Neidio i'r cynnwys

Cap tonnog

Oddi ar Wicipedia
Cap tonnog
Psilocybe cyanescens

Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas: Fungi
Dosbarth: Basidiomycota
Urdd: Agaricales
Teulu: Strophariaceae
Genws: Psilocybe[*]
Rhywogaeth: Psilocybe cyanescens
Enw deuenwol
Psilocybe cyanescens
Wakef.

Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Strophariaceae yw'r Cap tonnog (Lladin: Psilocybe cyanescens; Saesneg: Blueleg Brownie).[1] Y Capiau Gwinau yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Yn ôl Geiriadur Prifysgol Cymru, ystyr 'gwinau' yw 'Browngoch, rhuddgoch, eurfrown (am wallt, aeliau, &c.), castanliw (am feirch), cochddu, melynfrown, coch tywyll; brith, cymysg, cymylog...' Mae'r teulu Strophariaceae yn gorwedd o fewn urdd yr Agaricales.

O'u bwyta, gall y ffwng yma gael effaith seicoweithredol; gall hyn arwain at newidiadau mewn canfyddiad (perception), hwyliau'r person, ymwybyddiaeth, gwybyddiaeth neu ymddygiad y person.

Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop a Gogledd America.

Lliw sborau'r fadarchen hon yw blackish-brown. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un fflat. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: tegyll. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel maethiad saproffytig.

Ffyngau

[golygu | golygu cod]

Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.

Aelodau eraill o deulu'r Strophariaceae

[golygu | golygu cod]

Mae gan Cap tonnog ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:

Rhestr Wicidata:

rhywogaeth enw tacson delwedd
Naucoria excentrica Naucoria excentrica
Naucoria exquista Naucoria exquista
Naucoria fallax Naucoria fallax
Naucoria farinosa Naucoria farinosa
Naucoria festiva Naucoria festiva
Naucoria fimicola Naucoria fimicola
Naucoria fiorii Naucoria fiorii
Naucoria flacca Naucoria flacca
Naucoria flavoviridula Naucoria flavoviridula
Naucoria floridana Naucoria floridana
Diwedd y rhestr a gynhyrchwyd yn otomatig o Wicidata.

Gweler hefyd

[golygu | golygu cod]

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
  2. Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
  3. Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Cap tonnog gan un o brosiectau . Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.