Llyfryddiaeth T. E. Lawrence
Gwedd
Pwnc yr erthygl hon yw gweithiau am T. E. Lawrence. Am weithiau gan Lawrence, gweler T. E. Lawrence y llenor.
Mae'r erthygl hon yn rhan o gyfres ar T. E. Lawrence | |
---|---|
Bywyd cynnar • Teulu • Bywyd personol • Y Gwrthryfel Arabaidd • Wedi'r rhyfel • Y llenor • Seven Pillars of Wisdom • Clouds Hill • Lawrence of Arabia • Llyfryddiaeth |
Dyma lyfryddiaeth o weithiau ysgrifenedig am y llenor a'r milwr T. E. Lawrence (1888–1935) sy'n adnabyddus fel Lawrence o Arabia oherwydd ei ran yn y Gwrthryfel Arabaidd.
Bywgraffiadau
[golygu | golygu cod]Awdurdodedig
[golygu | golygu cod]- Graves, R. Lawrence and the Arabs (Llundain, Jonathan Cape, 1927).
- Liddell Hart, B. H. T. E. Lawrence: In Arabia and After (Llundain, Jonathan Cape, 1935).
- Wilson, Jeremy. Lawrence of Arabia: The Authorized Biography of T. E. Lawrence (Llundain, William Heinemann, 1989).
- Penodwyd yr hanesydd Wilson yn fywgraffydd swyddogol T. E. Lawrence gan ei frawd ac ei ysgutor llenyddol, A. W. Lawrence. Gofynnwyd iddo dderbyn y dasg yn gyntaf ym 1971. Gwrthododd Wilson, gan ragweld y gwaith enfawr bydd rhaid i'w wneud i ymchwilio'r holl ddogfennau llywodraethol ar Lawrence a ddaeth yn gyhoeddus ym 1968. Yn y bôn ni ddaeth unrhyw fywgraffydd arall i fentro ac felly cytunodd Wilson yn hydref 1974.[1] Yn ystod ei waith, casglodd lyfryddiaeth o'i holl ffynonellau a gyhoeddwyd dan y teitl T. E. Lawrence: A Guide to Printed and Manuscript Materials.[2]
Arall
[golygu | golygu cod]- Aldington, Richard. Lawrence of Arabia (Llundain, Collins, 1955).
- Llyfr beirniadol iawn yw bywgraffiad Richard Aldington oedd yn un o'r cyntaf i ymosod ar "fyth Lawrence". Aldington oedd y cyntaf i nodi'n gyhoeddus taw plentyn anghyfreithlon oedd Lawrence, a dywedodd hefyd ei fod yn gyfunrywiol.
- Asher, Michael. Lawrence: The Uncrowned King of Arabia (Llundain, Viking, 1998).
- James, Lawrence. The Golden Warrior: The Life and Legend of Lawrence of Arabia (Weidenfeld, 1990).
- Datgana adolygiad gan Edward Pearce yn y London Review of Books taw bywgraffiad synhwyrol a byr yw llyfr yr academydd Seisnig Lawrence James ar Lawrence, ac heb duedd na safbwynt arbennig iddo.[3] Ysgrifennodd hefyd lyfr ar Allenby o'r enw Imperial Warrior.
- Knightley, P. a Simpson, C. The Secret Lives of Lawrence of Arabia (Llundain, Nelson, 1969).
- Korda, Michael. Hero: The Life and Legend of Lawrence of Arabia (Llundain, JR Books, 2010).
- Mack, John Edward. A Prince of Our Disorder: The Life of T. E. Lawrence (Boston, Little, Brown, 1976).
- Enillodd Mack Wobr Pulitzer (Bywgraffiad neu Hunangofiant) am ei lyfr ar Lawrence, a ysgrifennwyd o safbwynt seiciatrydd.
- MacLean, Alistair. Lawrence of Arabia (Random House, 1962).
- Bywgraffiad cryno a syml yw llyfr y nofelydd antur Alistair MacLean ar Lawrence.
- Robinson, E. Lawrence the Rebel (Llundain, Lincolns-Prager, 1946).
- Stewart, Desmond. T. E. Lawrence (Llundain, Hamish Hamilton, 1977).
- Cyhuddodd bywgraffydd awdurdodedig Lawrence, Jeremy Wilson, Stewart o gynnwys "theorïau di-werth ac anghredadwy" yn ei lyfr.[4]
Llyfrau am Lawrence yn y Gwrthryfel Arabaidd
[golygu | golygu cod]- Barr, James. Setting the Desert on Fire: T. E. Lawrence and Britain's Secret War in Arabia, 1916–18 (Llundain, Bloomsbury, 2006).
