David Edward Hughes

Oddi ar Wicipedia
David Edward Hughes
Ganwyd16 Mai 1831 Edit this on Wikidata
Llundain Edit this on Wikidata
Bu farw22 Ionawr 1900 Edit this on Wikidata
Llundain Edit this on Wikidata
Man preswylBardstown, Bowling Green, Kentucky Edit this on Wikidata
DinasyddiaethBaner Cymru Cymru
Alma mater
  • Spalding Hall Edit this on Wikidata
Galwedigaethcerddor, dyfeisiwr, ffisegydd, cerddolegydd Edit this on Wikidata
PriodAnna Merrill Chadbourne Morey Hughes Edit this on Wikidata
Gwobr/auCymrawd y Gymdeithas Frenhinol, Medal Brenhinol, Commandeur de la Légion d'honneur‎, Medal Albert, Urdd y Goron Haearn (Awstria) Edit this on Wikidata
Ffotograff cynharach.

Gwyddonydd, telynor a dyfeiswr y teledeipiadur a'r meicroffon oedd David Edward Hughes (16 Mai 183122 Ionawr 1900) a anwyd yng Nghorwen neu o bosib Llundain.[1][2] Dyfeisiodd y teledeipiadur (neu'r telegraph) yn 1855 a'r meicroffon yn 1878.

Magwraeth ac addysg[golygu | golygu cod]

Ei dad oedd David Hughes o'r Bala a symudodd i Lundain. Gan iddynt symud o le i le, ni wyddys i sicrwydd ai yng Nghorwen ai Llundain y'i ganed.[3] Roedd yn frawd iau i'r telynor Joseph Hughes.

Ymfudodd gyda'i deulu i dalaith Virginia, U.D.A., pan oedd yn saith oed, a chafodd ei addysg yn S. Joseph's College, Bardstown, Kentucky. Pan oedd yn 19 dyrchafwyd ef yn athro prifysgol mewn cerddoriaeth yn y coleg hwnnw a'r flwyddyn ddilynol cafodd gadair gwyddoniaeth naturiol yno hefyd.

"Telegraff Hughes" (1866-1914), y telegraff argraffu cyntaf a allai argraffu testun ar dâp papur. Gwnaethpwyd gan 'Siemens und Halske', yr Almaen. Pellter: 300-400 km. Arddangosfa Amgueddfa Dechnoleg Warsaw (Muzeum Techniki).

Gwaith y dyfeisydd[golygu | golygu cod]

Yn 21 oed dyfeisiodd 'delegraff printio' ag iddo nodweddion creadigol; gadawodd y coleg er mwyn canolbwyntio ar ddyfais a oedd yn cludo llais drwy weiren fetal, a gorffennodd y ddyfais yn 1855, cyn roi patent arni yn 1856. Ceisiodd ei marchnata (gan gynnwys taith i Loegr yn 1857 ac yna i Ffrainc) ond ni chafwyd fawr o ddiddordeb ynddi. Ond yn 1860 prynwyd y ddyfais gan Lywodraeth yr U.D. ac o fewn ychydig flynyddoedd roedd yn cael ei defnyddio drwy Ewrop; daeth y Hughes Telegraph System hefyd yn safon drwy Ewrop.[4]

Yn 1879 gwnaeth arbrawf ddiddorol a brofodd fod ymbelydredd electromagnetig yn bodoli, a hynny pan drosglwyddodd signalau radio o un pen i Great Portland Street, Llundain i'r llall. Roedd hyn wyth mlynedd cyn i Heinrich Hertz gael y clod am wneud yr un peth! Roedd hefyd, ugain mlynedd cyn darllediad radio Guglielmo Marconi. Ystyrir (ym myd gwyddoniaeth) fod y methiant o'i gydanabod yn gam mawr.

Anrhydeddau[golygu | golygu cod]

Delwedd cyntaf yn dangos David gyda'i frawd Joseph yn canu deuawd ar y delyn

Mae Hughes yn un o'r gwyddonwyr gyda'r nifer mwyaf o anrhydeddau erioed. Yn eu plith y mae:

  • Medal Aur Rhwysgfawr (Y Grand Gold Medal) a gyflwynwyd iddo yn y Paris Exhibition, 1867
  • Medal Aur y Gymdeithas Frenhinol yn 1885
  • Medal Aur Albert gan Gymdeithas Celfyddydau Prydain yn 1897
  • Am ddyfeisio'r Teledeipiadur a'r meicroffon cyflwynodd Napoleon III anrhydedd Chevalier of the Legion of Honour gan ei wneud yn Commander of the Imperial Order of the Legion of Honour.
  • Urdd Sant Meurice a Sant Lazare (gan yr Eidal)
  • Urdd y Goron Haearn, a'r teitl 'Barwn' (gan Awstria)
  • Urdd Santes Ann (Rwsia)
  • Urdd Anrhydeddus Sant Michael (Bafaria)
  • Cadlywydd Urdd FrenhinolCroes Fawr Medjidie (Twrci)
  • Cadlywydd Urddau Carlos III (Sbaen)
  • Seren Prif Swyddog Urdd Brenhinol Takovo (Serbia)
  • Swyddog ac Urdd Brenhinol Leopold (Gwlad Belg).

Bu farw yn Llundain.

Patent[golygu | golygu cod]

  • David E Hughes, Patent UDA Rhif 0014917; Telegraph (gyda'i allweddell yn nhrefn y wyddor a gydag argraffydd ei hun) 20 Mai 1856
  • David E Hughes, Patent UDA Rhif 0022531; Duplex Telegraph 4 Ionawr 1859
  • David E Hughes, Patent UDA Rhif 0022770; Printing Telegraph (with type-wheel) 25 Ionawr 1859

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. Y Bywgraffiadur Arlein; Gwefan Llyfrgell Genedlaethol Cymru; adalwyd 22 Ionawr 2017.
  2. Gwefan Cymru Fyw; adalwyd 4 Chwefror 2015
  3. Anon. "88. David Edward Hughes". 100 Welsh Heroes. Culturenet Cymru. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2009-05-14. Cyrchwyd 30 Mehefin 2009.
  4. Sarkar, T. K.; Mailloux, Robert; Oliner, Arthur A. (2006). History of Wireless. USA: John Wiley and Sons. tt. 260–261. ISBN 0471783013.
Comin Wikimedia
Comin Wikimedia
Mae gan Gomin Wikimedia
gyfryngau sy'n berthnasol i: