Cap tonnog
| Cap tonnog Psilocybe cyanescens
| |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Agaricales |
| Teulu: | Strophariaceae |
| Genws: | Psilocybe[*] |
| Rhywogaeth: | Psilocybe cyanescens |
| Enw deuenwol | |
| Psilocybe cyanescens Wakef. | |
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Strophariaceae yw'r Cap tonnog (Lladin: Psilocybe cyanescens; Saesneg: Blueleg Brownie).[1] Y Capiau Gwinau yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Yn ôl Geiriadur Prifysgol Cymru, ystyr 'gwinau' yw 'Browngoch, rhuddgoch, eurfrown (am wallt, aeliau, &c.), castanliw (am feirch), cochddu, melynfrown, coch tywyll; brith, cymysg, cymylog...' Mae'r teulu Strophariaceae yn gorwedd o fewn urdd yr Agaricales.
O'u bwyta, gall y ffwng yma gael effaith seicoweithredol; gall hyn arwain at newidiadau mewn canfyddiad (perception), hwyliau'r person, ymwybyddiaeth, gwybyddiaeth neu ymddygiad y person.
Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop a Gogledd America.
Lliw sborau'r fadarchen hon yw blackish-brown. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un fflat. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: tegyll. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel maethiad saproffytig.
Ffyngau
[golygu | golygu cod]Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Strophariaceae
[golygu | golygu cod]Mae gan Cap tonnog ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Naucoria excentrica | Naucoria excentrica | |
| Naucoria exquista | Naucoria exquista | |
| Naucoria fallax | Naucoria fallax | |
| Naucoria farinosa | Naucoria farinosa | |
| Naucoria festiva | Naucoria festiva | |
| Naucoria fimicola | Naucoria fimicola | |
| Naucoria fiorii | Naucoria fiorii | |
| Naucoria flacca | Naucoria flacca | |
| Naucoria flavoviridula | Naucoria flavoviridula | |
| Naucoria floridana | Naucoria floridana |
Gweler hefyd
[golygu | golygu cod]Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Cap tonnog gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.