Johannes Vermeer

Johannes Vermeer
Johannes Vermeer
Ganwyd	Johannes Vermeer ; Hydref 1632 ; Delft
Bedyddiwyd	31 Hydref 1632
Bu farw	15 Rhagfyr 1675 ; Delft
Man preswyl	Delft
Dinasyddiaeth	Gweriniaeth yr Iseldiroedd
Galwedigaeth	arlunydd, casglwr celf
Adnabyddus am	Diana and her Nymphs, The Geographer, The Procuress, The Milkmaid, Christ in the House of Martha and Mary, The Astronomer, A Girl Asleep, Girl with a Pearl Earring, View of Delft
Arddull	peintio genre, portread
Prif ddylanwad	Carel Fabritius, Gabriel Metsu, Dirck van Baburen, Leonaert Bramer
Mudiad	peintio Oes Aur yr Iseldiroedd, paentiadau Baróc
Tad	Reijnier Janszoon Vermeer
Mam	Digna Baltus
Priod	Catharina Bolenes
llofnod

Arlunydd o'r Iseldiroedd oedd Johannes Vermeer neu Jan Vermeer (31 Hydref 1632 (bedyddiwyd) – 15 Rhagfyr 1675 (claddwyd)), a baentiodd yn yr arddull Baróc. Roedd yn arbenigo mewn golygfeydd o ddydd i ddydd o fewn y cartref. Treuliodd y rhan fwyaf o'i fywyd yn Delft. Yn ystod ei fywyd, roedd Vermeer yn beintiwr weddol llwyddiannus o fewn ei dalaith. Nid oedd erioed yn arbennig o gyfoethog, efallai gan na chynhyrchodd nifer fawr o baentiadau. Gadawodd ei wraig a'i un ar ddeg o blant mewn dyled pan fu farw.

Bu bron iddo gael ei anghofio am ddau gan mlynedd hyd i feirniad celf, Thoré Bürger, gyhoeddi traethawd yn 1866, yn priodoli 66 iddo (dim ond 35 o baentiadau sydd wedi eu priodoli i Vermeer yn gadarn). Ers hynny, mae enw Vermeer wedi dod i'r amlwg, a cydnabyddir ef fel un o beintwyr gorau'r Oes Aur Iseldiraidd. Mae'n enwog yn arbennig am ei driniaeth meistrolgar o olau yn ei waith.

Gweithiau gan Johannes Vermeer

Heddiw priodolir 35 o baentiadau i Vermeer yn gadarn. Dyma'r rhestr:

Crist yn Nhy Mair a Martha (1654–5) - Olew ar gynfas, 160 x 142 cm, Oriel Genedlaethol yr Alban, Caeredin
Diana a'i Chymdeithion (1655–6) - Olew ar gynfas, 98.5 x 105 cm, Mauritshuis, The Hague
Y Buteinfeistres (1656) - Olew ar gynfas, 143 x 130 cm, Gemäldegalerie Alte Meister, Dresden
Merch yn Darllen Llythyr wrth Ffenestr Agored (1657) - Olew ar gynfas, 83 x 64.5 cm, Gemäldegalerie Alte Meister, Dresden
Merch yn Cysgu (1657) - Amgueddfa Gelf y Metropolitan, Efrog Newydd
Y Stryd Fechan (1657/8) - Rijksmuseum, Amsterdam
Swyddog gyda Merch yn Chwerthin (tua 1657) - Olew ar gynfas, 50.5 x 46 cm, Frick Collection, Efrog Newydd
Y Forwyn Laeth (tua 1658) - Olew ar gynfas, 45.5 x 41 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
Merch yn Yfed, a Bonheddwr (1658–60) - Olew ar gynfas, 39.4 x 44.5 cm,Gemäldegalerie, Berlin
Merch gyda Gwydryn Gwin (tua 1659) - Olew ar gynfas, Herzog Anton-Ulrich-Museum, Braunschweig
Golygfa o Delft (1659–60) - Olew ar gynfas, 98.5 x 117.5 cm, Mauritshuis, Den Haag
Y Wers Gerddoriaeth wedi'i Thorri ar Draws (1660–1) - Olew ar gynfas, 39.4 x 44.5 cm, Frick Collection, Efrog Newydd
Gwraig mewn Glas yn Darllen Llythyr (1663–4) - Olew ar gynfas, 46.6 x 39.1 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
Y Wers Gerddoriaeth - Olew ar gynfas, 73,3 x 64,5 cm, Casgliad Gelf Brenhinol, Llundain
Gwraig gyda Liwt (tua 1663) - Olew ar gynfas, 51.4 x 45.7 cm, Amgueddfa Gelf y Metropolitan, Efrog Newydd
Gwraig gyda Chadwyn o Berlau (1662–4) - Olew ar gynfas, 55 x 45 cm, Gemäldegalerie, Berlin
Gwraig gyda Phiser Dŵr (1660–2) - Olew ar gynfas, 45,7 x 40,6 cm, Amgueddfa Gelf y Metropolitan, Efrog Newydd
Merch yn Dal Clorian (1662–3)^[1] - Olew ar gynfas, 42,5 x 38 cm, Oriel Gelf Genedlaethol, Washington
Merch yn Ysgrifennu Llythyr (1665–6) - Olew ar gynfas, 45 x 40 cm, Oriel Gelf Genedlaethol, Washington
Merch gyda Chlustdlws Perlog (tua 1665) - Olew ar gynfas, 46.5 x 40 cm, Mauritshuis, Den Haag
Y Cyngerdd (1665–6) - Olew ar gynfas, 69 x 63 cm, stolen in March 1990 from the Amgueddfa Isabella Stewart Gardner, Boston^[2]
Portread o Ferch Ifanc (1666–7) - Olew ar gynfas, 44.5 x 40 cm, Amgueddfa Gelf y Metropolitan, Efrog Newydd
The Allegory of Painting or The Art of Painting (1666/67) - Kunsthistorisches Museum, Wien
Meistres a Morwyn (1667/8) - Frick Collection, Efrog Newydd
Merch a Het Goch (1668) - Oriel Gelf Genedlaethol, Washington
Y Seryddwr (1668) - Louvre, Paris
Y Daearyddwr (1668/9) - Städelsches Kunstinstitut, Frankfurt am Main
Y Wneuthurwraig Les (1669/70) - Louvre, Paris
Y llythyr cariad (1669/70) - Rijksmuseum, Amsterdam
Gwraig yn Ysgrifennu Llythyr gyda'i Morwyn (1670) - Olew ar gynfas, 71.1 x 58.4 cm, Oriel Genedlaethol Iwerddon, Dulyn
Alegori o Ffydd (1671–4) - Amgueddfa Gelf y Metropolitan, Efrog Newydd
Y Chwaraewr Gitâr (1672) - Rhodd Iveagh, Tŷ Kenwood, Llundain
Merch yn Sefyll wrth ymyl Firdsinal (1673–5) - Oriel Genedlaethol, Llundain
Merch yn Eistedd wrth Firdsinal (1673–5) - Oriel Genedlaethol, Llundain

