Neidio i'r cynnwys

Miletus

Oddi ar Wicipedia
Miletus
Mathpolis, safle archaeolegol Edit this on Wikidata
Sefydlwyd
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynolGroeg yr Henfyd Edit this on Wikidata
SirBalat, Ïonia, Aydın, Didim Edit this on Wikidata
GwladTwrci Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau37.53111°N 27.27556°E Edit this on Wikidata
Map

Hen ddinas Roegaidd a phorthladd ar arfordir gorllewin Anatolia oedd Miletus (Bysanteg neu Roeg ganoloesol: Palation, Tyrceg: Balat). Saif olion Miletus tua 30 km i dde'r ddinas Söke, Twrci. Roedd Miletus yn sefyll wrth aber Afon Meander, ac yn dra enwog am wneud brethynnau, ac am y fasnach eang a ddygid ymlaen rhyngddi a'r gwledydd gogleddol. Hynodwyd fel man geni Thales, un o saith doethwyr Gwlad Groeg, yr athronwyr Anaximander ac Anaximines, a'r cerddor Thimotheus.

Cyn i'r Ïoniaid gymryd meddiant ohoni, fe ymddengys ei bod yn cael ei phoblogi yn bennaf gan y Cariaid. Sylfaenodd trigolion Miletus nifer o drefedigaethau yn ardal y Môr Du a'r Crimea yn foreu iawn, ac roedd hi'n meddu llynges oedd yn morio pob rhan o'r Môr Canoldir, a beiddiai ei llongau fynd hyd yn oed mor bell â Chefnfor yr Iwerydd. Bu rhyfeloedd maith a phwysig rhwng y Milesiaid a'r Lydiaid. Ar ôl gorchfygiad Lydia gan Cyrus Fawr, darostyngwyd hithau, ynghyd â'r oll o Ïonia. Parhaodd y ddinas i flodeuo, pa fodd bynnag, hyd nes y cyffrowyd hi i wrthryfel yn erbyn y Persiaid yn amser y rhyfel Ïoniaidd, pan y distrywiwyd hi yn 494 CC. Cafodd ei hailadeiladu, ond ni chyrhaeddodd drachefn ei phwysigrwydd a'i henwogrwydd blaenorol.

Mae'r erthygl hon yn cynnwys testun sydd wedi ei addasu o Y Gwyddoniadur Cymreig, cyhoeddiad sydd yn y parth cyhoeddus.