Yr Eglwys Uniongred Ddwyreiniol: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Dim crynodeb golygu |
|||
| Llinell 1: | Llinell 1: | ||
''ON Ni ddylid drysu'r Eglwys hon ag [[Eglwys y tri chyngor]], a elwir yn ''Oriental'' yn Saesneg''. |
''ON Ni ddylid drysu'r Eglwys hon ag [[Eglwys y tri chyngor]], a elwir yn ''Oriental'' yn Saesneg''. |
||
Ail enwad [[Cristnogaeth|Gristnogol]] fwya'r byd, a'r mwyaf o'r [[Eglwysi Uniongred]], gyda rhwng 150 a 350 o ddilynwyr, yw'r '''Eglwys Uniongred Ddwyreiniol'''. Fe wahanodd o [[Eglwys y tri chyngor]] ym [[451]], ac o'r [[Eglwys Gatholig Rufeinig]] ym [[1054]]. Prif grefydd [[ |
Ail enwad [[Cristnogaeth|Gristnogol]] fwya'r byd, a'r mwyaf o'r [[Eglwysi Uniongred]], gyda rhwng 150 a 350 o ddilynwyr, yw'r '''Eglwys Uniongred Ddwyreiniol'''. Fe wahanodd o [[Eglwys y tri chyngor]] ym [[451]], ac o'r [[Eglwys Gatholig Rufeinig]] ym [[1054]]. Prif grefydd [[Belarws]] (89%), [[Bwlgaria]] (86%), [[Cyprus|Gweriniaeth Cyprus]] (88%), [[Georgia]] (89%), [[Gwlad Groeg]] (98%), [[Macedonia]] (70%), [[Moldofa]] (98%), [[Montenegro]] (84%), [[Rwmania]] (89%), [[Ffederasiwn Rwsia]] (76%), [[Serbia]] (88%), ac [[Wcráin]] (83%) ydyw, a cheir niferoedd sylweddol mewn gwledydd eraill. |
||
Ymrannodd yr Eglwys Uniongred Ddwyreiniol a'r [[Eglwys Gatholig]] oddi wrth ei gilydd yn [[y Sgism Fawr]] neu'r '''Sgism Ddwyreiniol''' fel y'i gelwir weithiau, ([[Groeg]] ''schisma''). Dechreuodd yn [[857]] pan [[Ysgymuno|ysgymunwyd]] [[Photius, Patriarch Caergystennin]] gan y [[Rhestr Pabau|Pab]] [[Pab Sant Nicolas I|Sant Nicolas I]] ([[858]] - [[867]]). Ymatebodd y patriarch drwy herio uniongrededd Eglwys Rhufain, yn arbennig yn achos cymal yng [[Credo Nicea|Nghredo Nicea]] ynglŷn â tharddiad yr [[Ysbryd Glân]] o [[Crist|Grist]] (y cymal ''filioque'' "ac o'r Mab.."). |
Ymrannodd yr Eglwys Uniongred Ddwyreiniol a'r [[Eglwys Gatholig]] oddi wrth ei gilydd yn [[y Sgism Fawr]] neu'r '''Sgism Ddwyreiniol''' fel y'i gelwir weithiau, ([[Groeg]] ''schisma''). Dechreuodd yn [[857]] pan [[Ysgymuno|ysgymunwyd]] [[Photius, Patriarch Caergystennin]] gan y [[Rhestr Pabau|Pab]] [[Pab Sant Nicolas I|Sant Nicolas I]] ([[858]] - [[867]]). Ymatebodd y patriarch drwy herio uniongrededd Eglwys Rhufain, yn arbennig yn achos cymal yng [[Credo Nicea|Nghredo Nicea]] ynglŷn â tharddiad yr [[Ysbryd Glân]] o [[Crist|Grist]] (y cymal ''filioque'' "ac o'r Mab.."). |
||
Fersiwn yn ôl 11:16, 16 Mehefin 2018
ON Ni ddylid drysu'r Eglwys hon ag Eglwys y tri chyngor, a elwir yn Oriental yn Saesneg.
Ail enwad Gristnogol fwya'r byd, a'r mwyaf o'r Eglwysi Uniongred, gyda rhwng 150 a 350 o ddilynwyr, yw'r Eglwys Uniongred Ddwyreiniol. Fe wahanodd o Eglwys y tri chyngor ym 451, ac o'r Eglwys Gatholig Rufeinig ym 1054. Prif grefydd Belarws (89%), Bwlgaria (86%), Gweriniaeth Cyprus (88%), Georgia (89%), Gwlad Groeg (98%), Macedonia (70%), Moldofa (98%), Montenegro (84%), Rwmania (89%), Ffederasiwn Rwsia (76%), Serbia (88%), ac Wcráin (83%) ydyw, a cheir niferoedd sylweddol mewn gwledydd eraill.
Ymrannodd yr Eglwys Uniongred Ddwyreiniol a'r Eglwys Gatholig oddi wrth ei gilydd yn y Sgism Fawr neu'r Sgism Ddwyreiniol fel y'i gelwir weithiau, (Groeg schisma). Dechreuodd yn 857 pan ysgymunwyd Photius, Patriarch Caergystennin gan y Pab Sant Nicolas I (858 - 867). Ymatebodd y patriarch drwy herio uniongrededd Eglwys Rhufain, yn arbennig yn achos cymal yng Nghredo Nicea ynglŷn â tharddiad yr Ysbryd Glân o Grist (y cymal filioque "ac o'r Mab..").
Daeth yr anghydfod i'w uchafbwynt cyntaf yn 1054 pan ysgymunwyd y patriarch Cerularius o Gaergystennin (1043 - 1058) am iddo feirniadu gwyryfdod fynachaidd orfodol y Gorllewin a defnyddio bara heb ei godi yn yr offeren fel arferion hereticaidd. Er gwaethaf ymgeision i gymodi yn Ail Gyngor Lyons yn 1274 a Chyngor Fflorens yn 1439, daeth y rhwyg terfynol yn 1472. Un ffactor a arweiniodd at y rhwyg terfynol oedd ymddygiad y Croesgadwyr yn ymosod ar Gristnogion ac eglwysi uniongred yn Asia Leiaf a'r Lefant, gan gynnwys ymosod ar Gaergystennin ei hun a'i dal (1204 - 1261).
