Rhestr Llywodraethwyr Rhufeinig Prydain

Talaith Britannia

Mae hon yn rhestr anghyflawn o Lywodraethwyr Rhufeinig Prydain. Daeth Britannia yn dalaith Rufeinig yn fuan wedi i’r Rhufeiniad goncro de-ddwyrain yr ynys. Roedd Britannia yn dalaith gonswlaidd, hynny yw roedd yn rhaid i lywodraethwr y dalaith fod yn gonswl. Yn nes ymlaen, yr oedd yn bosibl i’r llywodraethwr fod o radd ecwestraidd.

Nid oes cofnod am bob llywodraethwr, yn enwedig am y rhai mwyaf diweddar. Mae mwy o wybodaeth ar gael am y llywodraethwyr cynnar, hyd at Gnaeus Julius Agricola, gan fod y rhain wedi bod yn gyfrifol am y brwydro i ymestyn ffiniau’r dalaith.

Llywodraethwyr dan y Claudiaid

• Aulus Plautius 43 - 47
• Ostorius Scapula 47 - 52
• Aulus Didius Gallus 52 - 57
• Quintus Veranius 57 - 57
• Gaius Suetonius Paulinus 58 - 62
• Publius Petronius Turpilianus 62 - 63
• Marcus Trebellius Maximus 63 - 69

Llywodraethwyr dan y Flaviaid

• Marcus Vettius Bolanus 69 - 71
• Quintus Petillius Cerialis 71 - 74
• Sextus Julius Frontinus 74 - 78
• Gnaeus Julius Agricola 78 - 84
• Sallustius Lucullus (ansicr) 84 - c. 89
• Anadnabyddus c. 89 - c. 96
• Publius Metilius Nepos (ansicr) c. 96 - c. 97

Llywodraethwyr dan yr ymerawdwr Trajan

• Tiberius Avidius Quietus c. 97 - c. 101
• Lucius Neratius Marcellus c. 101 - c. 103
• Anadnabyddus c. 103 - 115
• Marcus Appius Bradua (uncertain) 115 - 118

Llywodraethwyr dan yr ymerawdwr Hadrian

• Quintus Pompeius Falco 118 - 122
• Aulus Platorius Nepos 122 - c. 125
• Trebius Germanus (ansicr) c. 127
• Sextus Julius Severus c. 131 - c. 133
• Publius Mummius Sisenna (ansicr) c. 133 - c. 135 neu’n hwyrach

Llywodraethwyr dan yr Antoniniaid

• Quintus Lollius Urbicus c. 138 - c. 144
• Gnaeus Papirius Aelianus c. 145 - c. 147
• Anadnabyddus c. 147 - c. 158
• Gnaeus Julius Verus c. 158
• Longinus c. 158- 161
• Marcus Statius Priscus c. 161 - c. 162
• Sextus Calpurnius Agricola c. 163 - c. 166
• Anadnabyddus c. 166 - 175
• Quintus Antistius Adventus c. 175 - c. 178
• Caerellius Priscus (uncertain) c. 178 - c. 181
• Ulpius Marcellus c. 181 - c. 185
• Publius Helvius Pertinax c. 185 - c. 187, yn ddiweddarach yn Ymerawdwr Rhufain
• Anadnabyddus c. 187 - c. 191
• Decimus Clodius Albinus c. 191 - c. 197 a gyhoeddwyd yn ymerawdwr gan ei filwyr.

Llywodraethwyr dan yr ymerawdwr Septimius Severus

• Virius Lupus 197 - c. 201
• Marcus Antius Crescens Calpurnianus c. 202
• Gaius Valerius Pudens c. 202 - c. 205
• Lucius Alfenus Senecio c. 205 - c. 207

Bu dau fab yr ymerawdwr Septimius Severus, Caracalla a Publius Septimius Geta, yn llywodraethu’r dalaith yn ystod ymgyrchoedd milwrol eu tad yno yn 208 a 211.

Rhaniad i Britannia Superior a Britannia Inferior

Britannia Superior

• Tiberius Julius Pollienus Auspex c. 223 - 226
• Caius Junius Faustinus Postumianus
• Rufinus
• Marcus Martiannius Pulcher
• Titus Desticius Juba yn y cyfnod 253 - 255

Britannia Inferior

• Gaius Julius Marcus erbyn 213
• Marcus Antonius Gordianus by 216
• Modius Julius by 219
• Tiberius Claudius Paulinus c. 220
• Marius Valerianus 221 - 222/223
• Claudius Xenephon 223
• Maximus erbyn 225
• Claudius Apellinus yn y cyfnod 222 - 235
• Calvisius Rufus yn y cyfnod 222 - 235
• Valerius Crescens Fulvianus yn y cyfnod 222 - 235
• Tuccianus by 237
• Maecilius Fuscus yn y cyfnod 238 - 244
• Egnatius Lucilianus yn y cyfnod 238 - 244
• Nonius Philippus erbyn 242
• Octavius Sabinus yn y cyfnod 260 - 269 (dan yr Ymerodraeth Alaidd)

Diocese y Prydeiniau

Wedi gorchfygu Allectus ac ail-ymgorffori Prydain yn yr ymerodraeth, rhannwyd y taleithiau eto gan Diocletian, gan greu pedair talaith, Maxima Caesariensis yn y de-ddwyrain gyda’r brifddinas yn Llundain, Flavia Caesariensis yn y dwyrain gyda Lincoln fel prifddinas, Britannia Secunda yn y gogledd gyda’r brifddinas yn Efrog a Britannia Prima yn y gorllewin, yn cynnwys Cymru heddiw, gyda Cirencester fel prifddinas. Bu hefyd bumed talaith, Valentia, am gyfnod byr ymhellach i’r gogledd. Tua 408 daeth gweinyddiaeth sifil Rhufain i ben ar yr ynys.

Vicarii

• Pacatianus c. 319
• Flavius Martinus c. 353
• Alypius, yn fuan ar ôl Martinus
• Civilis 368
• Victorinus efallai yn y cyfnod 395 - 406
• Chrysanthus efallai yn y cyfnod 395 - 406

Llywodraethwyr

• Aurelius Arpagius (efallai Britannia Secunda) yn y cyfnod in period 296 - 305
• Flavius Sanctus canol y 4g
• Lucius Septimus (Britannia Prima) ni wyddir y dyddiadau.

Eraill fu’n llywodraethu Prydain yn y cyfnod Rhufeinig

• Tua 278 gwrthryfelodd llywodraethwr na wyddir ei enw.
• Carausius, rheolodd Brydain a Gogledd Gal yn annibynnol o’r ymerodraeth 286 - 293
• Allectus, olynydd Carausius 293 - 296
• Magnentius a gyhoeddodd ei hyn yn ymerawdwr ac a fu’n rheoli llawer o orllewin Ewrop 350 – 353
• Carausius arall Carausius II a geisiodd ddod yn ymerawdwr rhwng 354 a 358
• Macsen Wledig (Magnus Maximus) a gydnabuwyd fel ymerawdwr y gorllewin gan Theodosius I 383 – 388
• Marcus, a gyhoeddwyd yn ymerawdwr gan y llengoedd ym Mhrydain, 406
• Gratian, a hawliodd yr ymerodraeth yn 407
• Cystennin III, milwr Prydeinig a ddaeth yn ymerawdwr y gorllewin