Parddu winwns
| Parddu winwns Urocystis cepulae | |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Urocystidales |
| Teulu: | Urocystidaceae |
| Genws: | Urocystis[*] |
| Rhywogaeth: | Urocystis cepulae |
| Enw deuenwol | |
| Urocystis cepulae Frost | |
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Urocystidaceae yw'r Parddu winwns (Lladin: Urocystis cepulae; Saesneg: Onion Smut).[1] Y Gwir-Barddu yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Huddygl, smwt, neu'r carbon a ddaw o ganlyniad i dân yw 'parddu', fel arfer a chyfeirir yma at liw'r ffwng. Mae'r ffwng yma'n medru difa gweiriau fel ŷd, gwenith neu rug. Ceir enw Cymraeg arall ar y rhywogaeth hon, sef Parddu nionod. Mae'r teulu Urocystidaceae yn gorwedd o fewn urdd y Urocystidales.
Ffyngau[golygu | golygu cod]
Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Urocystidaceae[golygu | golygu cod]
Mae gan Parddu winwns ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Tuburcinia flowersii | Tuburcinia flowersii | |
| Tuburcinia fraseri | Tuburcinia fraseri | |
| Tuburcinia galanthi | Tuburcinia galanthi | |
| Tuburcinia gladioli | Tuburcinia gladioli | |
| Tuburcinia gladiolicola | Tuburcinia gladiolicola | |
| Tuburcinia granulosa | Tuburcinia granulosa | |
| Tuburcinia hederae | Tuburcinia hederae | |
| Tuburcinia hellebori-viridis | Tuburcinia hellebori-viridis | |
| Tuburcinia hepaticae-trilobae | Tuburcinia hepaticae-trilobae | |
| Tuburcinia hierochloae | Tuburcinia hierochloae |
Gweler hefyd[golygu | golygu cod]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Parddu winwns gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.