Palais-Royal

Palais-Royal
	Delwedd:Entrée du Conseil d'Etat, Paris 2010.jpg, Vue du Palais-Royal depuis son Jardin.jpg, Les Parisiens profitent du beau temps au Jardin du Palais-Royal.jpg
Enghraifft o'r canlynol	palas brenhinol
Dechrau/Sefydlu	1628
Yn cynnwys	Salle Richelieu, Théâtre du Palais-Royal
Gweithredwr	Centre des monuments nationaux
Enw brodorol	Palais-Royal
Gwladwriaeth	Ffrainc
Rhanbarth	Quartier du Palais-Royal
Gwefan	https://www.domaine-palais-royal.fr
	Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Palais-Royal
Palais-Royal
Gwybodaeth gyffredinol
Lleoliad	Paris, Ffrainc
Cyfeiriad	204 Rue Saint-Honoré, Place du Palais-Royal
Dechrau adeiladu	1633
Gorffenwyd	1639
Adferwyd	1698–1700; 1719–1729; 1753–1779; 1782–1783; 1791–1793; 1828–1830
Cynllunio ac adeiladu
Client	Cardinal Richelieu
Pensaer	Jacques Lemercier; Jules Hardouin-Mansart; Gilles-Marie Oppenord; Pierre Contant d'Ivry; Pierre-Louis Moreau-Desproux;
Gwefan
	domaine-palais-royal.fr/en/

Mae'r Palais-Royal yn un o gyn-balasau teulu brenhinol Ffrainc. Lleolir hi yn arrondissement 1af Paris, i'r gogledd o'r Louvre. Ei enw gwreiddiol oedd y Palais-Cardinal, ac fe'i adeiladwyd ar gyfer Cardinal Richelieu tua 1633 i 1639 gan y pensaer Jacques Lemercier. Gan i Philippe d'Orléans wneud newidiadau mawr dros y blynyddoedd, nid oes bron dim ar ôl o ddyluniad gwreiddiol Lemercier.

Mae'r Palais-Royal bellach yn cael ei ddefnyddio fel sedd y Weinyddiaeth Ddiwylliant, y Conseil d'État a'r Cyngor Cyfansoddiadol. Mae canol gardd y Palais-Royal (Jardin du Palais-Royal) yn barc cyhoeddus gyda siopau a thai bwyta mewn arcêd, a fflatiau uwchben.

Hanes[golygu | golygu cod]

Palais-Cardinal[golygu | golygu cod]

Yr enw gwreiddiol oedd y Palais-Cardinal, roedd y palas yn gartref personol i Cardinal Richelieu.^[1] Dechreuodd y pensaer Jacques Lemercier ei ddyluniad yn 1629, dechreuwyd y gwaith adeiladu yn 1633 ac fe'i cwblhawyd yn 1639.^[1] Dechreuwyd y gerddi yn 1629 gan Jean Le Nôtre (tad André Le Nôtre), Simon Bouchard, a Pierre I Desgots, i gynllun a grëwyd gan Jacques Boyceau. Pan fu farw Richelieu yn 1642 daeth y palas yn eiddo i'r Brenin, Louis XIII, a chafodd yr enw newydd Palais-Royal.^[1]

Ar ôl marwolaeth Louis XIII y flwyddyn ganlynol, daeth yn gartref i Fam Frenhines Anne o Awstria a'i meibion ifanc Louis XIV a Philippe, duc d'Anjou,^[2] ynghyd â'i chynghorydd Cardinal Mazarin.

Philippe I, Dug Orléans[golygu | golygu cod]

Priododd Henrietta Anne frawd iau Louis, Philippe de France, duc d'Orléans yng nghapel y palas ar 31 Mawrth 1661. Ar ôl eu priodas, caniataodd Louis XIV i'w frawd a'i wraig ddefnyddio'r Palais-Royal fel eu prif breswylfa ym Mharis. Y flwyddyn ganlynol, rhoddodd y Dduges newydd enedigaeth i ferch, Marie Louise d'Orléans. Hi creodd erddi addurniadol y palas, dywedir eu bod ymhlith y harddaf ym Mharis. Yng nghyfnod y pâr newydd, byddai'r Palais-Royal yn troi mewn i ganolfan gymdeithasol y ddinas.

Cafodd y palas ei ailaddurno a chrëwyd fflatiau newydd ar gyfer morynion a staff y Dduges. Tua 1674, gofynnodd Dug Orléans i André Lenôtre i ail-ddylunio gerddi'r Palais-Royal.^[3]

Ar ôl i Henrietta Anne farw yn 1670 cafodd y Dug ail wraig, y Dywysoges Palatine. Yr oedd yn well ganddi fyw yn y Château de Saint-Cloud. Felly daeth Saint-Cloud yn brif breswylfa ei mab hynaf ac etifedd Tŷ'r Orléans, Philippe Charles d'Orléans a elwir y duc de Chartres.^[4]

Heddiw[golygu | golygu cod]

Yn 2024, mae'r gerddi, a'r celf fodern sydd yn y Cour d'honneur yn atyniad twristaidd poblogaidd.

Oriel[golygu | golygu cod]

Galerie de Montpensier yn 2012
Galerie Cour d'Honneur yn 2021
Galerie de Beaujolais yn 2012
Ffynnon yn y gerddi
Y bugail a'r gafr (1830), gan Paul Lemoyne
Celf fodern gan Daniel Buren

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 Horne, Alistair (2004). La Belle France. USA: Vintage. t. 131. ISBN 978-1-4000-3487-1.
↑ Parmele, Mary Platt (1906). A Short History of France. New York: C. Scribner's sons. tt. 142–143.
↑ Hazlehurst (1980). Gardens of Illusion, p. 189.
↑ Brother to the Sun king:Philippe, Duke of Orléans by Nancy Nicholas Barker

[Horne131-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 Horne, Alistair (2004). La Belle France. USA: Vintage. t. 131. ISBN 978-1-4000-3487-1.

[2] Parmele, Mary Platt (1906). A Short History of France. New York: C. Scribner's sons. tt. 142–143.

[3] Hazlehurst (1980). Gardens of Illusion, p. 189.

[ReferenceA-4] Brother to the Sun king:Philippe, Duke of Orléans by Nancy Nicholas Barker

[1]

[2]

[3]

[4]