K croes
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | Latin-script letter  |
|---|---|
| Rhan o | yr wyddor Ladin |
| Yn cynnwys | slash, K |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Mae K strôc lletraws (hefyd K stróc croesliniol neu K croes) - Ꝃ, ꝃ - yn lythyren o'r wyddor Ladin, sy'n deillio o K gydag ychwanegiad bar croeslin trwy'r goes.
Defnydd[golygu | golygu cod]
Defnyddir y llythyr hwn mewn testunau canoloesol fel talfyriad ar gyfer calendâu, kalendas,, yn ogystal ag ar gyfer karta a kartam, dogfen neu writ.[1][2] Gellid cyflawni'r un swyddogaeth hefyd gan "K gyda strôc" (Ꝁ, ꝁ), neu "K gyda strôc a strôc croeslin" (Ꝅ, ꝅ).[1]
Yn yr iaith Lydaweg, defnyddir y llythyren hon, yn bennaf o'r 15g i'r 20g, i dalfyrru Ker, rhagddodiad a ddefnyddir mewn enwau lleoedd, tebyg i'r Gymraeg "caer".[3]
Defnydd a gwaharddiad ar y Lydaweg[golygu | golygu cod]
Fe'i defnyddiwyd mewn dogfennau statws sifil ar gyfer toponymau neu gyfenwau: Ꝃjézéquel ar gyfer Kerjézéquel, Ꝃmoisan ar gyfer Kermoisan. Ers 1955, mae’r cyfarwyddyd cyffredinol sy’n ymwneud â statws sifil wedi ei wahardd ac yn ei ystyried yn “newidiad clir i sillafu”.[4][5]
Gwaharddiad[golygu | golygu cod]
Yn y llyfr Le K barré d'hier à aujourd'hui gan Yann Riou (cymdeithas Lambaol, neuadd dref Lampaul-Plouarzel,, a gyhoeddwyd ym 1992, mae'r awdur yn nodi y byddai dyfarniad gan Gyngor Gwladol Ffrainc wedi gorchymyn dileu o'r K croesedig mewn gweithredoedd swyddogol tua 1895.
Llythyr oddi wrth Weinidog y Llynges a’r Trefedigaethau at yr Awdurdodau Morwrol dyddiedig 19 Ebrill 1881. “Gwahardd K/, rhag sillafu enwau priod mewn gohebiaeth swyddogol” […] Y dull hwn o fynd ymlaen a allai arwain at ddryswch a gwneud chwiliadau mewn cyfeiriaduron, tablau yn nhrefn yr wyddor, archifau, ac ati yn fwy anodd. Rwyf wedi penderfynu na fydd y K/ yn cael ei ddefnyddio mwyach mewn unrhyw ohebiaeth swyddogol, rhifau personél, llyfrynnau, cyfnodolion dogfennau ac ati […] [Hoeliwyd. (Bwletin Swyddogol y Llynges 1880-1883 Cyfrol 13).[6]
Sylw Yeun ar Gow[golygu | golygu cod]
Ceir sylwad brathog ar y newid gan y Llydawr, Yeun ar Gow:
"War a lavaras, e oa deuet an urzh eus Pariz hag a rae difenn da voirat skritur an anvioù tiegezh. Ne c helled mui, hiviziken, er skridoù savet el lezioù-barn hag en tiez-kêr, lakaat Ꝃ evit Kêr, da skouer Knalegenn evit Kernalegenn. "Ur vezh," emezañ, "n'o devo ken ar Vretoned ar gwir da skrivañ anvioù 'zo eus o bro evel ma plij ganto!"
— Yeun ar Gow, Eñvorennù ("Atgofion")[7]
[Cyfieithiad Cymraeg: “Fel y dywedwyd wrthyf, roedd gorchymyn wedi dod o Baris i wahardd y talfyriad o gyfenwau. Ni allwn mwyach, o hyn ymlaen, mewn gweithredoedd a sefydlwyd gan lysoedd a neuaddau tref, roi Ꝃ ar gyfer Kêr, er enghraifft Ꝃnalegenn yn lle Kernalegenn. “Cywilydd,” meddai, “na fydd gan y Llydawyr hawl bellach i ysgrifennu enwau eu gwlad fel y mynnant!"]
Fodd bynnag, mae'r arbenigrwydd orthograffig hwn wedi goroesi Ynys Réunion neu Mauritius ac mae'n parhau i barhau yn yr 21g, fel yng nghyfenw K/Ourio y cerddor Olivier K/Ourio; yr amrywiad ꝂVern gan y cyfarwyddwr Mauritiaidd, Gustave Kervern, neu'r aelod seneddol o Réunion, Emeline K/Bidi.
Ym mis Hydref 2016, rhyddhaodd y canwr-gyfansoddwr o Lydaw Dom Duff yr albwm, Ꝃkwll ("Kercool").[8].
Oriel[golygu | golygu cod]
-
Beddrod Louis-Marie-Gabriel Le Coat de Kerveguen -
Maenhir Kerluhir -
Ker Hermine -
Map de Cassini, Hauslab-Liechtenstein - manylyn afon Kersan -
Tystysgrif marwolaeth Marie Kerneau (Ꝃneau)
.jpg)
.png)
Amgodiadau cyfrifiadurol[golygu | golygu cod]
Mae llythren K bras a bach gyda strôc groeslinol wedi'i amgodio yn Unicode fel fersiwn 5.1, ar bwyntiau cod U+A742 ac U+A743.[9][10]
| ffurf | edrychiad | nod y lythyren |
cod | disgrifiad |
|---|---|---|---|---|
| bras | Ꝃ | Nodyn:UniCar | U+A742 |
llythyren Lladin bras k croes |
| bach | ꝃ | Nodyn:UniCar | U+A743 |
llythyren Lladin bach k croes |
Llyfryddiaeth[golygu | golygu cod]
- Adriano Cappelli, Lexicon Abbreviaturarum, J. J. Weber, Leipzig (1928).
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ 1.0 1.1 "Proposal to add medievalist characters to the UCS" (PDF). 30 January 2006. International Organization for Standardization. Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 16 July 2011. Cyrchwyd 2 March 2017.
- ↑ Cappelli, Lexicon Abbreviaturarum, p. 195.
- ↑ Andries, Patrick (2003-03-25). "Entretien avec Ken Whistler, directeur technique du consortium Unicode" (yn fr). Document Numérique 6 (3–4): 329–351. doi:10.3166/dn.6.3-4.329-351. ISSN 1279-5127. https://semanticscholar.org/paper/7577141aa419d04645adf845e43792fbd691a058.
- ↑ Article 106 de l’instruction générale relative à l’état civil du 11 mai 1999, lire en ligne sur le site de Légifrance.
- ↑ Article 88 de l’instruction générale relative à l’état civil du 21 septembre 1955, lire en ligne[dolen marw] sur le site de Légifrance.
- ↑ {[cite web |url=https://drouizig.org/en/tools-and-resources/typography/ |publisher=Gwefan An Drouizig |title=Topography Breton writing Crossed K |access-date=31 Awst 2023}}
- ↑ Eñvorennoù (Souvenirs) publié dans « Al Liamm », rhifyn 176, 1976, tudalen 197, lcite web[dolen marw].
- ↑ "CD Dom Duff - K'Kwll - Folk - rock - Rock and Folk - Dom Duff," (yn Ffrangeg). Coop Breizh. Cyrchwyd 2021-04-13.
- ↑ "Unicode Character 'LATIN CAPITAL LETTER K WITH DIAGONAL STROKE' (U+A742)". Fileformat.info. Cyrchwyd 2 March 2018.
- ↑ "Unicode Character 'LATIN SMALL LETTER K WITH DIAGONAL STROKE' (U+A743)". Fileformat.info. Cyrchwyd 2 March 2018.
Dolenni allanol[golygu | golygu cod]
- Gwefan An Drouizig safle technoleg gwe Llydweg sy'n defnyddio'r K croes (Llydaweg, Ffrangeg, Saesneg)
- Manylion am y K croes gwefan An Drouizig
.svg){kind=small}