Castell Rhuthun

Castell Rhuthun

Math	castell
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	Ystâd Castell Ruthin
Lleoliad	Rhuthun
Sir	Sir Ddinbych
Gwlad	Cymru
Uwch y môr	76.8 metr, 79.2 metr
Cyfesurynnau	53.112181°N 3.311737°W
Statws treftadaeth	adeilad rhestredig Gradd I, heneb gofrestredig, Henebion Cenedlaethol Cymru
Sefydlwydwyd gan	Dafydd ap Gruffudd
Manylion
Dynodwr Cadw	DE022
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Hen gastell yn nhref hanesyddol Rhuthun, Sir Ddinbych, ydy Castell Rhuthun. Mae'n gymysgedd o olion adeiladu o wahanol oesoedd: fe'i hadeiladwyd yn gyntaf ar olion Caer Gymreig tuag 1280 gan Dafydd ap Gruffudd brawd Llywelyn ap Gruffudd, Tywysog Cymru. Cafodd ei ddymchwel ar ôl Rhyfel Cartref Lloegr. Fe'i ail-adeiladwyd fel gwesty mawr yn y 19eg ganrif.

Hanes

Mae Castell Rhuthun ar safle a ddefnyddiwyd yn gyntaf fel caer o'r Oes yr Haearn. Yn 1277, rhoddodd Edward I, brenin Lloegr y tir i Dafydd ap Gruffudd fel diolch am ei gymorth yn ystod goresgyniad Gogledd Cymru. Yn wreiddiol, cafodd y castell yr enw Cymraeg Castell Coch yn yr Gwernfor.

Roedd y castell yn fwyaf nodedig fel cartref cangen o'r teulu bonheddig De Grey a roddwyd y teitl "Barwniaid Grey de Ruthyn" a phennaeth arglwyddiaeth marcher Dyffryn Clwyd. Roedd yn ganolfan i Reginald Grey, 3ydd Barwn Grey de Ruthyn - y dyn y gellid dweud iddo sbarduno gwrthryfel Owain Glyn Dŵr.

Oriel

• 
  Castell Rhuthun o'r ffrynt - y prif fynedfa
• 
  Ffrynt - dau lew tew
• 
  Waliau'r gwesty modern, ger y ffrynt.
• 
  Esiampl o ffenest
• 
  Yr hen gastell
• 
  Hen waliau
• 
  Pont a waliau yn y cefn
• 
  Waliau'r gwesty yn y cefn
• 
  Waliau'r gwesty yn y cefn
• 
  Cefn
• 
  Y cefn
• 
  Y fynedfa o'r gwesty i'r ardd
• 
  Cloc y castell
• 
  Coridor yr hen gastell
• 
  Y gerddi a hen wal
• 
  Y gerddi ffurfiol
• 
  Cefn y castell
• 
  Ychydig o adfeilion yr hen gastell
• 
  Y brif fynedfa i'r hen gastell