Rheilffordd Dwyrain Swydd Gaerhirfryn

Oddi ar Wicipedia
Locomotif 'Crab' ar Reilffordd Dwyrain Swydd Gaerhirfryn
Mae 'Princess Elizabeth' yn ymweld â'r rheilffordd
Rheilffordd Dwyrain Swydd Gaerhirfryn
exCONTg
KBHFxa
Rawtenstall
eHST
Ewood Bridge ac Edenfield
HST
Irwell Vale
eHST
Stubbins
exCONTgq eABZg+r
BHF
Ramsbottom
TUNNEL1
Twnnel Nuttall (115 llath)
TUNNEL1
Twnnel Brooksbottom (423 llath)
hKRZWae
Traphont Brooksbottom
HST
Summerseat
exCONTgq eABZg+r
TUNNEL1
Twnnel Gogledd Bury (80 llath)
BHF
Stryd Bolton, Bury
STR+l ABZgr
Cyffwrdd De Bury
DST STR
Buckley Wells
xmENDE eHST
Stryd Knowsley, Bury
uxABZg+l mKRZo uKBHFeq
Bury Interchange, Metrolink Manceinion
uCONTf STR
hKRZWae
Traphont dros Afon Roch
SKRZ-Bo
Traphont dros Traffordd M66
eHST
Broadfield
BHF
Heywood
CONTf

Rheilffordd yn Swydd Gaerhirfryn, Gogledd-orllewin Lloegr, yw Rheilffordd Dwyrain Swydd Gaerhirfryn.

Hanes y rheilffyrdd gwreiddiol[golygu | golygu cod]

Gorsaf reilffordd Heol Bolton

Ym 1844, cyfluniwyd lein, yn gadael y rheilffordd rhwng Manceinion a Bolton o Gyffordd Clifton ac yn mynd i Bury, Summerseat, Ramsbottom, a Rawtenstall. Erbyn 1846 – cyn agoriad y lein – daeth y rheilffordd yn rhan o Reilffordd Dwyrain Swydd Gaerhirfryn.

Agorwyd lein arall ym 1841, yn mynd o Reilffordd Manceinion a Leeds i Heywood. Estynnwyd y lein i Bury ym Mai 1848 a chyrhaeddodd Bolton yn Nhachwedd 1848. Erbyn 1849, daeth y Rheilffordd Manceinion a Leeds yn rhan o Rheilffordd Swydd Gaerhirfryn a Swydd Efrog. Ym 1859, daeth y Rheilffordd Dwyrain Swydd Gaerhirfryn hefyd yn rhan y Rheilffordd Swydd Gaerhirfryn a Swydd Efrog. Ym 1922, daeth y Rheilffordd Swydd Gaerhirfryn a Swydd Efrog yn rhan o Reilffordd Llundain a'r Gogledd Orllewin, sydd wedi dod yn rhan o'r Rheilffordd Llundain, Canolbarth a'r Alban, un o'r bedwar cwmni mawrion a ffurfiwyd ym 1923. Daeth y bedwar yn Rheilffyrdd Prydeinig ym 1948.[1] Yn dilyn addroddiad Dr. Richard Beeching, caewyd y lein o Gyffordd Clifton i Bury ar 5 Rhagfyr 1966. Daeth y lein rhwng Bury a Rawtenstall yn trac sengl ym 1969, a dymchwelwyd sawl adeilad a phontydd dros y trac. Daeth y wasanaeth rhwng Bolton a Rochdale i ben ar 5 Hydref 1970, a chaewyd gorsafoedd yn Bradley Fold, Broadfield a Heywood. Daeth y wasanaeth rhwng Bury a Rawtenstall i ben ar 5 Mehefin 1972. Agorwyd Bury Interchange, a symudwyd trenau Manceinion - Bury i'r orsaf newydd o orsaf Stryd Bolton.[2]

Adfywiad[golygu | golygu cod]

Ffurfiwyd Cymdeithas Warchodaeth Rheilffordd Ardal Helmshore a Chyffiniau ym 1966, yn gobeithio ailagor y lein o Gyffordd Stubbins (ar y lein o Bury i Rawtenstall) i Accrington, sydd wedi cau ar 5 Rhagfyr 1966. Erbyn 1968, disodlwyd y gymdeithas gan Gymdeithas Warchodaeth Rheilffordd Dwyrain Swydd Gaerhirfryn, yn bwriadu ailagor y lein rhwng Cyffordd Stubbins a Haslingden. Llogwyd Iard Castlecroft oddi ar Gyngor Bury ac agorwyd Amgeuddfa Drefnidigaeth Bury ar y safle ar 26 Awst 1972. Yn dilyn trafodaethau rhwng y gymdeithas, Cyngor Swydd Manceinion Mwy a Chyngor Bwrdeistref Rossendale, prynwyd y lein o Bury i Rawtenstall ac yr adeiladau sydd yn weddill gan yr awdurdodau. Ffurfiwyd ymddiriedolaeth yn cynnwys yr awdurdodau lleol a Chwmni Rheilffordd Ysgafn Dwyrain Swydd Gaerhirfryn. Disodlwyd Cyngor Swydd Manceinion Mwy gan Gyngor Bwrdeistref Bury ar 31 Mawrth 1986.[3]

Ailagorwyd y lein rhwng Bury a Ramsbottom ar 25 Gorffennaf 1987, ac agorwyd adeiladau newydd, seiliedig ar adeiladau yng ngorsafoedd Summerseat a Helmshore, ar 19 Mehefin 1989.ilagorwyd y lein hyd at Rawtenstall ar 27 Ebrill 1991.

Dechreuodd ymdrech i gyrraedd Heywood, a daeth Cyngor Bwrdeistref Rochdale yn rhan o'r Ymddiriedolaeth.Adeiladwyd dwy bont newydd gan Cyngor Bwrdeistref Bury. Daeth cysylltiad i weddill y rheilffyrdd efo'r lein i Heywood, ac roedd ymweliadau gan locomotifau eraill yn bosibl. Ailagorwyd y lein rhwng Bury a Heywood i deithwyr ar 6 Medi 2003.[2]

Y dyfodol[golygu | golygu cod]

Mae cynllun i gyrraedd Castleton, ar y lein rhwng Manceinion a Rochdale..[2] cynllunir adeiladu gorsaf i gynnwys gwasanaethau’r Rheilffordd Dwyrain Swydd Gaerhirfryn a gwasanaethau’r rhwydwaith cenedlaethol. Mae Cyngor Bwrddeistref Rochdale yn cefnogi’r cynllun ac yn gobeithio cyllido’r prosiect gan ddatblygu tir cyfagos.[4]

Locomotifau stêm[golygu | golygu cod]

Gweithredol[golygu | golygu cod]

Rhif ac enw Disgrifiad Hanes a statws presennol Lifrai Llun
32 'Gothenburg' 0-6-0T Cwmni Camlas Longau Manceinion Adeiladwyd ym 1903 Tomos y Tanc ~
1370 'May' 0-4-0ST Cwmni Peckett Adeiladwyd ym 1915 ~
132 'Sapper' 0-6-0ST 'Austerity' Adeiladwyd ym 1944 ~
47324 Dosbarth 3F 0-6-0T Fowler 'Jinty' LMS Adeiladwyd ym 1926.
80080 Dosbarth 4 2-6-4T Riddles Adeiladwyd ym 1954. Ar fenthyg o Butterley ~

Nid yn weithredol[golygu | golygu cod]

Rhif ac enw Disgrifiad Hanes a statws presennol Lifrai Llun
13065 Dosbarth 5P/4F 2-6-0 LMS Hughes 'Crab' Adeiladwyd ym 1927. Atgyweirir.
80097 Dosbarth 4 BR 2-6-4T Adeiladwyd ym 1954. Yn cael atgyweiriad hir-dymor ~
3855 Dosbarth 2884 2-8-0 GWR Adeiladwyd ym 1942. Atgyweirir ~
1 0-4-0ST Cwmni Andrew Barclay Adeiladwyd ym 1927. Yn Amgueddfa Cludiant Bury ~
46428 Dosbarth 2 2-6-0 Ivatt Adeiladwyd ym 1948. Yn storfa ~
49395 Dosbarth G2 0-8-0 LNWR Adeiladwyd ym 1921, ar fenthyg o'r Amgueddfa Reilffordd Genedlaethol. Yn gollwng dŵr o diwbau'r boeler. ~

