Pathé News
| Enghraifft o'r canlynol | cwmni cynhyrchu ffilmiau, Asiantaeth newyddion, sefydliad  |
|---|---|
| Genre | newyddion ar ffilm |
| Rhiant sefydliad | Pathé |
| Gwefan | http://www.britishpathe.com/ |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Roedd Pathé News yn gynhyrchydd riliau newyddion a rhaglenni dogfen a oedd yn gweithredu yn y Deyrnas Unedig rhwng 1910 a 1970. Roedd ei sylfaenydd, Charles Pathé, yn arloeswr yn y ddelwedd symudol yn oes y ffilmiau mud. Mae archif Pathé News bellach yn cael ei adnabod fel British Pathé. Mae ei gasgliad o newyddion a ffilmiau nodwedd wedi'i ddigideiddio'n llawn ac ar gael ar-lein. Mae ganddi 85,000 o ddogfennau ffilm hanesyddol o 1896 i 1978. Mae British Pathé hefyd yn gweithredu gwasanaeth ar-lein o'r enw British Pathé TV, sydd wedi'i anelu at gynulleidfa arbenigol.[1]
Hanes[golygu | golygu cod]
Mae gwreiddiau Pathé News ym Mharis yn 1896, pan sefydlwyd y Société Pathé Frères gan Charles Pathé a'i frodyr, a arloesodd yn natblygiad y ddelwedd symudol. Mabwysiadodd Charles Pathé arwyddlun cenedlaethol Ffrainc, y ceiliog, fel nod masnach i'w gwmni. Ar ôl i'r cwmni, a elwir bellach yn Compagnie Générale des Éstablissements Pathé Frère Phonographes & Cinématographes, ddyfeisio rîl newyddion y sinema gyda'r Pathé-Journal, dechreuodd Pathé Ffrengig gynhyrchu'r rîl newyddion. Dechreuodd y Pathé Ffrengig riliau newyddion yn 1908 ac agorodd swyddfa rîl newyddion ar Wardour Street yn Llundain ym 1910.[2]
Dangoswyd y riliau newyddion mewn sinemâu a buont yn dawel tan 1928. Buont yn rhedeg am tua phedwar munud i ddechrau ac yn cael eu cyhoeddi bob pythefnos. Yn y dyddiau cynnar, cymerwyd lluniau camera o safle llonydd, ond daliodd newyddion Pathé ddigwyddiadau fel naid barasiwt angheuol Franz Reichelt o Dŵr Eiffel ac anaf marwol y swffragét Emily Davison gan geffyl rasio yn Epsom Derby 1913.
_(page_375_crop).jpg)
Yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf, galwyd riliau newyddion y sinema yn “Pathé Animated Gazettes” a buont yn cystadlu â phapurau newydd am y tro cyntaf. Ar ôl 1918, dechreuodd British Pathé gynhyrchu cyfres o gylchgronau sinema lle roedd y riliau newyddion yn llawer hirach ac yn ehangach. Erbyn 1930, roedd British Pathé yn ymdrin â newyddion, adloniant, chwaraeon, diwylliant a phynciau eraill mewn rhaglenni fel Pathétone Weekly, Pathé Pictorial, Gazette ac Eve's Film Review.
Ym 1927 gwerthodd y cwmni British Pathé (yr adrannau ffilm nodwedd a rîl newyddion) i First National, er, parhaodd y Pathé News Ffrengig tan 1980, ac mae'r llyfrgell bellach yn rhan o gasgliad Gaumont Pathé. Newidiodd Pathé ddwylo eto ym 1933 pan ddaeth i feddiant British International Pictures, a adwaenid yn ddiweddarach fel y Associated British Picture Corporation. Ym 1958 fe'i gwerthwyd eto i Warner Bros. a daeth yn Warner-Pathé. Ym mis Chwefror 1970, rhoddodd Pathé y gorau i gynhyrchu rîl newyddion y sinema oherwydd na allai'r cwmni gystadlu â theledu mwyach.[2]
Digido[golygu | golygu cod]
Gwerthwyd y llyfrgell ei hun, ynghyd ag Associated British Picture, i EMI Films ac wedi hynny i gwmnïau eraill gan gynnwys The Cannon Group (a holltodd yr adrannau ffilmiau nodwedd a rîl newyddion) a’r Daily Mail and General Trust, cyn cael ei hadfywio fel adran ar wahân yn 2009.[3] Mae'r adran ffilmiau nodwedd bellach yn rhan o StudioCanal ac nid oes ganddi unrhyw gysylltiad â Pathé, y cwmni Ffrengig a rhiant-gwmni gwreiddiol British Pathé.
