Poblogaeth siaradwyr Cymraeg
Roedd y Gymraeg, iaith Geltaidd Frythonig, yn cael ei siarad yn hanesyddol gan fwyafrif o boblogaeth Cymru. Yn ôl Cyfrifiad 2021, mae 17.8% o bobl Cymru yn siarad Cymraeg.
Crynodeb graffigol 1750-1900[golygu | golygu cod]
- Ieithoedd Cymru 1750–1900
-
1750
-
1800
-
1850
-
1900
_-_1750.svg)
_-_1800.svg)
_-_1850.svg)
_-_1900.svg)
Lliwiau: • Cymraeg (gwyrdd) • Dwyieithog (pinc) • Saesneg (gwyn)
Cyn y cyfrifiad[golygu | golygu cod]
- 1801: tua 80% [1] (Poblogaeth: 587,000,[2] felly tua 470,000 o siaradwyr Cymraeg)
- 1851: tua 67% [1] (Poblogaeth: 1,163,000,[2] felly tua 779,000 o siaradwyr Cymraeg)
Cyfrifiad[golygu | golygu cod]
| Blwyddyn | Nifer y siaradwyr | % o'r boblogaeth | % newid ers hynny |
|---|---|---|---|
| 1891 (recordiad cyntaf) | 910,289 [3] | **51.2 [3] | Amh |
| 1901 | 930,000 [4] | 50 [4] | -1.2 |
| 1911 | *977,366 [5] | 43.5 [5] | -6.5 |
| 1921 | 929,183 [6] | 37.4 [6] | -5.9 |
| 1931 | 909,261 [7] | 36.8 [7] | -0.6 |
| 1941 (dim cyfrifiad) | Amh | Amh | Amh |
| 1951 | 714,686 [7] | 28.9 [7] | -7.9 (mewn 20 mlynedd) |
| 1961 | 659,022 [7] | 26.0 [7] | -2.9 |
| 1971 | 542,425 [8] | 20.7 [8] | -5.3 |
| 1981 | 503,532 [9] | 19.0 [9] | -1.7 |
| 1991 | 508,000 [10] | 18.7 [10] | -0.3 |
| 2001 | 582,400 [11] | 20.5 [12] | +1.8 |
| 2011 | 562,000 [10] | 19.0 [10] | -1.5 |
| 2021 | 538,000 [13] | 17.8 [13] | -1.2 |
*y boblogaeth fwyaf o siaradwyr Cymraeg a gofnodwyd erioed mewn cyfrifiad
**cyfran fwyaf o siaradwyr Cymraeg a gofnodwyd erioed mewn cyfrifiad
Amh: ddim yn berthnasol
Mae ffigurau’r cyfrifiad yn dynodi’r rhai sy’n gallu siarad Cymraeg dros 3 oed.[14][15]
Arolygon Poblogaeth Blynyddol[golygu | golygu cod]
| Blwyddyn yn diweddu Rhagfyr oni nodir yn wahanol |
Nifer y siaradwyr | % o'r boblogaeth | % newid ers y flwyddyn flaenorol |
|---|---|---|---|
| 2001 | 836,070 | 30.0 | Amh |
| 2002 | 811,043 | 29.0 | -1.0 |
| 2003 | 786,072 | 28.0 | -1.0 |
| 2004 | 767,960 | 27.1 | -0.9 |
| 2005 | 753,236 | 26.5 | -0.6 |
| 2006 | 757,423 | 26.5 | 0.0 |
| 2007 | 725,407 | 25.2 | -1.3 |
| 2008 | 763,858 | 26.4 | +1.2 |
| 2009 | 739,679 | 25.5 | -0.9 |
| 2010 | 742,331 | 25.5 | 0.0 |
| 2011 | 769,038 | 26.3 | +0.8 |
| 2012 | 768,734 | 26.2 | -0.1 |
| 2013 | 794,799 | 27.0 | +0.8 |
| 2014 | 812,515 | 27.5 | +0.5 |
| 2015 | 809,008 | 27.3 | -0.2 |
| 2016 | 842,717 | 28.3 | +1.0 |
| 2017 | 873,634 | 29.2 | +0.9 |
| 2018 | 898,375 | 29.9 | +0.7 |
| 2019 | 858,901 | 28.4 | -1.5 |
| 2020 | 883,069 | 29.1 | +0.7 |
| 2021 | 892,200 | 29.5 | +0.4 |
| 2022 (blwyddyn yn diweddu ym mis Mehefin) | 899,500 | 29.7 | +0.2 |
Amh: ddim yn berthnasol
Mae ffigurau arolwg poblogaeth blynyddol yn dangos nifer y bobl dros dair oed sy’n gallu siarad Cymraeg. [17] Amcangyfrifwyd nifer y siaradwyr ar sail y ganran o'r boblogaeth sy'n siarad Cymraeg a maint y boblogaeth gyffredinol a ddarperir gan yr Arolwg Blynyddol o'r Boblogaeth.