Locomotifau cedwir gan eraill ar y rheilffordd[golygu | golygu cod]

Rhif ac enw Disgrifiad Hanes a statws presennol Lifrai Llun
35009 'Shaw Savill' Dosbarth 'Merchant Navy' 4-6-2 SR Adeiladwyd ym 1942. Atgyweirir. ~
35022 'Holland America Line' Dosbarth 'Merchant Navy' 4-6-2 SR Adeiladwyd ym 1948. Atgyweirir. ~
35027 'Port Line' Dosbarth 'Merchant Navy' 4-6-2 SR Adeiladwyd ym 1948. Atgyweirir. ~
45407 'The Lanashire Fusilier' Dosbarth 5 4-6-0 LMS Adeiladwyd ym 1937 ~
44871 Dosbarth 5 4-6-0 LMS Adeiladwyd ym 1945 ~
45212 Dosbarth 5 4-6-0 LMS Adeiladwyd ym 1935, Atgyweirir ~
7564 Dosbarth Y14 0-6-0 GE Adeiladwyd ym 1912. Atgyweirir. ~
47298 Dosbarth 3F 0-6-0T LMS 'Jinty'. Adeiladwyd ym 1924 Tomos y Tanc ~
7229 Dosbarth 7200 2-8-2T GWR Adeiladwyd ym 1935. Yn storfa yn Iard Stryd Baron. ~

Locomotifau ac unedau diesel[golygu | golygu cod]

Mae'r rheilffordd yn nodedig am ei niferoedd o locomotifau diesel. Mae llawer ohonynt yn eiddo unigolion neu grwpiau annibynnol, sy'n.cydweithio fel Grwp Diesel y Rheilffordd Dwyrain Swydd Gaerhirfryn.

Gweithredol[golygu | golygu cod]

Rhif ac enw Disgrifiad Hanes a statws presennol Lifrai Llun
9009 Motor Rail/Motorail Simplex 4WDM ~
4002 'Arundel Castle' Locomotif Cwmni Camlas Llongau Manceinion. Adeiladwyd gan Gwmni Hudswell Clarke ~
D2956 Dosbarth 01 BR peilot sied Castlecroft ~
D2062 Dosbarth 08 BR Glas ~
13594 Dosbarth 08 BR peilot gweithdy Stryd Baron du ~
D9531 'Ernest' Dosbarth 14 BR gwyrdd golau a thywyll ~
D9539 Dosbarth 14 BR Ar fenthyg o Reilffordd Stêm Ribble. gwyrdd golau a thywyll ~
31466 Dosbarth 31 BR Adeiladwyd ym 1959. Ar fenthyg o Reilffordd Fforest y Ddena coch ac aur Rheilffordd EWS ~
33109 'Captain Bill Smith RNR' Dosbarth 33 BR Adeiladwyd ym 1960 Glas BR ~
D7076 Dosbarth 35 BR Adeiladwyd ym 1962 Glas BR
37109 Dosbarth 37 BR Adeiladwyd ym 1963 Glas BR ~
37304 'Clydebridge' Dosbarth 37 BR Glas BR ~
D335[5] Dosbarth 40 BR Gwyrdd BR ~
345 Dosbarth 40 BR Adeiladwyd ym 1960 Glas BR ~
D1501 Dosbarth 47 BR gwyrdd golau a thywyll ~
50015 'HMS Valiant' Dosbarth 50 BR Adeiladwyd ym 1968 Glas BR; logo mawr ~
D9009 'Alycidion' Dosbarth 55 BR Gwyrdd BR ~
51562 a 51922 Uned dosbarth 108 BR ~
51339, 59506 a 51382 Uned dosbarth 117 BR Gweithio heb 59506 ar hyn o bryd ~
54289 Uned dosbarth 121 BR ~
W55001 Uned dosbarth 122 BR Adeiladwyd ym 1958 Glas BR ~

Locomotifau diesel sydd yn rhywle arall[golygu | golygu cod]

