Ludwig van Beethoven
| Ludwig van Beethoven | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | 16 Rhagfyr 1770  Bonn |
| Bedyddiwyd | 17 Rhagfyr 1770 |
| Bu farw | 26 Mawrth 1827 o sirosis Fienna |
| Dinasyddiaeth | Yr Ymerodraeth Lân Rufeinig, Electorate of Cologne |
| Galwedigaeth | cyfansoddwr, pianydd, arweinydd, athro cerdd, organydd, meistr ar ei grefft, byrfyfyriwr, fiolinydd, cerddor |
| Adnabyddus am | Für Elise, Symphony No. 9, Piano Sonata No. 14, Missa Solemnis, Piano Sonata No. 8, Symphony No. 5, Symphony No. 6, Piano Sonata No. 21, Piano Sonata No. 23, Violin Sonata No. 9, Symphony No. 3, Fidelio |
| Arddull | cerddoriaeth glasurol, symffoni, string quartet, cerddoriaeth siambr, cân werin, triawd llinynnol, opera |
| Prif ddylanwad | Johann Joseph Fux, Johann Sebastian Bach, Josef Haydn, Wolfgang Amadeus Mozart |
| Mudiad | Classical period, cerddoriaeth ramantus |
| Tad | Johann van Beethoven |
| Mam | Maria Magdalena van Beethoven |
| Perthnasau | Karl van Beethoven |
| Gwobr/au | Gwobr y Bröckemännche |
| Llofnod | |
 | |
Roedd Ludwig van Beethoven (17 Rhagfyr 1770 – 26 Mawrth 1827) yn gyfansoddwr Almaenig o'r cyfnod clasurol, er fod ei gyfansoddiadau yn cael eu ystyried fel enghreifftiau cyntaf y cyfnod Rhamantaidd. Er iddo golli ei glyw yn hanner olaf ei oes, parhaodd i gyfansoddi darnau cyffrous, ac fe'i ystyrir yn un o'r cyfansoddwyr gorau erioed. Ymysg ei weithiau mwyaf enwog mae ei bumed a'i nawfed symffoni, y darn piano "Für Elise", y Sonata "Pathétique" a'r Sonata "Golau Lleuad" ("Moonlight Sonata").
Cefndir[golygu | golygu cod y dudalen]
Ganwyd Beethoven yn Bonn, yn blentyn hynaf Johann a Maria Magdalena van Beethoven ei wraig. Does dim sicrwydd am ddiwrnod ei eni, ond cafodd ei fedyddio ar 17 Rhagfyr 1770.[1] Mae'r adeilad lle cafodd ei eni bellach yn cael ei ddefnyddio fel amgueddfa Beethoven-Haus.[2] Roedd y teulu o darddiad Fflemeg a gellir ei olrhain yn ôl i Mechelen. Taid Beethoven oedd wedi ymgartrefu gyntaf yn Bonn pan ddaeth yn ganwr yng nghôr archesgob-etholwr Cwlen; cododd yn y pen draw i ddod yn Kapellmeister. Roedd ei fab Johann hefyd yn ganwr yng nghôr Etholwr Bonn, Maximilian Friedrich. Er yn eithaf llewyrchus ar y dechrau, daeth teulu Beethoven yn raddol dlotach gyda marwolaeth y taid ym 1773 ac effaith alcoholiaeth ar y tad. Erbyn 11 oed roedd yn rhaid i Beethoven adael yr ysgol. Erbyn 18 oed ef oedd brif ddarparydd anghenion y teulu.[3]
Hyfforddiant cerddorol[golygu | golygu cod y dudalen]
Bu perfformiad cyhoeddus cyntaf Beethoven ar 26 Mawrth 1778 lle fu'n canu nifer o wahanol offerynnau.[4]
Bryd hynny anfonwyd ef at organydd y llys van den Eeden, i ddysgu theori cerddoriaeth ac i gael hyfforddiant ar y bysellfwrdd. Ymddengys iddo hefyd gael gwersi piano gan Tobias Friedrich Pfeiffer, a letyodd am gyfnod gyda'r teulu, a hyfforddiant anffurfiol gan sawl organydd lleol. Rhoddodd perthynas, Franz Rovantini, wersi i'r bachgen ar y ffidil a'r fiola.[5]
Ym 1779 penododd yr etholwr y cerddor amlwg Christian Gottlob Neefe fel cyfarwyddwr ei gwmni theatr a'r flwyddyn ganlynol fe'i dyrchafwyd i fod yn organydd y llys. Cymerodd Neef Beethoven fel disgybl cerddorol.[5]
Pan fu'n raid i Neef ymadael a Bonn ym 1782 am gyfnod, penododd Bethoven, a oedd yn 11 oed ar y pryd, i gyflenwi drosto yn ei absenoldeb. Ym 1783 penodwyd Beethoven gan Neef yn offerynnwr y bysellfyrddau yn y gerddorfa ac yn hydref yr un flwyddyn goruchwyliodd cyhoeddiad cyntaf y cerddor ifanc; tri sonata piano cyflwynedig i'r Etholwr Maximilian Friedrich. Doedd Beethoven ddim yn cael cyflog na thal swyddogol am y swyddi penododd Neef ef iddynt. Yn bennaf bu'r dyletswyddau yn gyfnewid am ei hyfforddiant.
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod y dudalen]
- ↑ "Beethoven: Compositions, biography, siblings and more facts". Classic FM (yn Saesneg). Cyrchwyd 2021-04-13.
- ↑ Bonn, Beethoven-Haus; Bonn, Beethoven-Haus. "Beethoven-Haus Bonn". Beethoven-Haus Bonn (yn Saesneg). Cyrchwyd 2021-04-14.
- ↑ "Ludwig van Beethoven | Biography, Music, & Facts". Encyclopedia Britannica (yn Saesneg). Cyrchwyd 2021-04-13.
- ↑ "Beethoven: Background". www.its.caltech.edu. Cyrchwyd 2021-04-14.
- ↑ 5.0 5.1 "Beethoven, Ludwig van". Grove Music Online (yn Saesneg). doi:10.1093/gmo/9781561592630.article.40026. Cyrchwyd 2021-04-14.
