Llid y stumog
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | dosbarth o glefyd  |
|---|---|
| Math | clefyd y stumog, clefyd |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Mae llid y stumog (gastritis) yn llid ar leinin y stumog. Gall ddigwydd am gyfnod byr neu barhau dros gyfnod hir. Mae'n bosib nad oes unrhyw symptomau ond, pan mae symptomau i'w gweld, y mwyaf cyffredin yw poen yn rhan uchaf yr abdomen. Mae symptomau posibl eraill yn cynnwys cyfog a chwydu, bolio, colli archwaeth a llosg cylla.[1] Gall cymhlethdodau gynnwys gwaedu, briw ar y stumog, a thiwmorau stumog. Pan achosir y llid gan broblemau hunanimiwn, gall lefel isel o gelloedd coch y gwaed gael ei achosi gan ddiffyg fitamin B12, cyflwr sy'n cael ei adnabod fel anemia dinistriol.[2]
Mae achosion cyffredin yn cynnwys heintio gyda Helicobacter pylori a'r defnydd o gyffuriau gwrthlid ansteroidol. Mae achosion llai cyffredin yn cynnwys alcohol, ymsygu, cocên, afiechyd dwys, problemau hunainimiwn, therapi ymbelydrol a Chlefyd Crohn.[3][4] Gall endoscopi, math o belydr-X, profion gwaed, a phrofion carthion helpu gyda diagnosis. Gall sympromau llid y stumog fod yn arwydd o doriad myocardaidd. Mae cyflyrau eraill gyda symptomau tebyg yn cynnwys llid y pancreas, problemau coden y bustl, a chlefyd briw peptig.
Gellir atal llid y stumog drwy osgoi pethau sy'n ei achosi. Mae triniaeth yn cynnwys meddyginiaethau megis antasid, blocwyr H2, neu atalydd pwmp proton. Yn ystod trawiad aciwt gall yfed lidocen gludiog helpu.[5] Os yw'r llid wedi'i achosi gan gyffuriau gwrthlid ansteroidol, gallir peidio â chymryd rhain. Os yw H. pylori yn bresennol, gall gael ei drin gyda chyfuniad o wrthfiotigau megis amoxicillin a clarithromycin. I'r rhai sy'n dioddef o anemia dinistriol, argymhellir atchwanegiadau fitamin B1 trwy'r ceg neu trwy chwistrelliad . Fel arfer, cynghorir pobl i osgoi bwydydd sy'n achoi trafferthion iddynt.[6]
Credir bod llid y stumog yn effeithio ar tua hanner o boblogaeth y byd. Yn 2013, roedd tua 90 miliwn o achosion newydd o'r cyflwr.[7] Mae'r clefyd yn fwy cyffredin wrth i bobl heneiddio.[8] Achosodd y llid, ynghyd â chlefyd arall yn rhan gyntaf y perfedd sy'n cael ei alw'n duodenitis, tua 50,000 o farwolaethau yn 2015.[9] Darganfyddwyd H. pylori gyntaf yn 1981 gan Barry Marshall a Robin Warren.[10]
Gweler hefyd
[golygu | golygu cod]Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Rosen & Barkin's 5-Minute Emergency Medicine Consult (arg. 4). Lippincott Williams & Wilkins. 2012. t. 447. ISBN 9781451160970.
- ↑ Varbanova, M.; Frauenschläger, K.; Malfertheiner, P. (Dec 2014). "Chronic gastritis - an update.". Best Pract Res Clin Gastroenterol 28 (6): 1031–42. doi:10.1016/j.bpg.2014.10.005. PMID 25439069.
- ↑ "Gastritis". The National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (NIDDK). November 27, 2013. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 6 March 2015. Cyrchwyd 1 March 2015. Unknown parameter
|deadurl=ignored (help) - ↑ Hauser, Stephen (2014). Mayo Clinic Gastroenterology and Hepatology Board Review. Oxford University Press. t. 49. ISBN 9780199373338.
- ↑ Adams, (2012). "32". Emergency Medicine: Clinical Essentials. Elsevier Health Sciences. ISBN 9781455733941.CS1 maint: extra punctuation (link)
- ↑ Webster-Gandy, Joan; Madden, Angela; Holdsworth, Michelle, gol. (2012). Oxford handbook of nutrition and dietetics (arg. 2nd). Oxford: Oxford University Press, USA. t. 571. ISBN 9780199585823.
- ↑ Global Burden of Disease Study 2013, Collaborators (22 August 2015). "Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 301 acute and chronic diseases and injuries in 188 countries, 1990-2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013.". Lancet 386 (9995): 743–800. doi:10.1016/s0140-6736(15)60692-4. PMC 4561509. PMID 26063472. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4561509.
- ↑ Fred F. Ferri (2012). Ferri's Clinical Advisor 2013,5 Books in 1, Expert Consult - Online and Print,1: Ferri's Clinical Advisor 2013. Elsevier Health Sciences. t. 417. ISBN 9780323083737.
- ↑ GBD 2015 Mortality and Causes of Death, Collaborators. (8 October 2016). "Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015.". Lancet 388 (10053): 1459–1544. doi:10.1016/s0140-6736(16)31012-1. PMC 5388903. PMID 27733281. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=5388903.
- ↑ Wang, AY; Peura, DA (October 2011). "The prevalence and incidence of Helicobacter pylori-associated peptic ulcer disease and upper gastrointestinal bleeding throughout the world.". Gastrointestinal endoscopy clinics of North America 21 (4): 613–35. doi:10.1016/j.giec.2011.07.011. PMID 21944414.