Rhestr elfennau yn nhrefn eu darganfyddiad
Gwedd
Mae rhai elfennau wedi eu hadnabod am filoedd o flynyddoedd, ac eraill wedi eu darganfod yn y blynyddoedd a chanrifoedd diwethaf.
Cyn y 12fed ganrif
[golygu | golygu cod]Nid yw'n bosib rhoi dyddiad penodol ar gyfer darganfyddiad cyntaf yr elfennau hyn.
- copr (Cu; rhif atomig 29)
- plwm (Pb; rhif atomig 82)
- aur (Au; rhif atomig 79)
- arian (Ag; rhif atomig 47)
- haearn (Fe; rhif atomig 26)
- carbon (C; rhif atomig 6)
- tun (Sn; rhif atomig 50)
- sylffwr (S; rhif atomig 16)
- mercwri (Hg; rhif atomig 80)
Mae awgrymiadau i alwminiwm gael ei ddarganfod yn ystod y cyfnod Rhufeinig, ond nid oes tystiolaeth gadarn am hyn felly rhoddir y clod i Hans Christian Ørsted a'i darganfu ym 1825.
13g
[golygu | golygu cod]- 1250 - Arsenig (As; rhif atomig 33): Darganfuwyd gan Albertus Magnus
15g
[golygu | golygu cod]16g
[golygu | golygu cod]- 1526 - Sinc (Zn; rhif atomig 30): Darganfuwyd gan Paracelsus
17g
[golygu | golygu cod]- 1669 - Ffosfforws (P; rhif atomig 15): Darganfuwyd gan Hening Brand
18g
[golygu | golygu cod]- 1737 - Cobalt (Co; rhif atomig 27): Darganfuwyd gan Georg Brandt
- 1741 - Platinwm (Pt; rhif atomig 78): Darganfuwyd gan Charles Wood
- 1751 - Nicel (Ni; rhif atomig 28): Arwahanwyd o niccolit gan Axel Fredrik Cronstedt.
- 1753 - Bismwth (Bi; rhif atomig 83): Darganfuwyd gan Claude Geoffroy le Jeune (Claude Geoffroy yr iau)
- 1755 - Magnesiwm (Mg; rhif atomig 12): Darganfuwyd gan Joseph Black
- 1766 - Hydrogen (H; rhif atomig 1): Darganfuwyd gan Henry Cavendish
- 1772 - Nitrogen (N; rhif atomig 7): Darganfuwyd gan Daniel Rutherford
- 1774
- Ocsigen (O; rhif atomig 8): Darganfuwyd gan Joseph Priestley
- Clorin (Ch; rhif atomig 17): Darganfuwyd gan Carl Wilhelm Scheele
- Manganîs (Mn; rhif atomig 25): Darganfuwyd gan Johan Gottlieb Gahn
- 1778 - Molybdenwm (Mn; rhif atomig 42): Darganfuwyd gan Carl Wilhelm Scheele
- 1782 - Telwriwm (Te; rhif atomig 52): Darganfuwyd gan Franz-Joseph Müller von Reichenstein
- 1783 - Twngsten (W; rhif atomig 74): Darganfuwyd gan y brodyr José Elhuyar a Fausto Elhuyar
- 1789
- Wraniwm (U; rhif atomig 92): Darganfuwyd gan Martin Heinrich Klaproth
- Sirconiwm (Zr; rhif atomig 40): Darganfuwyd gan Martin Heinrich Klaproth
- 1793 - Strontiwm (Sr; rhif atomig 38): Darganfuwyd gan Martin Heinrich Klaproth
- 1794 - Ytriwm (Y; rhif atomig 39): Darganfuwyd gan Johan Gadolin
- 1797
- Titaniwm (Ti; rhif atomig 22): Darganfuwyd gan Martin Heinrich Klaproth
- Cromiwm (Cr; rhif atomig 24): Darganfuwyd gan Nicolas-Louis Vauquelin