Rhoi ar Youtube[golygu | golygu cod]
Yn 2002 digidwyd yr archif gyfan gyda chefnogaeth ariannol Loteri Genedlaethol y DU. Ar 7 Chwefror 2009 agorodd British Pathé sianel YouTube ar gyfer ei archif rîl newyddion. Ym mis Mawrth 2010, ail-lansiodd British Pathé ei archif fel safle adloniant ar-lein, gan wneud Pathé News yn wasanaeth i’r cyhoedd a’r diwydiant darlledu.
Ym mis Ebrill 2014, uwchlwythodd British Pathé y casgliad cyfan o 85,000 o ffilmiau hanesyddol i'w sianel YouTube, gan sicrhau bod yr archif ar gael i wylwyr ledled y byd.[4] O 2020 ymlaen, mae archif British Pathé bellach hefyd yn cynnwys deunydd o gasgliad hanesyddol Reuters.
Newidiadau enw[golygu | golygu cod]
Mae British Pathé wedi cael ei adnabod dan yr enwau canlynol:
- C.G.P.C. (1910-1927)
- First Pathé Cenedlaethol (1927-1933)
- Associated British-Pathé/RKO-Pathé (1933–1958)
- Warner-Pathé (1958–1970)
- British Pathé News (1990–1995)
- British Pathé (ers 1995)
Cymru ar British Pathé[golygu | golygu cod]
Ceir rîliau ffilm newyddion o Gymru ac am Gymru fel rhan o archif British Pathé. Yn aml mae'r rhain yn cynnwys gemau rygbi a phêl-droed rhyngwladol o'r 1940au, 50au a 60au. Ceir hefyd peth ffilmiau mwy cymdeithasegol neu gwleidyddol eu naws fel Trychineb Aberfan yn 1966 ac o Eisteddfodau Cenedlaethol Cymru.[5] Mae'r eitem ffilm cynharaf ar ffilm mud o gêm Cymru yn curo Lloegr ar Ddydd Gŵyl Dewi yn 1926.[6]
Wrth nodi rhyddhau'r archif ar-lein yn 2014 a'r oriau lawer o eitemau ffilm byddai o ddiddordeb i wylwyr Cymreig, nododd y Western Mail y byddai, "Many have commentary that will make Welsh viewers giggle (or cringe) as they hear a ‘plummy, classic-BBC accent’ grapple with pronunciation of Welsh place names."[7]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ "About British Pathé – Who We Are – British Pathé and the Reuters historical collection". Cyrchwyd 2021-07-31.
- ↑ 2.0 2.1 "History of British Pathé – British Pathé and the Reuters historical collection". Cyrchwyd 2021-07-31.
- ↑ "British Pathé" (yn Saesneg). Cyrchwyd 2021-07-31.
- ↑ "British Pathé uploads 85,000 historic films to YouTube". Cyrchwyd 2021-07-31.
- ↑ "Wales". Gwefan archif British Pathé. Cyrchwyd 21 Chwefror 2024.
- ↑ "ON ST DAVID'S DAY TOO (1926)". Gwefan archif British Pathé. Cyrchwyd 21 Chwefror 2024.
- ↑ "Watch the astonishing footage from the Wales of yesteryear as window on the past is made public". Wales Online. 2 Mai 2014.
Dolenni allanol[golygu | golygu cod]