- Greaves, Adrian. Lawrence of Arabia: Mirage of a Desert War (Weidenfeld & Nicolson, 2007).
- Konrad, Morsey. T.E. Lawrence und der arabische Aufstand 1916/18 (Osnabrück, Biblio Verlag, 1976).
- Llyfr Almaeneg a ysgrifennwyd yn gyntaf fel traethawd doethurol.
- Schneider, James J. Guerrilla Leader: T. E. Lawrence and the Arab Revolt (Efrog Newydd, Bantam, 2011).
- Mae llyfr James J. Schneider, Athro Emeritws hanes milwrol yn Ysgol Astudiaethau Milwrol Pellach Byddin yr Unol Daleithiau, yn dadansoddi sut daeth Lawrence i fod yn arweinydd y Gwrthryfel Arabaidd trwy ddod i adnabod yr Arabiaid ac i fabwysiadu tactegau gerila. Yn ôl Schneider, roedd Lawrence yn dioddef o anhwylder straen wedi trawma (PTSD) wedi'r rhyfel, o ganlyniad i bwysau ei arweinyddiaeth. Mae Schneider yn anywbyddu trais honedig Lawrence gan Dyrciaid yn Deraa, sydd yn aml yn ganolbwynt i esboniadau seicolegol a seiciatrig o bersonoliaeth Lawrence. Yn lle, enwa Schneider gorchymyn Lawrence i ladd milwyr Tyrciaid yn ddial am gyflafanau ym mhentrefi Arabaidd yn drobwynt i'w gyflwr seicolegol.[5]
Llythyron
[golygu | golygu cod]- Garnett, D. (gol.) The Letters of T. E. Lawrence (Llundain, Jonathan Cape, 1938).
- Lawrence, A. W. Letters to T. E. Lawrence (Llundain, Jonathan Cape, 1962).
Ffynonellau cynradd eraill
[golygu | golygu cod]Ffynonellau cynradd am Lawrence, hynny yw gweithiau gan bobl oedd yn ei adnabod.
Llyfrau
[golygu | golygu cod]- Lawrence, A. W. (gol.) T. E. Lawrence by His Friends (Llundain, Jonathan Cape, 1937).
- Storrs, R. Orientations (Llundain, Nicholson & Watson, 1937).
Hanesyddiaeth
[golygu | golygu cod]Gweithiau eilaidd sydd yn edrych ar Lawrence o safbwynt penodol.
- Meyers, J. (gol.) T. E. Lawrence: Soldier, Writer, Legend (Llundain, Macmillan, 1989).
- Mousa, Suleiman. T. E. Lawrence: An Arab View (Rhydychen, Gwasg Prifysgol Rhydychen, 1966).
Llyfryddiaethau
[golygu | golygu cod]- Clements, Frank. T. E. Lawrence: a reader's guide (Newton Abbott, David & Charles, 1972).
- O'Brien, Philip M. T. E. Lawrence: A Bibliography (Winchester, St. Paul's, 1988).
- Wilson, Jeremy. T. E. Lawrence: A Guide to Printed and Manuscript Materials (Fordingbridge, Castle Hill Press, 1990).
- Cwblhawyd y cyfeirlyfr hwn gan Wilson wrth iddo weithio ar ei fywgraffiad awdurdodedig o Lawrence.
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Wilson, Jeremy. Lawrence of Arabia: The Authorized Biography of T. E. Lawrence (Llundain, William Heinemann, 1989), t. 5.
- ↑ Wilson (1989), t. 10.
- ↑ (Saesneg) Pearce, Edward (11 Hydref 1990). The Man in White. London Review of Books. Adalwyd ar 26 Chwefror 2012.
- ↑ Wilson (1989), t. 13.
- ↑ Peake, Hayden (Mehefin 2012). "Intelligence Officer’s Bookshelf". Studies in Intelligence (Y Ganolfan dros Astudiaeth Cudd-wybodaeth, yr Asiantaeth Gwybodaeth Ganolog (CIA)) 56 (2): 54–5. https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/csi-studies/studies/vol.-56-no.-2/pdfs/Peake-Bookshelf%20Number-June-2012-EXTRACTS.pdf. Adalwyd 9 Medi 2012.
Dolen allanol
[golygu | golygu cod]- (Saesneg) T. E. Lawrence: A Biographical Review – gweflog sy'n cynnwys adolygiadau o lyfrau am Lawrence