Canolbarth Cymru: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

← Cymharer â'r fersiwn gynt Cymharer â'r fersiwn dilynol →

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu

Mewn-lein

Fersiwn yn ôl 03:07, 31 Rhagfyr 2011

Un o ranbarthau answyddogol Cymru sydd yng nghanol y wlad yw Canolbarth Cymru. Mae'n ffinio â Gogledd Cymru i'r gogledd, Gororau Lloegr i'r dwyrain, De a Gorllewin Cymru i'r de a Bae Ceredigion i'r gorllewin. Mae'n cynnwys bryniau'r Elenydd, Fforest Faesyfed a rhan o'r Berwyn, a'r afonydd Teifi, Gwy, Hafren ac Ystwyth.

Disgrifiad

Yn hanesyddol, roedd Canolbarth Cymru yn cynnwys Teyrnas Powys a gogledd-ddwyrain Teyrnas Deheubarth. Yn weinyddol, mae'n cynnwys awdurdodau unedol Ceredigion a Phowys.

Ceir ymraniadau sylweddol yn ddaearyddol a diwylliannol o fewn y rhanbarth. I'r gorllewin o fynydd Pumlumon a bryniau Elenydd ceir Ceredigion, sir sy'n wynebu Bae Ceredigion ac sy'n perthyn yn nes, yn hanesyddol, i Sir Benfro a Sir Gaerfyrddin (de-orllewin Cymru) nag i Bowys. Mae awdurdod lleol Powys, sef dwyrain y rhanbarth, yn llawer mwy Cymraeg yn y parthau gorllewinol nag yn yr ardaloedd ar hyd y ffin â Lloegr a fu'n rhan o'r Mers canoloesol. Mae cryn wahaniaeth rhwng gogledd a de Powys hefyd.

Unedau gweinyddol, hen a newydd

Awdurdodau unedol

Crëwyd yr awdurdodau unedol yn 1996.

Ceredigion (yn cyfateb, gyda mân newidiadau, i sir draddodiadol Aberteifi)
Powys

Siroedd cadwedig

Dyma'r siroedd a grëwyd yn 1974. Ers 1996 maent yn 'siroedd cadwedig' yn unig.

Dyfed (gorwedd Ceredigion yng ngogledd yr hen sir)
Powys (mae Powys yn cael ei gyfrif fel 'sir gadwedig' yn ogystal â bod yn awdurdod unedol cyfoes)

Siroedd gweinyddol

Crëwyd y siroedd hyn dan y Ddeddf Llywodraeth Leol yn 1888. Cawsant eu seilio ar y siroedd traddodiadol, ond nid oeddynt yn union yr un fath. Roedd y siroedd gweinyddol yn cael eu defnyddio ar gyfer llywodraeth leol tan 1974.

Gweler hefyd

Rhanbarthau Cymru
Canolbarth \| De \| Gogledd \| Gorllewin

Eginyn erthygl sydd uchod am ddaearyddiaeth Cymru. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.

@@ Llinell 6: / Llinell 6: @@
 Yn hanesyddol, roedd Canolbarth Cymru yn cynnwys [[Teyrnas Powys]] a gogledd-ddwyrain [[Teyrnas Deheubarth]].  Yn weinyddol, mae'n cynnwys [[Siroedd a Dinasoedd Cymru|awdurdodau unedol]] [[Ceredigion]] a [[Powys|Phowys]].
-Ceir ymraniadau sylweddol yn ddaearyddol a diwylliannol o fewn y rhanbarth. I'r gorllewin o fynydd [[Pumlumon]] a bryniau [[Elenydd]] ceir Ceredigion, sir sy'n wynebu ar Fae Ceredigion ac yn perthyn yn agosach, yn hanesyddol, i [[Sir Benfro]] a [[Sir Gaerfyrddin]] ([[de-orllewin Cymru]]) nag i Bowys. Mae awdurdod lleol Powys yntau, sef dwyrain y rhanbarth, yn llawer mwy [[Cymraeg]] yn y parthau gorllewinol nag yn yr ardaloedd ar hyd y ffin â Lloegr a fu'n rhan o'r [[Y Mers|Mers]] canoloesol.  Mae cryn wahaniaeth rhwng gogledd a de Powys hefyd.
+Ceir ymraniadau sylweddol yn ddaearyddol a diwylliannol o fewn y rhanbarth. I'r gorllewin o fynydd [[Pumlumon]] a bryniau [[Elenydd]] ceir Ceredigion, sir sy'n wynebu Bae Ceredigion ac sy'n perthyn yn nes, yn hanesyddol, i [[Sir Benfro]] a [[Sir Gaerfyrddin]] ([[de-orllewin Cymru]]) nag i Bowys. Mae awdurdod lleol Powys, sef dwyrain y rhanbarth, yn llawer mwy [[Cymraeg]] yn y parthau gorllewinol nag yn yr ardaloedd ar hyd y ffin â Lloegr a fu'n rhan o'r [[Y Mers|Mers]] canoloesol.  Mae cryn wahaniaeth rhwng gogledd a de Powys hefyd.
 ==Unedau gweinyddol, hen a newydd==
 ===Awdurdodau unedol===
-Creuwyd yr awdurdodau unedol yn 1996.
+Crëwyd yr awdurdodau unedol yn 1996.
 *[[Ceredigion]] (yn cyfateb, gyda mân newidiadau, i sir draddodiadol Aberteifi)
 *[[Powys]]
 ===Siroedd cadwedig===
-Dyma'r siroedd a greuwyd yn 1974. Ers 1996 maent yn 'siroedd cadwedig' yn unig.
+Dyma'r siroedd a grëwyd yn 1974. Ers 1996 maent yn 'siroedd cadwedig' yn unig.
 *[[Dyfed]] (gorwedd Ceredigion yng ngogledd yr hen sir)
-*[[Powys]] (mae Powys yn cyfrif fel 'sir gadwedig' yn ogystal â bod yn awdurdod unedol cyfoes)
+*[[Powys]] (mae Powys yn cael ei gyfrif fel 'sir gadwedig' yn ogystal â bod yn awdurdod unedol cyfoes)
 ===Siroedd gweinyddol===
-Creuwyd y siroedd hyn dan y Ddeddf Llywodraeth Leol yn 1888. Cawsant eu seilio ar y siroedd traddodiadol, ond nid oeddynt yn union yn union yr un fath. Roedd y siroedd gweinyddol yn cael eu defnyddio ar gyfer llywodraeth leol tan 1974.
+Crëwyd y siroedd hyn dan y Ddeddf Llywodraeth Leol yn 1888. Cawsant eu seilio ar y siroedd traddodiadol, ond nid oeddynt yn union yr un fath. Roedd y siroedd gweinyddol yn cael eu defnyddio ar gyfer llywodraeth leol tan 1974.
 *[[Sir Aberteifi]]
 *[[Sir Frycheiniog]]