Cwm Prysor
 | |
| Math | dyffryn  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Gwynedd |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 52.9°N 3.85°W |
 | |
Cwm mynyddig ym Meirionnydd, Gwynedd, yw Cwm Prysor. Gorwedd i'r dwyrain o Drawsfynydd.
Mae union ystyr y gair prysor yn ansicr, ond mae'n debygol ei fod yn gyfuniad o'r gair prysg, sef "llwyni" neu "mangoed", a'r terfyniad -or sy'n dynodi amledd. Gellid cynnig fod yr enw yn cyfeirio at y prysgwydd a dyfai yn y cwm.[1]
Llifa Afon Prysor ar hyd y cwm, o'i tharddle yn Llyn Conglog Mawr ar ymyl y Migneint.
Tua milltir ahanner o ben uchaf y cwm, ger Craig yr Aderyn, ceir adfeilion Castell Prysor, castell sy'n dyddio o gyfnod Owain Gwynedd. Arhosodd Brenin Lloegr Edward 1af yma yn 1284, a mae llythyr a ysgrifennodd wedi ei gyfeirio o'r castell, yn bodoli.
Roedd y rheilffordd o Blaenau Ffestiniog i Bala yn rhedeg drwy'r cwm, ond fe'i caewyd pan foddwyd Cwm Tryweryn i greu cronfa ddŵr i Lerpwl yn 1965.
Yng Nghwm Prysor mae Yr Ysgwrn, cartref Hedd Wyn, Bardd y Gadair Ddu.
Ar un adeg bu Cwm Prysor yn lle digon diarffordd ond heddiw mae'r ffordd A4212 rhwng Trawsfynydd a'r Bala yn rhedeg trwyddo.
Brodor arall o Gwm Prysor yw'r awdur a'r cerddor Dewi Prysor.
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ 'Enwau lleoedd' yn Atlas Meirionnydd (Y Bala, 1975).