Gwilym Iwan Jones

Gwilym Iwan Jones
Ganwyd	3 Mai 1904
Bu farw	25 Ionawr 1995
Dinasyddiaeth	Cymru
Alma mater	Coleg yr Iesu, Rhydychen St John's School, Leatherhead
Galwedigaeth	anthropolegydd, ffotograffydd

Gweinyddwr trefedigaethol, anthropolegydd a ffotograffydd Cymreig oedd Gwilym Iwan Jones (3 Mai 1904 – 25 Ionawr 1995). Roedd yn arbenigwr ar gelfyddydd dwyrain Nigeria.

Ganwyd yn Nhref y Penrhyn yn Ne Affrica. Treuliodd ei blentyndod cynnar yn Tsile cyn i'r teulu dychwelyd i Loegr ym 1915. Mynychodd ysgol St John's yn Leatherhead, Surrey. Enillodd ysgoloriaeth i astudio hanes yng Ngholeg yr Iesu, Rhydychen, ym 1923. Chwaraeodd fel asgellwr i Glwb Rygbi Cymry Llundain.

Ymunodd â'r gwasanaeth trefedigaethol ym 1926, a gwasnaethodd yn swyddi Is-swyddog Ardal yn Nwyrain Nigeria a Swyddog Ardal yn Bende ac ardaloedd cyfagos Owerri. Magodd ddiddordeb yn niwylliant brodorol y wlad, ac astudiodd gwrs ffotograffiaeth er mwyn iddo dynnu lluniau o ddawnsiau a mygydau traddodiadol yr Igboaid a'r Ibibio.

Gadawodd ei yrfa drefedigaethol ym 1946, a daeth yn ddarlithydd yn adran anthropoleg gymdeithasol ym Mhrifysgol Caergrawnt. Daeth yn gymrawd yng Ngholeg yr Iesu, Caergrawnt, ym 1962. Cyhoeddodd nifer o lyfrau ar gymdeithas a diwylliant Nigeria, gan gynnwys The Ibo and Ibibio Peoples of Eastern Nigeria (gyda Daryll Forde; 1950), Trading States of the Oil Rivers (1963), a The Art of Eastern Nigeria (1984).