Gweithiau o awduraeth ansicr

Santes Praxidis (tua 1655) - Olew ar ganfas, 102 x 83 cm, Casgliad Preifat
Merch gyda Ffliwt (1665–70) - Olew ar banel, 20 x 17.8 cm, Oriel Genedlaethol Celf, Washington
A Young Woman Seated at the Virginals (1670) - Wynn Las Vegas, Las Vegas
Portread o Wraig (1655–60) -

Oriel

Paentiadau gan Vermeer
1 Crist yn Nhy Mair a Martha (1654–5)
3 Y Buteinfeistres (1656)
4 Merch yn Darllen Llythyr wrth Ffenestr Agored (1657–9)
5 Merch yn Cysgu (1656–7)
6 Y Stryd Fechan (1657/8)
7 Swyddog gyda Merch yn Chwerthin (1657–9)
8 Y Forwyn Laeth (tua 1658)
9 Merch yn Yfed, a Bonheddwr (1658–61)
10 Merch gyda Gwydryn Gwin (1659–60)
11 Golygfa o Delft (1660–1)
12 Y Wers Gerddoriaeth wedi'i Thorri ar Draws (1660–1)
13 Gwraig mewn Glas yn Darllen Llythyr (ar ôl 1664)
14 Y Wers Gerddoriaeth (1662)
16 Gwraig gyda Chadwyn o Berlau (1664)
17 Gwraig gyda Phiser Dŵr (1662–3)
18 Merch yn Dal Clorian (1665)
20 Merch gyda Chlustdlws Perlog (1665)
21 Y Cyngerdd (1665–6)
22 Portread o Ferch Ifanc (1665–7)
23 The Allegory of Painting (1666–7)
24 Meistres a Morwyn (1667)
26 Y Seryddwr (1668)
27 Y Daearyddwr (1669)
28 Y Wneuthurwraig Les (1664)
29 Y Llythyr Cariad (1670)
30 Gwraig yn Ysgrifennu Llythyr gyda'i Morwyn (1670)
32 Y Chwaraewr Gitâr (1669–72)
33 Merch yn Sefyll wrth ymyl Firdsinal (1670–3)
34 Merch yn Eistedd wrth Firdsinal (1672)
Merch gyda Ffliwt (gwaith o awduraeth ansicr, 1665–70)

Gweithiau ffug

Peintiwr o'r Iseldiroedd oedd Han van Meegeren, a weithiodd yn y traddodiad clasurol. Penderfynodd baentio gwaith Vermeer ffug i brofi i feirniaid ei fod yn beintiwr da. Yn ddiweddarach, paentiodd rhagor o waith ffug Vermeer ac arlunwyr eraill er mwyn ennill arian. Fe dwyllodd Van Meegeren y sefydliad celf. Ni chymerwyd ef o ddifri tan iddo ddangos ei sgiliau o flaen yr heddlu. Fe ddychrynodd ei ddawn am greu gwaith celf ffug y byd celf, gan achosi i weithiau a'u priodolwyd i Vermeer gael eu hasesu er mwyn ystyried eu dilysrwydd. Wedi datguddiad Van Meegeren yn 1945, fe ddechreuodd nifer o orielau hunan feirniadu a diflannodd nifer o hen feistri o'u waliau. Rhoddir enghreifftiau ym mywgraffiad Van Meegeren, A New Vermeer.