Rhif ac enw Disgrifiad Hanes a statws presennol Lifrai Llun
37901 'Mirrlees Pioneer' Dosbarth 37 BR ar log i Reilffordd Canol Hampshire ~
37518 'Fort William/An Gearasdan' Dosbarth 37 BR Adeiladwyd ym 1963. Yn Gweithio dros Gwmni Rheilffordd yr Arfordir Gorllewin. Lifrai Gwennol Intercity.
D832 'HMS Onslaught' Dosbarth 42 BR Ar Rheilffordd Gorllewin Gwlad yr Haf

Locomotifau ac unedau diesel yn cael eu hatgyweirio[golygu | golygu cod]

Rhif ac enw Disgrifiad Hanes a statws presennol Lifrai Llun
438 'Planet' Cwmni Hibberd Atgyweirir yn Sied Castlecroft. ~
07013 Dosbarth 07 BR Heb weithio ers 2002/3. Yn disgwyl am atgyweiriad llawn. ~
D3232 Dosbarth 08 BR Angen trwsiad i'r modur. ~
08944 Dosbarth 08 BR Angen trwsiad i'r modur. ~
20087 'Hercules' Dosbarth 20 BR Adeiladwyd ym 1961. Problem drydanol. Glas BR ~
D9537 Dosbarth 14 BR Angen atgyweiriad llawn ~
D8233 Dosbarth 15 BR Atgyweirir yng Ngweithdy Stryd Baron. ~
D5054 'Phil Southern' Dosbarth 24 BR Angen gwaith ar brif generadur a boeler cynhesu trenau.
D5705 Dosbarth 28 BR Yn storfa yng Ngweithdy Stryd Baron. ~
6536 Dosbarth 33 BR Atgyweirir yn sied Buckley Wells, ~
37418 Dosbarth 37 BR Trwsir peiriant ac ailbeintio. Glas BR logo mawr. ~
45135 ' 3rd Carabiniers' Dosbarth 45 BR Adeiladwyd ym 1961. Atgyweirir yn sied Buckley Wells. ~
D1041 'Western Prince' Dosbarth 52 BR Adeiladwyd ym 1962. Dechreuwyd gwaith corff ac ailweirio yn sied Castlecroft. Glas BR ~
51485+56121 Uned dosbarth 105 BR Atgyweirir yn sied Buckley Wells. ~
1305 (207202) 60130+70549+60904 Uned dosbarth 207 BR Atgyweirir cyrff 60130 a 60904 yn sied Buckley Wells. ~

Locomotifau diesel mewn storfa[golygu | golygu cod]

Rhif ac enw Disgrifiad Hanes a statws presennol Lifrai Llun
33046 Dosbarth 33 BR Prynwyd i roi darnau sbâr i 33109 (6525) & 6536 (33117). Glas ~
8099 Dosbarth 80 Rheilffordd Gogledd Iwerddon Prynwyd i roi darnau sbâr i 1305. Wedi newid ar gyfer trac maint safonol yn sied Buckley Wells. ~

Trydanol[golygu | golygu cod]

Rhif ac enw Disgrifiad Hanes a statws presennol Lifrai Llun
65451+77172 Uned dosbarth 504 BR Atgyweirir yn Buckley Wells, i ddod yn gerbydau teithwyr. ~

Tramiau[golygu | golygu cod]

Rhif ac enw Disgrifiad Hanes a statws presennol Lifrai Llun
752 Cerbyd llyfnu cledrau Cynt o Blackpool, yn storfa yn Stryd Baron. Eiddo Cymdeithas Amgueddfa Cludiant Manceinion. ~
702 Dosbarth 'Balloon' Blackpool. yn storfa, disgwyl am le yn Parc Heaton, Manceinion. Eiddo Cymdeithas Amgueddfa Cludiant Manceinion. ~

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. "Gwefan steamrailwaylines". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-05-06. Cyrchwyd 2014-07-31.
  2. 2.0 2.1 2.2 "Tudalen hanes ar wefan y rheilffordd". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2014-02-19. Cyrchwyd 2014-07-31.
  3. "Gwefan Your Bury". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-06-06. Cyrchwyd 2014-07-31.
  4. Lisa Gray (12 Medi 2014) "Plans to link Castleton Station to the East Lancashire Railway remain on track", Manchester Evening News
  5. Cymdeithas Warchodaeth Dosbarth 40

Dolen allanol[golygu | golygu cod]