Cadair eisteddfodol

Cadair Eisteddfod Môn 1959.

Cadair bren a wobrwyir i enillydd eisteddfod yw cadair eisteddfodol.

Gellir olrhain traddodiad y gadair farddol yn ôl i amser Cyfraith Hywel, pan oedd y Pencerdd yn ennill yr hawl i sedd arbennig yn neuadd y tywysog drwy fuddugoliaeth yn yr ymryson beirdd. Derbynai Beirdd yr Uchelwyr fedal arian ar ffurf cadair, a'i wisgid ar yr ysgwydd chwith. Cafodd y fath "gadeiriau" eu rhoi'n wobr i feirdd yn eisteddfodau Caerfyrddin yn 1451 a Chaerwys yn 1523 ac yn 1567. Diflannai'r arfer hon yng nghyfnod eisteddfodau'r tafarnau yn y 18g.

Portread o Wallter Mechain yn gwisgo'i fedal eisteddfodol a delw'r gadair arni.

John Edwards (Meiriadog) a Chadair Eisteddfod Powys 1892.

Cafodd delw'r gadair ei hysgythru ar ambell fedal yn eisteddfodau rhanbarthol yn nechrau'r 19g. Un ohonynt oedd yn wobr i Walter Davies (Gwallter Mechain) am yr awdl yn Eisteddfod Caerfyrddin 1819, ac ar 10 Ionawr 1821 fe dderbyniodd y bardd hwnnw gadair dderw oddi ar y Cyfeillion Amyneddgar er anrhydedd iddo. Fel arall, parhaodd y fedal arian yn wobr eisteddfodol nes Eisteddfod Genedlaethol Cymru Aberdâr 1885, pan sefydlwyd seremoni gadeirio'r bardd am yr awdl orau.

Gweler hefyd

• Cadair yr Eisteddfod Genedlaethol