Ffured
| Ffured | |
|---|---|
| |
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Animalia |
| Ffylwm: | Chordata |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Carnivora |
| Teulu: | Mustelidae |
| Genws: | Mustela |
| Rhywogaeth: | M. putorius |
| Isrywogaeth: | M. p. furo |
| Enw trienwol | |
| Mustela putorius furo (Linnaeus, 1758) | |
Mae ffured (Mustela putorius furo) yn famal o'r genws Mustela. Mae'n greadur meingorff gyda blew melynwyn sy'n perthyn i dylwyth y ffwlbart a'r wenci. Credir iddo gael ei led-ddofi am y tro cyntaf tua 2,500 o flynyddoedd yn ôl. Mae'n cael ei ddefnyddio i hela cwningod a llygod mawr trwy ei dychryn allan o'u tyllau. Erbyn heddiw mae'n anifail mynwes eithaf cyffredin yn ogystal.
Gelwir rhywun sy'n defnyddio ffuredau i hela yn ffuredwr.
Ffured
[golygu | golygu cod]Aristophanes a soniodd gyntaf am ‘’ffured’’ yn 450 CC ac wedyn Aristotl yn 350BC. Ysgrifenwyr Groeg a Rhufain yr Henfyd yn y ganrif gyntaf AD oedd y cyntaf i dystio am ddefnyddio ffuredi i hel cwningodo’u tyllau. Daeth y disgrifiadau cysàct cyntaf o ffuredi o Strabo tua 200 AD, pan y rhyddhawyd ffureti ar Ynysoedd y Balearig i reoli cwningod. O gofio bod y gwningen yn frodorol i Benrhyn Iberia ac gogledd-orllewin Affrica, yn y parthau hynny y cafodd y ffwlbart ei hyweddu.[1].
Mae’r ffured a’r ffwlbart yn debyg iawn i’w gilydd o ran maint a chyfrannedd, i’r graddau nad yw’n bosib gwahaniaethu ffuredi o flew tywyll oddi wrth eu cefndryd gwyllt, er fod penglog y ffured gyda chyfaint llai na’r ffwlbart a gwasgfa post-orbitaidd llymach[2]. O gymharu a’r ffwlbart mae gan y ffured ymennydd syweddol lai, er na wnaethpwyd y gymhariaeth honno gyda ffwlbartod Môr y Canoldir sef hynafiaid uniongyrchol y ffured[3]. Atgyfnerthir y theori o darddiaid Mediteranaidd y ffured gan y ffaith ei fod yn llai goddefol o oerfel nag isrywogaethau gogleddol y ffwlbart[4]. Mae’r ffured yn fwy ffrwythlon hefyd na’r ffwlbart; mae’n cynhyrchu dau dorllwyth y flwyddyn neu fwy, o’i gymharu ag un y ffwlbart[5][6]. Yn wahanol i is-rywogaethau eraill, sydd yn greaduriaid unig, mae’r ffured yn barod iawn i fyw mewn grwpiau cymdeithasol[7]. Mae’r ffured yn fwy araf ei holl symudiadau na’r ffwlbart, ac ni ddefnyddia braidd byth chwarennau drewllyd ei sawr rhefrol[8] Overall, the ferret represents a neotenous form of polecat.[9].
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Lewington 2000, tt. 3–5
- ↑ Harris & Yalden 2008, tt. 485–487
- ↑ Hemmer 1990, t. 108
- ↑ Clutton-Brock, J. (1987). A Natural History of Domesticated Mammals. London: British Museum (Natural History). t. 208. ISBN 0-521-34697-5.
- ↑ Bednarz M. Observations on reproduction in polecat and ferret hybrids (abstract). Anim Breed 1962;30:239.
- ↑ Bednarz M. Preliminary observations on the growth and development of polecat and ferret hybrids (abstract). Anim Breed 1962;30:239
- ↑ Brown, Susan, A. "Inherited behavior traits of the domesticated ferret". weaselwords.com. Cyrchwyd 29 Ionawr 2010.
- ↑ Hemmer 1990, t. 86
- ↑ Lewington 2000, tt. 93