Vermeer mewn gweithiau eraill

Mae View of Delft Vermeer yn ymddangos mewn rhan bwysig o nofel gan Marcel Proust The Captive.
Mae'r llyfr Girl with a Pearl Earring a'r ffilm gyda'r un enw, wedi eu henwi ar ôl y paentiad; maent yn cyflwyno adroddiad ffuglen o greadigaeth y paentiad a pherthynas Vermeer gyda'r fodel.
Mae'r llyfr Girl in Hyacinth Blue wedi ei seilio ar baentiad ffuglennol gan Vermeer, a troswyd yn ffilm ar gyfer y teledu yn 2003, Brush with Fate.
Ysbrydolwyd gwirodlyn Vermeer Dutch Chocolate Cream Liqueur gan Vermeer, ac enwyd ar ei ôl, mae ei lofnod wedi ei boglynnu ar y fotel, ac mae'r logo yn cynnwys y paentiad Girl with a Pearl Earring.
Redd gan Salvador Dalí lawer o edmygedd o Vermeer, a phaentiodd fersiwn ei hun o The Lacemaker. Fe baentiodd Dali The Ghost of Vermeer of Delft Which Can Be Used As a Table yn 1934.
Mae nofel blant 2003, Chasing Vermeer, gan Blue Balliett, yn disgrifio lladrata A Lady Writing, mae dilysrwydd paentiadau Vermeer yn thema canolig (hefyd yn y llyfr The Wright 3 sy'n dilyn).
Seiliodd y cyfansoddwr Iseldiraidd, Louis Andriessen, ei opera Writing to Vermeer (1997-98, libretto gan Peter Greenaway), ar fywyd cartref Vermeer.
Mae ffilm gan Peter Greenaway, A Zed & Two Noughts (1985), yn cynnwys llinell plot sy'n dilyn lawfeddyg orthopedic, Van Meegeren, sy'n ail-greu gosodiad paentiadau Vermeer er mwyn peintio copïau ohonynt.
Mae'r llyfr a'r ffilm Girl, Interrupted yn cyryd eu henwau o'r llun Girl Interrupted at her Music.
Mae Jan Vermeer yn deitl cân ar albwm unigol Bob Walkenhorst, The Beginner (lyrics here Archifwyd 2008-03-21 yn y Peiriant Wayback, song #6). Walkenhorst is the guitarist and principal songwriter for The Rainmakers.
All the Vermeers in New York, ffilm gan Jon Jost

Nodiadau a ffynonellau

Ffynonellau penodol:

↑ In-depth discussion of "Woman Holding a Balance" Archifwyd 2017-05-07 yn y Peiriant Wayback o wefan Oriel Gelf Genedlaethol
↑ Stolen, rhaglen ddogfen am lladrad Y Cyngerdd, o wefan PBS

Ffynonellau Cyffredin:

Libby Sheldon and Nicola Costaros, "Johannes Vermeer’s Young woman seated at a virginal", The Burlington Magazine, Chwefror 2006, rhifyn 1235, pennod CXLVIII.
Nobert Schneider, Vermeer (Köln: Benedikt Taschen Verlag, 1993)
J. Wadum, "Contours of Vermeer", Vermeer Studies. Studies in the History of Art, 55. Center for Advanced Study in the Visual Arts, Symposium Papers XXXIII, gol. I. Gaskel a M. Jonker (Washington/New Haven, 1998), tud. 201–23.
Encyclopædia Britannica Online Archifwyd 2007-12-21 yn y Peiriant Wayback "Vermeer, Johannes" (2007).
Frederik H. Kreuger, A New Vermeer, Life and Work of Han van Meegeren (Rijswijk: Quantes, 2007)
Arthur K. Wheelock, Jr., Jan Vermeer (London: Thames & Hudson, 1981,1988).

Dolenni allanol

(Iseldireg) Vermeercentrum Archifwyd 2009-03-07 yn y Peiriant Wayback, Guild of Saint Luke, Delft. (Mae wedi ail-agor ers yr erthygl hon)
(Saesneg) Essential Vermeer
(Saesneg) Virtual Vermeer Archifwyd 2011-07-17 yn y Peiriant Wayback

[1] In-depth discussion of "Woman Holding a Balance" Archifwyd 2017-05-07 yn y Peiriant Wayback o wefan Oriel Gelf Genedlaethol

[2] Stolen, rhaglen ddogfen am lladrad Y Cyngerdd, o wefan PBS

[1]

[2]