- 1798 - Beriliwm (Be; rhif atomig 4): Darganfuwyd gan Nicolas-Louis Vauquelin
19g
[golygu | golygu cod]- 1801
- Fanadiwm (V; rhif atomig 23): Darganfuwyd gan Andrés Manuel del Río, ond ni chadarnhawyd y darganfyddiad nes 1831
- Niobiwm (Nb; rhif atomig 41): Darganfuwyd gan Charles Hatchett, enw gwreiddiol: Columbiwm
- 1802 - Tantalwm (Ta; rhif atomig 73): Darganfuwyd gan Anders Ekeberg
- 1803
- Ceriwm (Ce; rhif atomig 58): Darganfuwyd gan Martin Heinrich Klaproth; Jöns Jakob Berzelius a Wilhelm Hisinger
- Rhodiwm (Rh; rhif atomig 45): Darganfuwyd gan William Hyde Wollaston
- Paladiwm (Pd; rhif atomig 46): Darganfuwyd gan William Hyde Wollaston
- Osmiwm (Os; rhif atomig 76): Darganfuwyd gan Smithson Tennant
- Iridiwm (Ir; rhif atomig 77): Darganfuwyd gan Smithson Tennant
- 1807
- Potasiwm (K; rhif atomig 19): Darganfuwyd gan Humphry Davy
- Sodiwm (Na; rhif atomig 11): Darganfuwyd gan Humphry Davy
- 1808
- Calsiwm (Ca; rhif atomig 20): Darganfuwyd gan Humphry Davy
- Bariwm (Ba; rhif atomig 56): Darganfuwyd gan Humphry Davy
- Boron (B; rhif atomig 5): Darganfuwyd gan Joseph Louis Gay-Lussac a L.J. Thenard
- 1811 - Ïodin (I; rhif atomig 53): Darganfuwyd gan Bernard Courtois
- 1817
- Lithiwm (Li; rhif atomig 3): Darganfuwyd gan Johan August Arfwedson
- Cadmiwm (Cd; rhif atomig 48): Darganfuwyd yn annibynnol gan Friedrich Strohmeyer a K.S.L Hermann
- Seleniwm (Se; rhif atomig 34): Darganfuwyd gan Jöns Jakob Berzelius
- 1823 - Silicon (Si; rhif atomig 14): Darganfuwyd gan Jöns Jakob Berzelius
- 1825 - Alwminiwm (Al; rhif atomig 13): Darganfuwyd gan Hans Christian Ørsted
- 1826 - Bromin (Br; rhif atomig 35): Darganfuwyd gan Antoine Jerome Balard
- 1828
- Thoriwm (Th; rhif atomig 90): Darganfuwyd gan Jöns Jakob Berzelius
- Beriliwm (Be; rhif atomig 4): Darganfuwyd yn annibynnol gan Friedrich Wöhler a A.A.B. Bussy
- 1839 - Lanthanwm (La; rhif atomig 57): Darganfuwyd gan Carl Gustaf Mosander
- 1843
- Terbiwm (Tb; rhif atomig 65): Darganfuwyd gan Carl Gustaf Mosander
- Erbiwm (Er; rhif atomig 68): Darganfuwyd gan Carl Gustaf Mosander
- 1844 - Rwtheniwm (Ru; rhif atomig 44): Darganfuwyd gan Karl Klaus
- 1860
- Cesiwm (Cs; rhif atomig 55): Darganfuwyd gan Robert Bunsen
- Rwbidiwm (Rb; rhif atomig 37): Darganfuwyd gan Robert Bunsen
- 1861 - Thaliwm (Tl; rhif atomig 81): Darganfuwyd gan Sir William Crookes
- 1863 - Indiwm (In; rhif atomig 49): Darganfuwyd gan Ferdinand Reich a Theodor Richter
- 1868- Heliwm (He; rhif atomig 2): Darganfuwyd yn annibynnol gan Pierre Janssen a Norman Lockyer.
