Richard Crashaw

Richard Crashaw
Ganwyd	1612  Llundain
Bu farw	21 Awst 1649  Loreto
Dinasyddiaeth	Teyrnas Lloegr
Alma mater	Peterhouse, Caergrawnt Coleg Penfro, Caergrawnt Ysgol Charterhouse
Galwedigaeth	bardd, ysgrifennwr
Cyflogwr	Prifysgol Caergrawnt

Bardd o Sais oedd Richard Crashaw (1612 neu 1613 – 21 Awst 1649) sy'n nodedig am ei benillion crefyddol Saesneg a Lladin. Caiff ei gyfri fel un o'r Metaffisegwyr a flodeuai ym marddoniaeth Saesneg Lloegr yn hanner cyntaf yr 17g.

Bywgraffiad

Bywyd cynnar ac addysg

Ganwyd yn Llundain yn y flwyddyn 1612 neu 1613, yn fab i weinidog Piwritanaidd. Mynychodd Ysgol Charterhouse a derbyniodd ei radd o Neuadd Penfro, Caergrawnt yn 1634. Y flwyddyn honno fe gyhoeddodd gasgliad o epigramau Lladin ar bynciau'r ysgrythur, Epigrammatum Sacrorum Liber. Fe'i benodwyd yn gymrawd yn Peterhouse, Caergrawnt, ac yno cafodd ei ordeinio'n offeiriad Anglicanaidd.

Ei dröedigaeth a'i alltudiaeth

Mi oedd Peterhouse yn ganolfan i syniadau'r Uchel-Eglwyswyr, a chawsant ddylanwad mawr ar Crashaw. Dros amser, trodd ei sylw at ddysgeidiaeth yr Eglwys Gatholig, ac o ganlyniad fe ymddiswyddodd o'i gymrodoriaeth yn Peterhouse cyn i'r Piwritaniaid allu ei yrru allan yn ystod Rhyfeloedd Cartref Lloegr. Cyhoeddodd Steps to the Temple: Sacred Poems, with other Delights of the Muses yn 1646, ac mae'r gyfrol honno yn cynnwys cerddi crefyddol a seciwlar yn Saesneg a Lladin.

Aeth Crashaw ar ffo i Ffrainc yn 1644 ac yno fe drodd yn Gatholig. Cafodd ei ganfod yn byw'n dlawd ym Mharis gan ei gyfaill Abraham Cowley yn 1646. Ar gais Cowley, danfonwyd Crashaw i Rufain gan Henrietta Maria, gwraig Siarl I, brenin Lloegr. Yn 1649, cafodd ei benodi'n ganon Eglwys Gadeiriol Santa Casa yn Loreto, Marche, yn Nhaleithiau'r Babaeth. Bu farw yno ar 21 Awst 1649.

Barddoniaeth

Llên Lloegr yn yr 17eg ganrif
Y ddrama yn Oes Iago William Shakespeare Ben Jonson Thomas Middleton Francis Beaumont John Fletcher John Webster George Chapman
Beirdd Metaffisegol John Donne Andrew Marvell Richard Crashaw Thomas Traherne Abraham Cowley
Beirdd Cafaliraidd Richard Lovelace Thomas Carew Syr John Suckling Edmund Waller Robert Herrick
Piwritaniaid John Milton (Paradise Lost) John Bunyan (The Pilgrim's Progress)
Llên yr Adferiad William Davenant Thomas Killigrew John Dryden Samuel Butler Iarll Rochester William Wycherley Aphra Behn George Etherege John Vanbrugh John Aubrey Samuel Pepys
Athroniaeth a'r gwyddorau Francis Bacon Robert Fludd Thomas Hobbes Thomas Browne John Locke
← 16g Llên Lloegr 18g →

Er iddo gael ei gyfri'n un o'r Metaffisegwyr Seisnig, mae barddoniaeth Crashaw yn adlewyrchu gwaith y cyfrinwyr Eidalaidd a Sbaenaidd a delweddaeth y beirdd Baróc yn fwy na'i gydwladwyr. Defnyddiodd gysetiau i lunio cydweddiadau natur â'r ysbryd.

Darllen pellach

• Thomas Foy, Richard Crashaw: Poet and Saint (Dulyn: Powell Press, 1933).
• Thomas F. Healy, Richard Crashaw (Leiden: E. J. Brill, 1986).
• Kenneth J. Larsen, The Religious Sources of Richard Crashaw's Sacred Poetry (Caegrawnt: University of Cambridge, 1969).
• Mary Ellen Ricket, Rhyme and Meaning in Richard Crashaw (Lexington, Kentucky: University of Kentucky Press, 1961).
• John Richard Roberts (gol.), Richard Crashaw: An Annotated Bibliography of Criticism, 1632–1980 (Columbia, Missouri: University of Missouri Press, 1985).
• John Richard Roberts (gol.), New Perspectives on the Life and Art of Richard Crashaw (Columbia, Missouri: University of Missouri Press, 1990).
• Ruth Coons Wallerstein, Richard Crashaw: A Study in Style and Poetic Development (Madison, Wisconsin: University of Wisconsin, 1935).
• Austin Warren, Richard Crashaw: A Study in Baroque Sensibility (Ann Arbor, Michigan : University of Michigan Press, 1939).
• Claire Louise Harrison Warwick, 'Love is Eloquence': Richard Crashaw and the Development of a Discourse of Divine Love (Caergrawnt: University of Cambridge, 1994).