhoeddi ei chyfieithiad Saesneg o'r Pedair Cainc ac wyth chwedl arall i gyfeirio at y chwedlau mytholegol Cymreig yn eu crynswth. Mae rhai o'r chwedlau hynny'n chwedlau llafar sy'n cynnwys elfennau hanesyddol o'r Oesoedd Canol, ond ceir ynddynt hefyd elfennau cynharach o lawer sy'n deillio o fyd [[y Celtiaid]].
-Gwnaed y ffilm cartŵn ''Y Mabinogi ''(90 munud; cyfarwyddwr: Derec Hayes) ym [[2002]].
-Gwelir y chwedlau mewn dwy lawysgrif canoloesoedd, sef [[Llyfr Gwyn Rhydderch]] a ysgrifenwyd rywbryd rhwng [[1300]] - [[1325]] Oed Crist, a [[Llyfr Coch Hergest]] a ysgrifenwyd rywbryd rhwng [[1375]] a [[1425]].
+Cedwir y chwedlau mewn dwy lawysgrif ganoloesoel, sef [[Llyfr Gwyn Rhydderch]] a ysgrifenwyd rywbryd rhwng [[1300]] a [[1325]], a [[Llyfr Coch Hergest]] a ysgrifenwyd rywbryd rhwng [[1375]] a [[1425]].
-Pedair Cainc y Mabinogi yw:
+==Y Pedair Cainc==
+[[Pedair Cainc y Mabinogi]] yw:
-*''[[Pwyll]] Pendefig [[Dyfed]]''
+*''[[Pwyll Pendefig Dyfed]]''
-*''[[Branwen]] ferch [[Llŷr]]''
+*''[[Branwen ferch Llŷr]]''
-*''[[Manawydan]] fab [[Llŷr]]''
+*''[[Manawydan fab Llŷr]]''
-*''[[Math]] fab [[Mathonwy]]''
+*''[[Math fab Mathonwy]]''
+==Y Chwedlau Brodorol==
 Cyfieithodd a chyhoeddodd yr Aglwyddes Guest saith chwedl arall yn ei chasglaid.
-Mae pedair chwedl yn adradd deunydd o chwedloniaeth a thraddodiad Cymreig, sef:
+Mae pedair ohonynt yn chwedlau sy'n cynnwys deunydd o chwedloniaeth a thraddodiadau Cymreig, sef:
+*''[[Breuddwyd Macsen Wledig]]''
+*''[[Cyfranc Lludd a Llefelys]]''
+*''[[Culhwch ac Olwen]]''
+*''[[Breuddwyd Rhonabwy]]''
+Gan fod draddodiadau cynnar am y brenin [[Y Brenin Arthur|Arthur]] i'w cael yn ''Culhwch ac Olwen'' a ''Breuddwyd Rhonabwy'', mae'r storïau hyn o ddiddordeb arbennig i ysgolheigion Celtaidd. Mae ''Breuddwyd Macsen Wledig'' yn adrodd hanes yr [[Rhestr ymerodron Rhufeinig|Ymerawdwr Rhufeinig]] [[Magnus Maximus]].
-*''Breuddwyd [[Macsen Wledig]]''
-*''Llud a Llefelys''
-*''Culhwch ac Olwen''
-*''Breuddwyd Rhonabwy''
+==Y Tair Rhamant==
-Gan fod Culhwch ac Olwen a Breuddwyd Rhonabwy wedi cadw olion henach am [[Y Brenin Arthur]] mae'r storiau hyn o ddiddordeb arbennig i ysgolheigion. Mae Breuddwyd Macsen Wledig yn adrodd hanes yr Ymerawdwr Rhufeinig [[Magnus Maximus]].
+Mae'r tair stori a adnabyddir wrth yr enw [[Y Tair Rhamant]] yn chwedlau Arthuraidd sydd i'w cael yn rhannol yng ngwaith yr awdwr [[Ffrangeg]] [[Chrétien de Troyes]] yn ogystal. Erbyn hyn cred ysgolheigion fod y ddau gylch o chwedlau yn annibynnol ar ei gilydd ond bod elfennau ynddynt yn seiliedig ar waith hŷn. Y Tair Rhamant yw:
+*''[[Iarlles y Fynnon]]'' (neu ''Owain'')
-Mae tair stori yn chwedlau arthuraidd sydd yng ngwaith [[Chrétien de Troyes]] hefyd. erbyn hyn cred ysgolheigion bod y ddau gasgliad yn annibynnol are ei gilydd ond yn seiliedig ar waith hŷn.
+*''[[Peredur fab Efrawg]]''
+*''[[Geraint ac Enid]]''
+==Hanes Taliesin==
-*''Iarlles y Fynnon''
+Yn ogystal â'r chwedlau hyn mae'r Arglwyddes Guest yn cynnwys wythfed chwedl sydd ddim yn y Llyfr Gwyn na'r Llyfr Coch (nid yw'n arfer ei chynnwys mewn argraffiadau diweddarach chwaith), sef
-*''Peredur fab Efrawg''
+*''[[Hanes Taliesin]]'' (neu ''Chwedl Taliesin'' neu ''Ystorya [[Taliesin]]'')
-*''Geraint ap Erbin''
+==Ffilm==
-Cynhwysir hefyd gan yr Arglwyddes Guest ond na chynhwysir mewn argraffiadau dilynol wythfed chwedl nad oedd yn y Llyfr Gwyn na'r Llyfr Coch, sef
+Gwnaed y ffilm cartŵn ''Y Mabinogi ''(90 munud; cyfarwyddwr: Derec Hayes) ym [[2002]].
-*''[[Taliesin]]''
 ==Gweler hefyd==
+*[[Pwyll]], [[Branwen]], [[Manawydan]], [[Llŷr]], [[Math]], [[Mathonwy]], [[Lludd]], [[Llefelys]], [[Culhwch]], [[Olwen]], [[Rhonabwy]], [[Peredur]], [[Geraint ab Erbyn]]
-*[[Pwyll]]
 ----
@@ Llinell 39: / Llinell 43: @@
 *[[s:Branwen uerch Lyr|Branwen uerch Lyr]] ar Wikisource
+[[Categori:Llenyddiaeth Gymraeg]]
-[[Category:Llên Cymru]]
+[[Categori:Llên Cymru]]
+[[Categori:Mytholeg Geltaidd]]
 [[br:Mabinogi]]