- 1875 - Galiwm (Ga; rhif atomig 31): Darganfuwyd gan Paul Émile Lecoq de Boisbaudran
- 1878
- Yterbiwm (Yb; rhif atomig 70): Darganfuwyd gan Jean Charles Galissard de Marignac
- Holmiwm (Ho; rhif atomig 67): Darganfuwyd gan Marc Delafontaine a Jacques Louis Soret
- 1879
- Thwliwm (Tm; rhif atomig 69): Darganfuwyd gan Per Teodor Cleve
- Scandiwm (Sc; rhif atomig 21): Darganfuwyd gan Lars Fredrik Nilson
- Samariwm (Sm; rhif atomig 62): Darganfuwyd gan Paul Émile Lecoq de Boisbaudran
- 1880 - Gadoliniwm (Gd; rhif atomig 64): Darganfuwyd gan Jean Charles Galissard de Marignac
- 1885
- Praseodymiwm (Pr; rhif atomig 59): Darganfuwyd gan Carl Auer von Welsbach.
- Neodymiwm (Nd; rhif atomig 60): Darganfuwyd gan Carl Auer von Welsbach.
- 1886
- Germaniwm (Ge; rhif atomig 32): Darganfuwyd gan Clemens Winkler
- Fflworin (F; rhif atomig 9): Darganfuwyd gan Joseph Henri Moissan
- Dysprosiwm (Dy; rhif atomig 66): Darganfuwyd gan Paul Emile Lecoq de Boisbaudran
- 1894 - Argon (Ar; rhif atomig 18): Darganfuwyd gan William Ramsay
- 1898
- Neon (Ne; rhif atomig 10): Darganfuwyd gan William Ramsay
- Crypton (Kr; rhif atomig 36): Darganfuwyd gan William Ramsay
- Senon (Xe; rhif atomig 54): Darganfuwyd gan William Ramsay
- Radiwm (Ra; rhif atomig 88): Darganfuwyd gan Pierre Curie a Marie Curie
- Radon (Rn; rhif atomig 86): Darganfuwyd gan Friedrich Ernst Dorn
- Poloniwm (Po; rhif atomig 84): Darganfuwyd gan Pierre a Marie Curie
- 1899 - Actiniwm (Ac; rhif atomig 89): Darganfuwyd gan André-Louis Debierne
20g
[golygu | golygu cod]- 1901 - Ewropiwm (Eu; rhif atomig 63): Darganfuwyd gan Eugène-Antole Demarçay.
- 1907 - Lwtetiwm (Lu; rhif atomig 71): Darganfuwyd gan Georges Urbain
- 1917 - Protactiniwm (Pa; rhif atomig 91): Darganfuwyd gan Lise Meitner ac Otto Hahn
- 1923 - Haffniwm (Hf; rhif atomig 72): Darganfuwyd gan Dirk Coster
- 1925 - Rheniwm (Re; rhif atomig 75): Darganfuwyd gan Walter Noddack ac Ida Tacke
- 1937 - Technetiwm (Tc; rhif atomig 43): Darganfuwyd gan Carlo Perrier
- 1939 - Ffransiwm (Fr; rhif atomig 87): Darganfuwyd gan Marguerite Derey
- 1940
- Astatin (At; rhif atomig 85): Darganfuwyd gan Dale R. Corson, K.R.Mackenzie ac Emilio G. Segrè
- Neptwniwm (Np; rhif atomig 93): Darganfuwyd gan E.M. McMillan a Philip H. Abelson ym Mhrifysgol Califfornia, Berkeley
- 1941 - Plwtoniwm (Pu; rhif atomig 94): Darganfuwyd gan Glenn T. Seaborg, Arthur C. Wahl, Joseph W. Kennedy ac Emilio G. Segrè
- 1944 - Curiwm (Cm; rhif atomig 96): Darganfuwyd gan Glenn T. Seaborg
- 1945
- Americiwm (Am; rhif atomig 95): Darganfuwyd gan Glenn T. Seaborg
- Promethiwm (Pm; rhif atomig 61): Darganfuwyd gan J.A. Marinsky
- 1949 - Berkeliwm (Bk; rhif atomig 97): Darganfuwyd gan Albert Ghiorso, Glenn T. Seaborg, Stanley G. Thompson a Kenneth Street Jr.