Addysg Cymraeg[golygu | golygu cod]
Addysg gynradd[golygu | golygu cod]
| Blwyddyn ysgol | Cyfrwng Cymraeg
disgyblion [18] |
Nifer y disgyblion mewn dosbarthiadau lle mae'r Gymraeg | % y disgyblion mewn dosbarthiadau lle mae'r Gymraeg |
|---|---|---|---|
| 1985 | 29,368 | 11.7 | |
| 1986 | 30,109 | 11.9 | |
| 1887. llarieidd-dra eg | 31,320 | 12.2 | |
| 1988 | 33,174 | 12.5 | |
| 1989/1990 | 45,387 | 36,441 | 13.5 |
| 1990/1991 | 46,773 | 38,404 | 14.1 |
| 1991/1992 | 43,984 | 43,984 | 16.0 |
| 1992/19943 | 46,088 | 46,088 | 16.6 |
| 1993/1994 | 48,845 | 46,950 | 16.4 |
| 1994/1995 | 47,907 | 49,382 | 17.1 |
| 1995/1996 | 49,187 | 50,327 | 17.2 |
| 1996/1997 | 49,472 | 50,392 | 17.2 |
| 1997/1998 | 50,398 | 51,853 | 17.7 |
| 1998/1999 | 50,118 | 51,600 | 17.7 |
| 1999/2000 | 49,545 | 51,336 | 17.8 |
| 2000/2001 | 49,422 | 51,087 | 17.9 |
| 2001/2002 | 49,687 | 51,344 | 18.2 |
| 2002/2003 | 50,756 | 51,977 | 18.7 |
| 2003/2004 | 51,131 | 52,064 | 19.1 |
| 2004/2005 | 52,792 | 52,857 | 19.6 |
| 2021/2022 | 90,715 |
* Mae mwy na hanner addysgu’r cwricwlwm trwy gyfrwng y Gymraeg
Addysg uwchradd[golygu | golygu cod]
| Blwyddyn ysgol | Cyfrwng Cymraeg
disgyblion [18] |
|---|---|
| 1988/1989 | 26,151 |
| 1989/1990 | 26,058 |
| 1990/1991 | 27,897 |
| 1991/1992 | 29,990 |
| 1992/1993 | 29,791 |
| 1993/1994 | 31,132 |
| 1994/1995 | 33,204 |
| 1995/1996 | 32,973 |
| 1996/1997 | 33,371 |
| 1997/1998 | 34,566 |
| 1998/1999 | 36,289 |
| 1999/2000 | 37,288 |
| 2000/2001 | 38,007 |
| 2001/2002 | 38,817 |
| 2002/2003 | 39,458 |
| 2003/2004 | 40,169 |
Gweler hefyd[golygu | golygu cod]
Yr Iaith Gymraeg[golygu | golygu cod]
- yr iaith Gymraeg
- Hanes yr Iaith Gymraeg
- llenyddiaeth Gymraeg
- Cymdeithas yr Iaith Gymraeg
- Comisiynydd y Gymraeg
Arall[golygu | golygu cod]
- Ieithoedd Celtaidd
- Statws yr iaith Wyddeleg
- Gaeleg yr Alban#Dosbarthiad yn yr Alban
- iaith Gernyweg
- byd Saesneg ei iaith
- Dirywiad yr iaith Geltaidd yn Lloegr
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ 1.0 1.1 Davies, J (1993). The Welsh Language. University of Wales Press.
- ↑ 2.0 2.1 John Davies (1993). A History of Wales. tt. 258–59, 319. ISBN 9780141926339.
- ↑ 3.0 3.1 "IX.—LANGUAGES IN WALES AND MONMOUTHSHIRE".
- ↑ 4.0 4.1 Deuchar, Margaret. Minority Language Survival in Northwest Wales: An Introduction. http://www.lingref.com/isb/4/046ISB4.PDF.
- ↑ 5.0 5.1 "Welsh language – Fast Facts". Learn Welsh (yn Saesneg). Cyrchwyd 2022-02-14.
- ↑ 6.0 6.1 "Welsh Speakers in 1921 | Peoples Collection Wale". www.peoplescollection.wales (yn Saesneg). Cyrchwyd 2022-02-14.
- ↑ 7.0 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 A Linguistic Map of Wales. JSTOR 1792639. https://www.jstor.org/stable/pdf/1792639.pdf.
- ↑ 8.0 8.1 Emery, Frank; White, Paul (1975). "Welsh-Speaking in Wales According to the 1971 Census". Area 7 (1): 26–30. JSTOR 20000922. https://www.jstor.org/stable/20000922.
- ↑ 9.0 9.1 "No dataset selected – Nomis – Official Labour Market Statistics". www.nomisweb.co.uk. Cyrchwyd 2022-02-14.
- ↑ 10.0 10.1 10.2 10.3 2011 Census: First Results on the Welsh Language. https://gov.wales/sites/default/files/statistics-and-research/2019-03/121211sb1182012en.pdf.
- ↑ "Welsh language data from the Annual Population Survey: 2001 to 2018". GOV.WALES (yn Saesneg). Cyrchwyd 14 Chwefror 2022.
- ↑ "Census shows Welsh language rise" (yn Saesneg). 14 Chwefror 2022.
- ↑ 13.0 13.1 "Welsh language, Wales - Office for National Statistics 2021 Census". www.ons.gov.uk. Cyrchwyd 6 Rhagfyr 2022.
- ↑ "Welsh language data from the Annual Population Survey: October 2020 to September 2021". GOV.WALES (yn Saesneg). Cyrchwyd 14 Chwefror 2022.
- ↑ "Welsh language data from the Annual Population Survey: October 2020 to September 2021". GOV.WALES (yn Saesneg). Cyrchwyd 15 Chwefror 2022.
- ↑ "Annual Population Survey – Ability to speak Welsh by local authority and year". statswales.gov.wales. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2019-06-20. Cyrchwyd 14 Chwefror 2022.
- ↑ Statistician, Chief (2019-03-27). "Chief Statistician's update: a discussion about the Welsh language data from the Annual Population Survey". Digital and Data Blog (yn Saesneg). Cyrchwyd 2022-02-14.
- ↑ 18.0 18.1 18.2 18.3 "Welsh language". statswales.gov.wales. Cyrchwyd 2022-11-23.
- ↑ 19.0 19.1 "Number of pupils in primary, middle and secondary school classes by local authority and Welsh category". statswales.gov.wales. Cyrchwyd 2023-01-01.