Brithdegyll wyffurf
| Brithdegyll wyffurf Panaeolus semiovatus
| |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Agaricales |
| Teulu: | Bolbitiaceae |
| Genws: | Panaeolus[*] |
| Rhywogaeth: | Panaeolus semiovatus |
| Enw deuenwol | |
| Panaeolus semiovatus | |
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Bolbitiaceae yw'r Brithdegyll wyffurf (Lladin: Panaeolus semiovatus; Saesneg: Egghead Mottlegill).[1] 'Y Brithdegyll' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. 'Brith' yw 'gyda smotiau' a 'thegyll' yw lluosog 'tagell'. Mae'r teulu Bolbitiaceae yn gorwedd o fewn urdd yr Agaricales.
Lliw sborau'r fadarchen hon yw du. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un amgrwm. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: tegyll. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel maethiad saproffytig.
Ffyngau[golygu | golygu cod]
Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Bolbitiaceae[golygu | golygu cod]
Mae gan Brithdegyll wyffurf ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Galeropsis allospora | Galeropsis allospora | |
| Galeropsis andina | Galeropsis andina | |
| Galeropsis angusticeps | Galeropsis angusticeps | |
| Galeropsis aporos | Galeropsis aporos | |
| Galeropsis besseyi | Galeropsis besseyi | |
| Galeropsis bispora | Galeropsis bispora | |
| Galeropsis deceptiva | Galeropsis deceptiva | |
| Galeropsis desertorum | Galeropsis desertorum | |
| Medelwr | Panaeolina foenisecii |  |
| Panaeolina castaneifolia | Panaeolina castaneifolia | _Bon_206562.jpg) |
Gweler hefyd[golygu | golygu cod]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Brithdegyll wyffurf gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.