Afon Mellte
 | |
| Math | afon  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Ardal warchodol | Parc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog |
| Sir | Powys |
| Gwlad |  Cymru |
| Uwch y môr | 149 metr |
| Cyfesurynnau | 51.75°N 3.58°W |
| Aber | Afon Nedd |
| Llednentydd | Afon Hepste |
 | |
Afon yn ne Cymru yw Afon Mellte. Ffurfir yr afon pan mae Afon Llia ac Afon Dringarth yn ymuno, i'r gogledd o bentref Ystradfellte. Mae'n llifo tua'r de trwy Ystradfellte (Cyfeirnod OS: SN9313) i gyrraedd Pontneddfechan, lle mae'n ymuno ag Afon Nedd Fechan i ffurfio Afon Nedd.
Llifa'r afon dan y ddaear am bellter o chwarter milltir ger Porth yr Ogof, wrth groesi calchfaen Garbonifferaidd. Mae wedi creu system eang a chymhleth o ogofâu yma. Ychydig yn is, mae'r afon yn disgyn dros gyfres o raeadrau; y mwyaf adnabyddus yw Sgŵd Clun-gwyn, Sgŵd Isaf Clun-gwyn a Sgŵd y Pannwr.
Mae'r rhan fwyaf o ddyffryn yr afon yn Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig, Dyffrynoedd Nedd a Mellte a Moel Penderyn, ac Ardal Gadwraeth Arbennig, Coedydd Nedd a Mellte.
Mae'n bosib mai disgrifiad o gyflymder yr afon sydd wrth wraidd ei henw 'mellt' neu o bosibl enw personol megis Bedwellte (Mellte). Ymddengys yr enw mewn llawysgrif yn gyntaf yn 1136.[1]
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Dictionary of Place-names gan Hywel Wyn Owen a Richard Morgan, Gwasg Gomer, 2008