Amanita borffor
| Amanita borffor Amanita porphyria
| |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Agaricales |
| Teulu: | Amanitaceae |
| Genws: | Amanita[*] |
| Rhywogaeth: | Amanita porphyria |
| Enw deuenwol | |
| Amanita porphyria Alb. & Schwein. (1805) | |
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Amanitaceae yw'r Amanita borffor (Lladin: Amanita porphyria; Saesneg: Grey Veiled Amanita).[1] 'Yr Amanitáu' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Tarddiad yr enw yma yw Amanus (Hen Roeg: Ἁμανός), mynydd yn Cilicia. Mae'r teulu Amanitaceae yn gorwedd o fewn urdd yr Agaricales.
Mae'r cemegolion o fewn y ffwng yma'n wenwynig.
Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop a Gogledd America.
Lliw sborau'r fadarchen hon yw gwyn. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un amgrwm. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: tegyll. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel mycorhisa.
Ffyngau
[golygu | golygu cod]Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Amanitaceae
[golygu | golygu cod]Mae gan Amanita borffor ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Amanitaria bingensis | Amanitaria bingensis | |
| Amanitaria eliae | Amanitaria eliae | |
| Amanitaria frostiana | Amanitaria frostiana | |
| Amanitaria gemmata | Amanitaria gemmata | |
| Amanitaria muscaria | Amanitaria muscaria | |
| Amanitaria pantherina | Amanitaria pantherina | |
| Amanitaria pubescens | Amanitaria pubescens | |
| Amanitopsis plumbea | Amanitopsis plumbea | |
| Amarrendia grandispora | Amarrendia grandispora | |
| Amarrendia lignicolor | Amarrendia lignicolor |
Gweler hefyd
[golygu | golygu cod]Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Amanita borffor gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.