Granada

Granada
Math	bwrdeistref Sbaen
Prifddinas	Granada city
Poblogaeth	232,717
Pennaeth llywodraeth	Marifrán Carazo
Cylchfa amser	UTC+01:00, UTC+2
Gefeilldref/i	Freiburg im Breisgau, Aix-en-Provence
Nawddsant	Caecilius of Elvira, Q60968240
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	Granada notarial district, Vega de Granada
Sir	Talaith Granada
Gwlad	Sbaen
Arwynebedd	88.02 km²
Uwch y môr	693 metr
Gerllaw	Darro
Yn ffinio gyda	Armilla, Pulianas, Maracena, Atarfe, Santa Fe, Vegas del Genil, Churriana de la Vega, Ogíjares, La Zubia, Cájar, Huétor Vega, Cenes de la Vega, Pinos Genil, Dúdar, Beas de Granada, Huétor Santillán, Víznar, Jun
Cyfesurynnau	37.175°N 3.6°W
Cod post	18001–18015, 18182, 18190
Swydd pennaeth; y Llywodraeth	mayor of Granada
Pennaeth y Llywodraeth	Marifrán Carazo
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Dinas yng nghymuned ymreolaethol Andalucía, Sbaen, yw Granada, sy'n brifddinas talaith Granada. Saif wrth droed mynyddoedd y Sierra Nevada, 738 medr uwch lefel y môr. Yn 2005 roedd poblogaeth y ddinas yn 236,982.

Adeilad enwocaf Granada yw'r Alhambra, caer a phalas o'r cyfnod Islamaidd. Oherwydd yr Alhambra a nifer o atyniadau eraill, er enghraifft ar fryn yr Albaicín, mae Granada yn gyrchfan bwysig i dwristiaid. Mae Prifysgol Granada hefyd yn adnabyddus.

Roedd sefydliad yma yn y cyfnod Celtiberaidd, yna bu dinas Roegaidd yma dan yr enw Elibyrge neu Elybirge. Dan y Rhufeiniaid, gelwid hi yn "Illiberis". Cipiwyd y ddinas gan fyddin Islamaidd dan Tariq ibn-Ziyad yn 711. Yn 1013 daeth Granada yn deyrnas annibynnol dan swltan, ac yn 1228 daeth brenhinllin y Nasrid i rym yma. Hwy a adeiladodd yr Alhambra ac adeiladau eraill.

Ar 2 Ionawr 1492, ildiodd y teyrn mwslimaidd olaf, Muhammad XII, a elwid yn Boabdil gan y Cristionogion, y ddinas i fyddin Ferdinand ac Isabella, Los Reyes Católicos ("Y Teyrnoedd Catholig").

Mae'r Alhambra, y Generalife a'r Albaicín yn Safle Treftadaeth y Byd.

Pobl enwog o Granada

Leo Africanus (c.1494-c.1554?), awdur
Federico García Lorca (1898–1936), bardd a dramodydd