Ysbyty Dewi Sant, Caerdydd
 | |
| Math | ysbyty  |
|---|---|
| Sefydlwyd |
|
| Daearyddiaeth | |
| Lleoliad | Treganna, Glan'rafon |
| Sir | Caerdydd, Glan'rafon |
| Gwlad |  Cymru |
| Uwch y môr | 7.6 metr |
| Cyfesurynnau | 51.48128°N 3.19272°W |
| Cod post | CF11 9AW |
 | |
| Statws treftadaeth | adeilad rhestredig Gradd II |
| Manylion | |
Mae Ysbyty Dewi Sant yn gyfleuster iechyd yn Nhreganna, Caerdydd, Cymru. Fe'i rheolir gan Fwrdd Iechyd Prifysgol Caerdydd a'r Fro. Mae'r prif floc gwreiddiol yn adeilad rhestredig Gradd II.[1]
Hanes
[golygu | golygu cod]Ysbyty gwreiddiol
[golygu | golygu cod]Creodd Caerdydd Undeb Deddf y Tlodion ei hun ym 1836 ac agorodd Tloty'r Undeb newydd Caerdydd, a adeiladwyd ar Cowbridge Road ar gost o £7,500, ym 1839.[2] Oherwydd bod poblogaeth yr ardal yn tyfu, ym 1862 symudwyd plant y Wyrws i Ysgolion Diwydiannol Trelái. Yn 1872 ychwanegwyd clafdy i'r gogledd-orllewin o'r tloty, gyda 164 o welyau.[3]
Ehangwyd yr adeilad ym 1881, gan gynnwys adeilad mynediad newydd ar Heol y Bont-faen gyda thŵr 3 llawr ac wyneb cloc.[1] Roedd y llety newydd yn cynnwys ystafell bwyllgora, ystafelloedd aros a swyddfeydd cynorthwywyr.[3] James, Seward & Thomas oedd y penseiri ac roedd y cynllun allanol yn debyg i Ysbyty Frenhinol Caerdydd a ddyluniwyd gan Seward ym 1883, er yn defnyddio deunyddiau rhatach.[4] Ehangwyd yr adeiladau ymhellach yn 1890 ac, erbyn 1908, roedd gan y tloty le ar gyfer dros 1,000 o bobl.[3]
Ymunodd yr ysbyty â'r Gwasanaeth Iechyd Gwladol fel Ysbyty Dewi Sant ym 1948.[5] Ymhlith y bobl nodedig a aned yn yr uned famolaeth yno mae'r pêl-droediwr o Gymro, Ryan Giggs, a aned yno ym 1973.[6] Caeodd yn y 1990au cynnar a dymchwelwyd y mwyafrif o'r hen adeiladau, gan adael yr adeilad mynediad Fictoraidd a thŵr y cloc. Aeth hwn yn adfail ac roedd yn darged fandaliaeth, ond yn 2002 cafodd ei adnewyddu a'i drawsnewid yn fflatiau.[7]
Ysbyty modern
[golygu | golygu cod]
Comisiynwyd cyfleuster modern, sydd wedi’i leoli y tu ôl i’r hen ysbyty, o dan gontract Menter Cyllid Preifat (PFI) ym 1999. Agorwyd y cyfleuster, a ddyluniwyd gan HL Design ac a adeiladwyd gan Macob Construction[8] ar gost o £16 miliwn [9] ar Ddydd Gŵyl Dewi 2002.[10]
Roedd y cyfleusterau’n cynnwys 100 o welyau, yn y cychwyn ar gyfer cleifion iechyd meddwl (a drosglwyddwyd o Ysbyty Brenhinol Hamadryad ) a’r henoed (o Ysbyty Lansdowne) ond hefyd yn cynnwys gwasanaethau plant, therapïau a gwasanaethau deintyddol.[10]
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ 1.0 1.1 "Surviving Block of former St David's Hospital, Riverside". British Listed Buildings. Cyrchwyd 10 Rhagfyr 2014.
- ↑ Shepley, Nick (2014), The Story of Cardiff, The History Press, p. 155, ISBN 978-0-750954471, https://books.google.com/books?id=Ig07AwAAQBAJ&pg=PT155
- ↑ 3.0 3.1 3.2 "Cardiff, Glamorgan". Workhouses.org.uk. Cyrchwyd 11 Rhagfyr 2014.
- ↑ Newman, John (1995), The Buildings of Wales: Glamorgan, Penguin Books, p. 279, ISBN 0-14-071056-6, https://books.google.com/books?id=DpUMspCtpNIC&pg=PA279
- ↑ "Happy 60th birthday, NHS". The Independent. London. 29 Mehefin 2008. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 24 Mai 2022. Cyrchwyd 10 Rhagfyr 2014.
- ↑ Giggs, Ryan (2005), "Cardiff born", Giggs: The Autobiography, Penguin Books, ISBN 978-0-14-191166-3, https://books.google.com/books?id=i-8fEbbkFqMC&q=%22st+david%27s+hospital%22
- ↑ Jones, Robert (1 September 2001). "Clocktower converts to luxury". Western Mail. Wales. Cyrchwyd 10 Rhagfyr 2014.
- ↑ "St David's Hospital at Cardiff". HL Design. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2019-02-23. Cyrchwyd 22 Chwefror 2019.
- ↑ "Billion-pound PFI debt 'mortgaging future of Wales'". Wales Online. 22 Ebrill 2005. Cyrchwyd 22 Chwefror 2019.
- ↑ 10.0 10.1 "New hospital opens doors". BBC News. 2 Mawrth 2002. Cyrchwyd 10 Rhagfyr 2014.