- 1950 - Califforniwm (Cf; rhif atomig 98): Darganfuwyd gan Albert Ghiorso, Glenn T. Seaborg
- 1952 - Einsteiniwm (Es; rhif atomig 99): Darganfuwyd gan Labordy Argonne, Labordy Los Alamos, a Phrifysgol Califfornia
- 1953 - Ffermiwm (Fm; rhif atomig 100): Darganfuwyd gan Labordy Argonne, Labordy Los Alamos, a Phrifysgol Califfornia
- 1955 - Mendelefiwm (Md; rhif atomig 101): Darganfuwyd gan Glenn T. Seaborg ac Evans G. Valens
- 1958 - Nobeliwm (No; rhif atomig 102): Darganfuwyd gan Athrofa Ffiseg Nobel. Ar ôl Alfred Nobel.
- 1961 - Lawrenciwm (Lr; rhif atomig 103): Darganfuwyd gan Albert Ghiorso. Ar ôl Ernest Lawrence.
- 1964 - Rutherfordiwm (Rf; rhif atomig 104): Darganfuwyd gan yr Athrofa Ymchwil Niwclear yn Dubna, Rwsia.
- 1970 - Dubniwm (Db; rhif atomig 105): Darganfuwyd gan Albert Ghiorso. Enwyd ar ôl Dubna, Rwsia.
- 1974 - Seaborgiwm (Sg; rhif atomig 106): Darganfuwyd gan yr Athrofa Ymchwil Niwclear? a Phrifysgol Califfornia, Berkeley
- 1976 - Bohriwm (Bh; rhif atomig 107): Darganfuwyd gan Y. Oganessian et al, Dubna a chadarnhawyd gan GSI (Gesellschaft für Schwerionenforschung mbH) yn 1982
- 1982 - Meitneriwm (Mt; rhif atomig 109): Darganfuwyd gan Peter Armbruster a Gottfried Münzenberg, GSI (Gesellschaft für Schwerionenforschung mbH)
- 1984 - Hasiwm (Hs; rhif atomig 108): Darganfuwyd gan Peter Armbruster a Gottfried Münzenberg, GSI (Gesellschaft für Schwerionenforschung mbH)
- 1994
- Darmstadtiwm (Ds; rhif atomig 110): Darganfuwyd gan S. Hofmann, V. Ninov et al, GSI (Gesellschaft für Schwerionenforschung mbH)
- Roentgeniwm (Rg; rhif atomig 111): Darganfuwyd gan S. Hofmann, V. Ninov et al, GSI (Gesellschaft für Schwerionenforschung mbH)
- 1996 - Coperniciwm (Cn; rhif atomig 112): Darganfuwyd gan S. Hofmann, V. Ninov et al, GSI (Gesellschaft für Schwerionenforschung mbH)
- 1999 - Fflerofiwm (Fl; rhif atomig 114): Darganfuwyd gan yr Athrofa Ymchwil Niwclear yn Dubna, Rwsia
- 2001 - Lifermoriwm (Lv; rhif atomig 116): Darganfuwyd gan yr Athrofa Ymchwil Niwclear yn Dubna, Rwsia.
- 2004
- Nihoniwm (Nh; rhif atomig 113): Darganfuwyd gan yr Athrofa Ymchwil Niwclear yn Dubna, Rwsia a Labordy Cenedlaethol Lawrence Livermore
- Moscofiwm (Mc; rhif atomig 115): Darganfuwyd gan yr Athrofa Ymchwil Niwclear yn Dubna, Rwsia a Labordy Cenedlaethol Lawrence Livermore
- 2006 - Oganeson (Og; rhif atomig 118): Darganfuwyd gan yr Athrofa Ymchwil Niwclear yn Dubna, Rwsia a Labordy Cenedlaethol Lawrence Livermore
- 2009 - Tenesin (Ts; rhif atomig 117): Darganfuwyd gan yr Athrofa Ymchwil Niwclear yn Dubna, Rwsia a Labordy Cenedlaethol Lawrence Livermore