Cap cwyr duol
| Cap cwyr duol Hygrocybe conica
| |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Agaricales |
| Teulu: | Hygrophoraceae |
| Genws: | Capiau cwyr |
| Rhywogaeth: | Hygrocybe conica |
| Enw deuenwol | |
| Hygrocybe conica (Schaeff.) P.Kumm. | |
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Hygrophoraceae yw'r Cap cwyr duol (Lladin: Hygrocybe conica; Saesneg: Blackening Waxcap).[1] 'Y Capiau Cwyr' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Mae'r 'capiau cwyr' yn grwp adnabyddus iawn yng Nghymru, ac maent I'w cael yma (fel yng ngweddil Ewrop), fel arfer, ar feysydd o welltiroedd agored. Yng ngweddill y byd, maen nhw'n tyfu mewn coedwigoedd. Ceir enw Cymraeg arall ar y rhywogaeth hon, sef Cap cwyr pigfain. Mae'r teulu Hygrophoraceae yn gorwedd o fewn urdd yr Agaricales.
Ceir cryn dystiolaeth, dros y blynyddoedd, na ellir bwyta'r ffyngau hyn.
Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop. Fe'i ceir hefyd yn Seland Newydd.
Lliw sborau'r fadarchen hon yw gwyn. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un cap conig. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: tegyll. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel mycorhisa.
Ffyngau[golygu | golygu cod]
Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Hygrophoraceae[golygu | golygu cod]
Mae gan Cap cwyr duol ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Cap cwyr chwerw | Hygrocybe mucronella | _P._Karst_388492.jpg) |
| Cap cwyr coch | Hygrocybe coccinea |  |
| Cap cwyr duol | Hygrocybe conica | _1.jpg) |
| Cap cwyr ffibraidd | Hygrocybe intermedia |  |
| Cap cwyr rhuddgoch | Hygrocybe punicea | |
| Cap cwyr y calch | Hygrocybe calciphila |  |
| Cap cŵyr parhaol | Hygrocybe acutoconica |  |
| Hygrocybe calyptriformis | Hygrocybe calyptriformis |  |
| Hygrocybe psittacina | Hygrocybe psittacina | |
| Hygrocybe virginea | Hygrocybe virginea |  |
Gweler hefyd[golygu | golygu cod]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Cap cwyr duol gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.