Tiriogaeth Brydeinig Cefnfor India

Oddi ar Wicipedia
Tiriogaeth Brydeinig Cefnfor India
ArwyddairIn tutela nostra Limuria Edit this on Wikidata
MathTiriogaethau tramor y Deyrnas Unedig Edit this on Wikidata
PrifddinasCamp Thunder Cove Edit this on Wikidata
Poblogaeth3,000 Edit this on Wikidata
AnthemGod Save the King Edit this on Wikidata
Cylchfa amserUTC+06:00 Edit this on Wikidata
Iaith/Ieithoedd
  swyddogol
Saesneg Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
SirTiriogaethau tramor y Deyrnas Unedig Edit this on Wikidata
GwladBaner Y Deyrnas Unedig Y Deyrnas Unedig
Arwynebedd60 km² Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau6°S 71.5°E Edit this on Wikidata
Map
Ariandoler yr Unol Daleithiau, punt sterling Edit this on Wikidata

Tiriogaeth dramor y Deyrnas Unedig a leolir yng Nghefnfor India yw Tiriogaeth Brydeinig Cefnfor India (Saesneg: British Indian Ocean Territory (BIOT)). Mae'n cynnwys chwech o atolau Ynysfor y Chagos â mwy na 1000 o ynysoedd unigol.

Diego Garcia yw'r ynys fwyaf, sydd heddiw yn faes milwrol i'r Deyrnas Unedig a'r Unol Daleithiau. Wedi i'r boblogaeth frodorol, y Chagossiaid, gael ei halltudio yn y 1960au, personél milwrol Prydeinig ac Americanaidd a chontractwyr yw'r unig drigolion.

Daearyddiaeth[golygu | golygu cod]

Lleolir Tiriogaeth Brydeinig Cefnfor India rhyw 1,770 km i ddwyrain Mahé, prif ynys y Seychelles. Ynysfor o 55 o ynysoedd yw BIOT ac mae'n ymestyn dros 54,400 km² o Gefnfor India. Mae gan yr ynysoedd eu hunain arwynebedd tir o 60 km² yn unig, ac arfordir 698 km. Diego Garcia yw'r ynys fwyaf a mwyaf ddeheuol, a ganddi arwynebedd 44 km². Poeth a llaith yw hinsawdd yr ynysoedd a gwastad ac isel yw'r tir.

Gwleidyddiaeth[golygu | golygu cod]

Statws cyfansoddiadol[golygu | golygu cod]

Diffinnir statws cyfansoddiadol BIOT gan Orchymyn Tiriogaeth Brydeinig Cefnfor India (Cyfansoddiad) 2004 sy'n rhoi Comisiynydd Tiriogaeth Brydeinig Cefnfor India yr holl rym dros ddeddfu yn y Diriogaeth. Mae cytundebau rhwng y Deyrnas Unedig a'r Unol Daleithiau yn rheoli materion parthed defnydd y Diriogaeth er amddiffyn, megis awdurdod dros bersonél milwrol Americanaidd.

Fe ddyfarnwyd gan Lys Cyfiawnder Rhyngwladol yn 2019 bod rheolaeth y Ddeyrnas Unedig dros Ynysoedd Chagos yn anghyfreithlon.[1]

Cysylltiadau tramor[golygu | golygu cod]

Llywodraeth y Deyrnas Unedig sy'n gyfrifol am gysylltiadau tramor BIOT. Mae BIOT yn cysylltu â San Steffan trwy Gyfarwyddiaeth Tiriogaethau Tramor y Swyddfa Dramor a Chymanwlad.

Economi[golygu | golygu cod]

Oherwydd absenoldeb brodorion yr ynysoedd, nid oes gweithgarwch economaidd, diwydiannol, nac amaethyddol yn y Diriogaeth bellach. Cyflawnir gwaith adeiladu ar y canolfan milwrol yn Diego Garcia gan bersonél milwrol Prydeinig ac Americanaidd a gweithwyr sifil ar gontract, y mwyafrif ohonynt o Mawrisiws a'r Philipinas.

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]