Neuadd Rolls, Trefynwy
 | |
| Math | neuadd cynnal digwyddiadau  |
|---|---|
| Agoriad swyddogol | 24 Mai 1888 |
| Sefydlwyd |
|
| Daearyddiaeth | |
| Lleoliad | Trefynwy |
| Sir | Sir Fynwy |
| Gwlad |  Cymru |
| Uwch y môr | 22.9 metr |
| Cyfesurynnau | 51.813366°N 2.711904°W |
| Cod post | NP25 3BY |
 | |
| Arddull pensaernïol | Jacobethan |
| Statws treftadaeth | adeilad rhestredig Gradd II |
| Manylion | |
Neuadd Fictorianaidd ydy Neuadd Rolls, a leolwyd yn Nhrefynwy, Sir Fynwy, de-ddwyrain Cymru. Bellach, caiff ei defnyddio fel Llyfrgell y Dref. Rhodd i'r dref ydoedd fel rhan o ddathliadau Jiwbili Aur y Frenhines Victoria gan John Maclean Rolls, Ail Farwn Llangadog a ddaeth yn ei dro'n Arglwydd Llangadog.
Fe'i cofrestrwyd fel adeilad Gradd II yn Hydref 2005,[1] ac mae'n un o ddau-ddeg-pedwar adeilad yn Nhrefynwy sydd ar y Llwybr Treftadaeth (plac glas).[2]
Hanes[golygu | golygu cod]
Codwyd yr adeilad yn 1887-8 gan F. A. Powell mewn arddull Jacobeaidd a hynny ar gost o £8,000.[3] Defnyddiwyd tywodfaen goch ac ashlar.[4] Roedd teulu Rolls yr Hendre yn dirfeddianwyr cefnog iawn yn yr ardal ar roedden nhw'n bresennol yn yr agoriad swyddogol ar 24 Mai 1888. Cynlluniwyd y Neuadd gan F. A. Powell, sef mab Maer y Dref ar y pryd.[5] Gosodwyd organ gerdd ynddo yn 1889 - un blaenllaw iawn a wnaed gan William Sweetland, a'r flwyddyn ddilynol rhoddwyd nifer o baentiadau ar y waliau. Ym Medi 1890, cynhaliwyd arddangosfa lwyddiannus ynddo ac mae copi o'r catalog ar gael o fewn ei furiau.
Rhwng 1897 a 1903, defnyddiwyd y Neuadd ar gyfer dramâu gan Ben Greet.[2]
Gweler hefyd[golygu | golygu cod]
- MonmouthpediA Cymraeg
- Afon Troddi
- Llwybr Clawdd Offa
- Camlas Sir Fynwy a Brycheiniog
- Rheilffordd Mynwy
- Castell Mynwy
- Terfysg Casnewydd
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ British Listed Buildings: The Rolls Hall. Adalwyd 15 Ionawr 2012
- ↑ 2.0 2.1 Monmouth Civic Society, Monmouth Heritage Blue Plaque Trail, n.d., t.14
- ↑ Keith Kissack, Monmouth and its Buildings (Logaston Press, 2003), t.64
- ↑ John Newman, The Buildings of Wales: Gwent/Monmouthshire (Penguin Books, 2000), t.408
- ↑ Warlow, William Meyler (1899). A history of the charities of William Jones (founder of the "Golden lectureship" in London), at Monmouth & Newland p.338. W. Bennett. t. 444.